Απολογία περί της εξαημέρου

Σπουδαίο έργο του Αγίου Γρηγορίου Νύσσης, σπουδαία μετάφραση και ακόμα πιο σπουδαία τα σχόλια που κάνει ο μεταφραστής στο έργο του Αγίου. Κάτι που δεν γνώριζα και το έμαθα διαβάζοντας το βιβλίο αυτό είναι ότι ο πρώτος που μίλησε για την, υποτίθεται, σύγχρονη θεωρία της "μεγάλης έκρηξης" (όπως ονομάστηκε σκωπτικά ως "Bing Bang" από τον πολέμιο της θεωρίας αυτής, Fred Hoyle) που διετύπωσε ο Βέλγος ρωμαιοκαθολικός ιερέας George Lemaitre, ήταν ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης. Προφανώς ο Lemaitre τον είχε μελετήσει και ίσως επηρεάστηκε για να αναπτύξει την θεωρία του. "Εν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος..." Ο Νύσσης αυτό το εδάφιο το ερμηνεύει ως ότι ο ουρανός και η γη ήταν στην αρχή δυνάμει ουρανός και γη και όχι ενεργεία. Ενεργεία άρχισε να γίνεται εξελικτικά με την εντολή του Θεού "καὶ εἶπεν ὁ Θεός· γενηθήτω φῶς" όπου με την αποκόλληση του πλεονασμού της πρώτης ύλης εμφανίστηκε το αρχέγονος φως (δηλαδή περιγράφει την έκρηξη). Παραθέτω το επίμαχο μεταφρασμένο κείμενο του Νύσσης από την σελ. 57: "Γι' αὐτό, πρίν ἐμφανισθεῖ καθένα ἀπό ὅσα συναποτελοῦν ὁλοκληρωμένη ὅλη τήν κτίση, ὅσο διαρκοῦσε ἡ δημιουργία, ἁπλωνόταν παντοῦ τό σκοτάδι. Επειδή δέν εἶχε φωτίσει ή λάμψη τοῦ φωτός, γιατί ήταν σκεπασμένη κάτω ἀπό τά τμήματα τῆς ὕλης. Ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει καί μέ τίς πέτρες. Αὐτές μολονότι ἔχουν ἔμφυτη μέσα τους τή δύναμη να φωτίζουν, μένουν ἀφανεῖς μέσα στο σκοτάδι. Ὅταν ὅμως ἔλθουν σε επαφή και τριβοῦν μεταξύ τους, πετάνε σπινθήρα. Καί ὅταν αὐτός ξεπεταχθεί ἐμφανίζονται καί ἐκεῖνες μαζί μέ τή δική του λάμψη. Ετσι παρέμεναν τά πάντα ἀόρατα καί δέ φαίνονταν, προτοῦ νά γίνει φανερή ἡ οὐσία τοῦ φωτός. Γιατί μέσα σέ μιά στιγμή, κατά τήν ὁποία, ξαφνικά, μέ τή θέληση τοῦ Θεοῦ, δημιουργήθηκε και έλαβε ὑπόσταση τό πᾶν, χωρίς καμιά διάκριση, καί ἐνῶ τά διάφορα στοιχεία ήταν μεταξύ τους ανακατεμένα, τό φῶς ἦταν μέν διάχυτο παντοῦ, ἐπισκιαζόταν ὅμως ἀπό τόν πλεονασμό τῆς ὕλης, ἡ ὁποία τό ἐμπόδιζε." Σε αυτή την παράγραφο, ο μεταφραστής κάνει το εξής σχόλιο: "Μέ τή φράση "οὔπω γάρ ἐξεφάνη τοῦ πυρός ἡ αὐγή" μποροῦμε νά δεχθοῦμε ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁμιλεῖ πρίν ἀπό πολλούς αἰῶνες για τη μεγάλη έκρηξη (big bang), μιά θεωρία γιά τήν ἀρχή του Σύμπαντος, ἡ ὁποία στήν ἐποχή μας εἶναι ἀπό τίς ἐπικρατέστερες."