Χαμένες πατρίδες

Από την Ομάδα Μελέτης και Διάδοσης του Μικρασιατικού Πολιτισμού Ανατολής Ίχνη και τις Εκδόσεις Μπαλτά ανατυπώθηκε το σπουδαίο και δυσεύρετο βιβλίο του Γιάννη Αικατερίνη "Χαμένες πατρίδες - Το χωριό μας, η Αγία Παρασκευή του Τσεσμέ (το Κιόστε), 1760-1922", το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε σε λίγα αντίτυπα το 1984 και διαδόθηκε κυρίως μεταξύ των Αγιοπαρασκευούσηδων συμπατριωτών του. Η επανέκδοση θεωρήθηκε απαραίτητη, για να καλυφθεί ένα μεγάλο κενό στη γνώση μας για μια σημαντική κωμόπολη του Ερυθραιώτικου Ελληνισμού.
Η Αγία Παρασκευή ή Κιόστε, το μεγαλύτερο κέντρο ψαρικής στην Ιωνία, ήταν μια αποκλειστικά ελληνική κωμόπολη της Ερυθραίας, απέναντι από τη Χίο και πολύ κοντά στον Τσεσμέ. Απογυμνώθηκε δυο φορές από τους Έλληνες κατοίκους της με τους διωγμούς του 1914 και 1922, ευτυχώς χωρίς να θρηνήσει πολλά θύματα, όπως αμέτρητες άλλες μικρασιατικές πόλεις και χωριά. Η ιστορία του Κιόστε δεν είναι μακραίωνη, γιατί το "Χωριό" είναι δημιούργημα του 18ου αι. Παρουσιάζει όμως πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την άριστα οργανωμένη θαλασσινή δραστηριότητα των κατοίκων, για τα έθιμα, τις ιστορίες και παραδόσεις, το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα, τα τραγούδια, την κοινωνική και εκπαιδευτική οργάνωση, την αγροτική οικονομία και την εν γένει καθημερινότητα του αγιαπαρασκευούσικου βίου, έτσι όπως την κατέγραψε με ζήλο ο Γιάννης Αικατερίνης, αναζητώντας επί πολλά χρόνια τους φορείς αυτής της μακράς παράδοσης, τους πρόσφυγες Αγιοπαρασκευούσηδες ανά την Ελλάδα. Ο συγγραφέας, καταγράφοντας στις σελίδες του βιβλίου την ανάσα του χωριού του, ουσιαστικά διέσωσε την εθνική μνήμη ενός διαλεχτού τόπου της Ιωνίας.
Με υπερηφάνεια παραδίδουμε το βιβλίο τόσο στους απογόνους των προσφύγων από την Αγιά-Παρασκευή της Ερυθραίας, όσο και σε όλους τους Έλληνες, φιλίστορες, λαογράφους και μελετητές των αξέχαστων πατρίδων της Ανατολής, ως ακόμη μια πολύτιμη παρακαταθήκη του δικού μας κόσμου από την άλλη πλευρά του Αιγαίου.

Θοδωρής Κοντάρας
φιλόλογος, επιμελητής της έκδοσης