Βρόμικο χρήμα

Σύμφωνα με εκτιμήσεις κάθε χρόνο το βρόμικο χρήμα που προσφέρεται για «ξέπλυμα» ανέρχεται σε 300-500 δισ. δολάρια. Είναι προφανές ότι τα τεράστια αυτά χρηματικά ποσά, που συχνά συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα, απειλούν τη σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και, σε τελευταία ανάλυση, τη δημοκρατία και την έννομη τάξη. Η διεθνής κοινότητα έχει αντιδράσει σταδιακά προς αυτή την απειλή παίρνοντας πολλά μέτρα για να εμποδίσει το ξέπλυμα του βρόμικου χρήματος από το 1980, την εποχή που η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης υιοθέτησε μια πρόταση σχετική με αυτό το θέμα.
Το βιβλίο αυτό περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο έχουν υιοθετηθεί και εφαρμοστεί αυτά τα μέτρα από ποικίλα διεθνή "βήματα", όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, τα Ηνωμένα Έθνη, η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Φορέας Λήψης Μέτρων Οικονομικής Φύσεως.





ΚΡΙΤΙΚΗ




Τους τελευταίους μήνες το ρωσικό σκάνδαλο με το ξέπλυμα δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις πιστώσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Φαίνεται όμως ότι το σκάνδαλο δεν είναι πια μόνο ρωσικό. Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα αμερικανικών εφημερίδων, η Τράπεζα της Νέας Υόρκης κατέστρεψε επίσημα στοιχεία που αφορούν τη διακίνηση μέσω λογαριασμών της «βρόμικου χρήματος» με ρωσική προέλευση. Ο διεθνής Τύπος είχε αρχίσει να αναρωτιέται τα τελευταία χρόνια για το πού πηγαίνουν η ξένη βοήθεια και τα δάνεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στη Ρωσία.

Και το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν γνώριζε το ΔΝΤ τις κατηγορίες για διαφθορά στα υψηλά κλιμάκια της ρωσικής εξουσίας. Και αν το γνώριζε γιατί δάνεισε τη Ρωσία τον Ιούλιο του 1998 με 11,2 δισ. δολάρια, λίγες ημέρες πριν από την κατάρρευση του ρουβλίου; Σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές όπως ο Jeffrey Sachs (διευθυντής του Κέντρου για τη Διεθνή Ανάπτυξη στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ), το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων κατέληξε στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον William Gilmore, συγγραφέα της μελέτης Βρόμικο χρήμα, κάθε χρόνο το βρόμικο χρήμα που προσφέρεται για «ξέπλυμα» ανέρχεται σε 300-500 δισ. δολάρια. Το βιβλίο του Gilmore περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο έχουν υιοθετηθεί και εφαρμοστεί αυτά τα μέτρα από διάφορους διεθνείς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο Φορέας Λήψης Μέτρων Οικονομικής Φύσεως.

Περιγράφοντας με αναλυτικό τρόπο την ανάπτυξη μέτρων για να αντιμετωπισθεί το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, ο W. Gilmore υποστηρίζει την ανάγκη μιας διεθνούς στρατηγικής. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, τρία στοιχεία, στενά συνδεδεμένα, έχουν κριθεί απαραίτητα, σημειώνει ο W. Gilmore.

«Το πρώτο και το πλέον ορθόδοξο βασίζεται στη βελτίωση των εγχώριων συστημάτων ποινικής δικαιοσύνης προκειμένου να αυξηθεί ο κίνδυνος επιβολής του νόμου.

Το δεύτερο αφορά τον εντοπισμό και την κατάσχεση των κερδών που προκύπτουν από την ανάμειξη σε παράνομες δραστηριότητες.

Το τελευταίο στοιχείο της στρατηγικής προκύπτει από την παραδοχή ότι είναι τέτοια η εφευρετικότητα, η εξυπνάδα και η ευελιξία αυτών που σήμερα επιδίδονται στο ξέπλυμα βρόμικου χρήματος, καθώς και των οργανωμένων εγκληματικών ομάδων των οποίων τις ανάγκες εξυπηρετούν, που οι εγχώριες πρωτοβουλίες είναι από μόνες τους αναγκαίες αλλά μη ικανές προϋποθέσεις για αποτελεσματική δράση».

Μια εναλλακτική προσέγγιση για την υλοποίηση αυτής της στρατηγικής θα ήταν να επιδιωχθεί ομοφωνία πάνω σε κεντρικά ζητήματα, «τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν ότι αποτελούν ένα ελάχιστο πρότυπο διεθνούς συμπεριφοράς κάτω από το οποίο καμία χώρα ή περιοχή δεν θα μπορεί να κινηθεί χωρίς να υπάρχει πιθανότητα να στρέψει πάνω της μια συντονισμένη εχθρική αντιμετώπιση».

Ο συγγραφέας διευκρινίζει εύστοχα ότι η λήψη μέτρων κατά του ξεπλύματος βρόμικου χρήματος και της κατάσχεσης των προϊόντων εγκλήματος συνιστά, έστω και ως πιθανότητα, κάποιας μορφής πανάκεια για τον έλεγχο της εγκληματικότητας.

Σήμερα μια αποφασιστική μάχη κατά του ξεπλύματος του βρόμικου χρήματος έχει κρίσιμη σημασία για την προαγωγή της δημοκρατίας, της έννομης τάξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Υπό το πρίσμα τούτο, η ενίσχυση των προσπαθειών που έχουν αναληφθεί σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο είναι μια από τις αυτονόητες προϋποθέσεις για μια κοινωνία με λιγότερο έγκλημα και περισσότερη δικαιοσύνη, αρκεί βέβαια η αντιμετώπιση αυτή να μη θίγει τον βασικό πυρήνα των θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου» τονίζει στα προλεγόμενα της ελληνικής έκδοσης ο καθηγητής της Εγκληματολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Νέστωρ Κουράκης.




ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 14-11-1999