Λεξικό συνώνυμων και αντώνυμων φράσεων

[...] Η συλλογή και η επιλογή των συνώνυμων ιδιωματικών φράσεων απαίτησαν ικανό χρόνο και σκέψη. Τελικά, ακολουθήθηκε μία μέση οδός και τα κριτήρια επιλογής επικεντρώθηκαν στην παρουσίαση ιδιωματικών φράσεων οι οποίες δύνανται να θεωρηθούν εκφράσεις υψηλής συχνότητας στον προφορικό και γραπτό λόγο και κυρίως στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Στην εννοιολογική κατηγορία "έλλειψη ενδιαφέροντος", λόγου χάρη, υπάρχει η λόγια φράση "των οικιών υμών εμπιπραμένων υμείς άδετε" και η καθαρευουσιάνικη "οδύνη αλλότρια επιπολαίως", οι οποίες αποτελούν εκδοχές της λόγιας γλωσσικής ποικιλίας. Η λαϊκή ρήση "η αλεπού είχ' εργατιά κι αυτή ακριδολόγαγε / εξενοθέριζε" ή / και η χυδαία φράση "στ' αρχίδια μου" ή "στα παπάρια μου", αποτελούν εκδοχές της λαϊκής γλωσσικής ποικιλίας.

Μεταξύ των δύο αυτών άκρων υπάρχουν ιδιωματικές φράσεις που ανήκουν στη γλωσσική ποικιλία που θα ονομάζαμε κοινή ή καθομιλουμένη και στις οποίες εστιάστηκε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, π.χ. "φωνή βοώντος εν τη ερήμω", "ό,τι βρέξει ας κατεβάσει", "είχα μια σκασίλα / σκασίλα μου", "στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα", "τρία πουλάκια κάθονταν", "όσα πάνε κι όσα έλθουν", "δε δίνω φράγκο", "δε δίνω πεντάρα (τσακιστή)", "σκοτίστηκα", "μιλάω στο βρόντο", "ποσώς μ' ενδιαφέρει" και πάρα πολλές άλλες.

Οι ιδιωματικές φράσεις δεν έχου παρατεθεί εική και ως έτυχε, αλλά σχεδόν κάθε κατηγορία έχει υποβληθεί σε νέα κατηγοριοποίηση με στόχο την ευκολότερη και αποτελεσματικότερη εκμάθηση και άντληση από τον αναγνώστη. Γενικότερα, τίθενται ξεχωριστά οι ενέργειες ή τα συναισθήματα του υποκειμένου, του αντικειμένου, οι στερεότυπες φράσεις, ρήσεις, παροιμίες, αποφθέγματα κ.λπ. Κάθε έννοια δύναται να υποκατηγοριοποιηθεί διαφοροτρόπως. Θα μπορούσε π.χ. η έννοια του "περπατώ" να έχει υποκατηγοριοποιηθεί σε "αργό", "γρήγορο", "σκόπιμο" και "άσκοπο" περπάτημα και η έννοια του "θανάτου" σε "φυσικό", "τυχαίο", "σκόπιμο", "μαζικό" και θάνατο ως "συνέπεια ποινής".

Οι έννοιες είναι κατηγοριοποιημένες κατά σημασιολογικά πεδία. Θεωρώ ότι τα κατά σύμβαση αντίθετα των εννοιών αυτών ανήκουν στο ίδιο σημασιολογικό πεδίο (με την ευρεία έννοια του όρου). Παραθέτω, επομένως, τα αντίθετα κάτω από το αρχικό υπερώνυμο και τα διαχωρίζω με σύμβολο. [...]

(από τον πρόλογο του συγγραφέα)