Οι Κοινωνικές επιστήμες σήμερα

ΚΡΙΤΙΚΗ



Πριν από δύο χρόνια το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αποφάσισε την οργάνωση του 1ου Συνεδρίου της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου με θέμα «Οι κοινωνικές επιστήμες σήμερα». Τα πρακτικά αυτού του συνεδρίου επιμελήθηκαν οι Κ. Ζώρας και Φ. Μπαντιμαρούδης και μας έδωσαν έναν χρήσιμο τόμο, ο οποίος καλύπτει τέσσερις ευρύτατες και σύγχρονες θεματικές ενότητες του χώρου των κοινωνικών επιστημών.

Η πρώτη θεματική ενότητα ασχολείται με το θέμα «μετακίνηση πληθυσμών - μετανάστευση», ζήτημα μείζον στο πλαίσιο των εξελισσόμενων διεθνών πολιτικών και οικονομικών σχέσεων. Εξετάζεται η μετανάστευση ως θεσμικός, κοινωνικός και περιβαλλοντικός παράγων και γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην πολιτική της Ε.Ε. και των κρατών-μελών στο μεταναστευτικό ζήτημα και στις σχέσεις τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικευμένης μετανάστευσης. Επίσης θίγονται ζητήματα μετανάστευσης, πολυπολιτισμικότητας, εκπαίδευσης και πολιτικής ενσωμάτωσης των μεταναστών στην Ελλάδα.

Στη δεύτερη ενότητα εξετάζεται το θέμα της έννοιας του συνόρου ως αντικειμένου έρευνας των κοινωνικών επιστημών. Τα επιμέρους κείμενα εξειδικεύουν τη θεματική των συνόρων ως συμβολικών και πολιτικών ορίων στο εννοιολογικό σύμπλεγμα ταυτοτήτων και ετεροτήτων και ως ορίων εξουσίας στη βάση κοινωνικών, φιλοσοφικών και πολιτικών διαστάσεων.

Στην τρίτη θεματική ενότητα εξετάζεται το ζήτημα φύσης και κοινωνίας ως θεμέλιο δύο μεγάλων επιστημονικών συζεύξεων. Διερευνώνται οι σχέσεις χωρικών ανακατατάξεων και κοινωνικών μεταμορφώσεων στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής πολιτικής, της διεπιστημονικής προσέγγισης των σχέσεων φύσης και κοινωνίας και των χώρων ροής ως οικείας και ταυτόχρονα άγνωστης μεσολάβησης, μεταξύ φύσης και κοινωνίας. Στην τέταρτη και τελευταία θεματική αναδεικνύεται ο πολλαπλασιαστικός ρόλος σε επιμέρους επίπεδα της επικοινωνίας και των ΜΜΕ.

Από τις εργασίες του συνεδρίου αξίζει να συγκρατήσει κανείς και τη συζήτηση τριών ειδικών θεμάτων: α) Ερμηνεύοντας την πολιτική δράση μεταναστών και μειονοτήτων: προβληματισμοί και όρια της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας. β) Η Μυτιλήνη των ακαδημαϊκών: οι δικές μας γεωγραφίες και ιστορίες και γ) Ο σύγχρονος ρόλος των κοινωνικών επιστημών.

Ο περιορισμένος χώρος μιας σύντομης αναφοράς δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε στις πολλές ενδιαφέρουσες εισηγήσεις που περιλαμβάνει ο τόμος του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Συγκρατούμε όμως αυτό που υπενθύμισε με εύστοχο τρόπο ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, ότι οι κοινωνικές επιστήμες είχαν και μία ακόμη σημαντική λειτουργία: Ευαισθητοποίηση σε αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία, παρέμβαση να βελτιωθούν τα κακά, άμεση συμμετοχή στο πολιτικό γίγνεσθαι και στη διατύπωση των όρων για μια ηθική και κοινωνική πρόοδο. Αυτό δηλαδή στο οποίο μετείχαν όλοι οι μεγάλοι στοχαστές των κοινωνικών επιστημών, από τον Μαρξ μέχρι τον Ντιρκέμ και τον Μαξ Βέμπερ.

Οσον αφορά το θέμα του μέλλοντος και του παρόντος των κοινωνικών επιστημών, είναι εξ ορισμού συνδεδεμένο με τη νέα κυρίαρχη αντίληψη για το τι είναι γνώση και το τι είναι επιστήμη και με τη νομοτελειακά πλέον κυρίαρχη πολιτική, η οποία θέτει στο επίκεντρο του πολιτικού και κοινωνικού γίγνεσθαι ένα και μόνον αξιακό πρότυπο, την ανάπτυξη, και από μια άποψη αυτό είναι και το τέλος του Διαφωτισμού.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 20/06/2008