Πένθιμο εμβατήριο

"Επέσατε θύματα, αδέλφια εσείς, σε άνιση πάλι κι αγώνα...": είναι το "πένθιμο εμβατήριο", το υποβλητικό τραγούδι που τραγουδήθηκε πάνω από τους νεκρούς της Αριστεράς, ήδη από το μεσοπόλεμο και σχεδόν έως τις μέρες μας. Είναι και το τραγικό συμπέρασμα του βιβλίου: η τελευταία φράση και ο τίτλος του. Μόνο που το "πένθιμο εμβατήριο" παίρνει στο μυθιστόρημα του Σωτήρη Πατατζή διαφορετικό νόημα: θύματα έπεσαν οι σύντροφοι όχι τόσο από τους αντιπάλους, όσο από το ίδιο τους το Κόμμα.
Ένα σώμα ανταρτών κατά τον Εμφύλιο στρατοπεδεύει σε εγκαταλελειμμένο χωριό κοντά στη Σπάρτη, την οποία κατέχουν οι αντίπαλοι. Οι συνθήκες είναι δύσκολες, τα τρόφιμα λείπουν, η δύναμη των άλλων είναι συντριπτικά ανώτερ. Κυρίως όμως το πρόβλημα είναι εσωτερικό: οι άνθρωποι που καθοδηγούν αυτή την υπόθεση έχουν δημιουργήσει γύρω τους έναν μηχανισμό βίας και αστυνόμευσης. Η ηγεσία αλληλοσπαράσσεται, οι φράξιες κοιτάζουν ποια θα επικρατήσει, καθιστώντας τις ανθρώπινες ζωές πιόνια σε ένα παράλογο παιχνίδι.

Από την Εισαγωγή της Αγγέλας Καστρινάκη