Λόγοι εις την Εξαήμερον, διαχρονικές αναζητήσεις για τη δημιουργία του κόσμου

Εννέα λόγοι που εκφωνήθηκαν στην Καισάρεια, πιθανόν κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, λίγο πριν από το 370 μ.Χ.
Μοναδικός γνώστης της βιολογίας και της ζωολογίας της εποχής του, οξυδερκής παρατηρητής της φύσης, άνθρωπος με βαθιά φιλοσοφική παιδεία, αλλά και με μια ισχυρή διαλεκτική ικανότητα, έχοντας σπουδάσει στην Αθήνα, ο μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας μας, Βασίλειος Καισαρείας (329-379) παρουσιάζει στις εννέα Ομιλίες του στην Εξαήμερο, το βιβλικό κείμενο ακολουθώντας τα επιστημονικά δεδομένα της εποχής του. Εκθέτει με αριστοτεχνικό τρόπο και στο πλαίσιο κηρύγματος, μια σύνθεση της κοινής επιστήμης και της βιβλικής πίστης για τη δημιουργία, συνθέτοντας ταυτόχρονα την αρχαία ελληνική φιλοσοφία με τη χριστιανική πίστη.
Μέσα σε αυτό το κείμενο ο Μ. Βασίλειος παρουσιάζει ορισμένες συμπεριφορές ζώων για να μας παρακινήσει στην αρετή, όπως είναι η προνοητικότητα του μυρμηγκιού, η κοινωνικότητα της μέλισσας, η ευγνωμοσύνη του σκύλου, η συζυγική πίστη της τρυγόνας ή η ευγνωμοσύνη των πελαργών στους γονείς. Ο σύγχρονος αναγνώστης μένει κατάπληκτος από απόψεις που εκτίθενται και ταιριάζουν πολύ με θεωρίες της σύγχρονης φυσικής, ενώ εντυπωσιάζεται διαβάζοντας στο κείμενο του Μ. Βασιλείου ότι ο τρόπος της δημιουργίας είναι αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, ενώ η Αποκάλυψη μας λέει μόνον ποιος έκανε τον κόσμο.