Αφοπλίζοντας το Ιράκ

Ο πρώην διευθυντής της Επιτροπής Επιθεωρήσεων των Ηνωμένων Εθνών κάνει τον δικό του απολογισμό περί της έρευνας για τα όπλα μαζικής καταστροφής και τα γεγονότα που οδήγησαν στην εισβολή και κατοχή του Ιράκ από την Αμερική.

«Τώρα, πολλούς μήνες μετά την ένοπλη δράση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, δεν μπορώ παρά να αναρωτιέμαι πώς θα είχε αντιδράσει ο κόσμος εάν οι επιθεωρητές είχαν απλά δηλώσει ότι συμφωνούσαν με τις εκτιμήσεις των ΗΠΑ/Ηνωμένου Βασιλείου -οι οποίες αργότερα αποδείχθηκαν λανθασμένες ή εξαιρετικά αμφίβολες- για τους σωλήνες αλουμινίου, τα συμβόλαια για το ουράνιο, τα κινητά εργαστήρια, τα τηλεκατευθυνόμενα οχήματα κ.λπ. Ποια θα ήταν η κατάσταση, εάν το Συμβούλιο Ασφαλείας είχε τότε δώσει την εξουσιοδότηση για ένοπλη δράση και κατοχή, για να βρεθεί απλώς ότι το Ιράκ δεν είχε απαγορευμένα αντικείμενα;»

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, στις 16 Μαρτίου του 2003, στις Αζόρες της Πορτογαλίας, ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόσο φιλοξενούσε τον Χοσέ Μαρία Αθνάρ, τον Τόνι Μπλερ και τον Τζορτζ Μπους, προκειμένου να ανακοινώσουν από κοινού την απόφασή τους να ηγηθούν του πολέμου κατά του Ιράκ. Τρεις μέρες αργότερα, στις 20 Μαρτίου του 2003, άρχιζαν οι πρώτες στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του Ιράκ για να ολοκληρωθούν σε τρεις εβδομάδες με την κατάρρευση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν.

Σήμερα, πού βρισκόμαστε άραγε;

Οι περισσότερες αναλύσεις συγκλίνουν στην άποψη ότι αν ο πόλεμος στο Ιράκ ήταν ένα λάθος, η απόφαση για στρατιωτική κατοχή της χώρας ήταν μάλλον καταστροφική.

Η κατάσταση στο Ιράκ προσλαμβάνει πλέον χαρακτηριστικά κλασικού αδιεξόδου και ο πρόεδρος Μπους βρίσκεται αντιμέτωπος με δύο αναπάντητες κατηγορίες: Οτι οδήγησε τις ΗΠΑ σε πόλεμο με ψεύτικα στοιχεία και ότι «μαγείρεψε» τις πληροφορίες για να βρει δικαιολογίες. Θυμίζουμε τις χαρακτηριστικές δηλώσεις του Ντέιβιντ Κέι, του πρώην συντονιστή της ομάδας των Αμερικανών ειδικών για τον εντοπισμό των όπλων μαζικής καταστροφής, ο οποίος είχε δηλώσει στις 28 Ιανουαρίου του 2004 ενώπιον των εμβρόντητων γερουσιαστών... «κάναμε όλοι, μηδενός εξαιρουμένου, λάθος». Ο διακεκριμένος επιστήμονας δεν δίστασε να παραδεχτεί ότι η κατάσταση που διαμορφώθηκε εξαιτίας του Ιράκ ζημίωσε τις διεθνείς σχέσεις των ΗΠΑ και εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι απόψεις του Σουηδού Χανς Μπλιξ, ο οποίος στο διάστημα 2000-2003, διετέλεσε εκτελεστικός διευθυντής της Επιτροπής Παρακολούθησης, Επαλήθευσης και Επιθεώρησης των Ηνωμένων Εθνών, εποπτεύοντας τις διεθνείς επιθεωρήσεις για όπλα μαζικής καταστροφής στο Ιράκ, μέχρις ότου οι επιθεωρήσεις αυτές ανεστάλησαν, το Μάρτιο του 2003.

Ο άνθρωπος που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα, κάνει το δικό του απολογισμό σχετικά με την έρευνα για τα όπλα μαζικής καταστροφής και τα γεγονότα που οδήγησαν σε εισβολή και κατοχή του Ιράκ από τις ΗΠΑ. Περιγράφει το τι πραγματικά συνέβη κατά τη διάρκεια της περιόδου που προηγήθηκε της κήρυξης του πολέμου, το Μάρτιο του 2003, και θέτει ορισμένα ζωτικά ερωτήματα που αφορούν αυτό τον πόλεμο: Ηταν άραγε αναπόφευκτος; Γιατί οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία δεν μπόρεσαν να κερδίσουν την υποστήριξη των άλλων κρατών-μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ; Είχε το Ιράκ όπλα μαζικής καταστροφής; Τι μας διδάσκει η κατάσταση στο Ιράκ για την ορθότητα και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της προληπτικής επίθεσης και της μονομερούς δράσης;

Η δράση εναντίον του Ιράκ το 2003 δεν ενίσχυσε τη συνηγορία υπέρ του δικαιώματος της προληπτικής δράσης, υποστηρίζει ο Χανς Μπλιξ και εξηγεί ότι για τα κράτη που επιθυμούσαν να αναλάβουν ένοπλη δράση, υπήρχε μια άλλη επιλογή την άνοιξη του 2003: Μπορούσαν να δώσουν προσοχή στις εκκλήσεις που έγιναν στο Συμβούλιο, να δοθεί περισσότερος χρόνος για επιθεώρηση. Η υποστήριξη της προληπτικής ένοπλης δράσης εκ μέρους του Συμβουλίου Ασφαλείας θα είχε παράσχει νομιμοποίηση στην ένοπλη δράση. Αντί αυτού, πληρώθηκε ένα μεγαλύτερο τίμημα γι' αυτή τη δράση: η νομιμότητα της δράσης απεμπολήθηκε, η αξιοπιστία των κυβερνήσεων που την ακολούθησαν ζημιώθηκε και το κύρος των Ηνωμένων Εθνών μειώθηκε.

«Τώρα, πολλούς μήνες μετά την ένοπλη δράση των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, δεν μπορώ παρά να αναρωτιέμαι πώς θα είχε αντιδράσει ο κόσμος εάν οι επιθεωρητές είχαν δηλώσει απλά ότι συμφωνούσαν με τις εκτιμήσεις των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου -οι οποίες αργότερα αποδείχτηκαν λανθασμένες ή εξαιρετικά αμφίβολες- για τους σωλήνες αλουμινίου, τα συμβόλαια για το ουράνιο, τα κινητά εργαστήρια, τα τηλεκατευθυνόμενα οχήματα κ.λπ. Ποια θα ήταν η κατάσταση εάν το Συμβούλιο Ασφαλείας είχε τότε δώσει την εξουσιοδότηση για ένοπλη δράση και κατοχή, για ν' αποδειχτεί τελικώς ότι το Ιράκ δεν είχε απαγορευμένα αντικείμενα;», καταλήγει ο Χανς Μπλιξ.



ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 30/07/2004