Εγώ ο Μανώλης Αξιώτης

Τα δυο βιβλία του Μανώλη Αξιώτη, του κεντρικού ήρωα και πρωταγωνιστή των "Ματωμένων Χωμάτων", που έζησε όσο λίγοι άνθρωποι τα δεινά και τις ολέθριες συνέπειες του πολέμου, συγκλονίζουν, καθώς αφηγούνται τα πάθη της Μικρασίας, τα βάσανα της προσφυγιάς και τα μετέπειτα ταραγμένα χρόνια ως τη δεκαετία του 1960. Η φοβερή τραγωδία εικονίζεται σε όλες της τις διαστάσεις μέσα από την πένα ενός αυτόπτη μάρτυρα, που είδε κι έπαθε τόσα πολλά. Ξεσκεπάζονται οι υπεύθυνοι που οδήγησαν Έλληνες και Τούρκους στην αλληλεξόντωση και στη σφαγή. Στα γραφτά του κυριαρχούν η ανθρωπιά και η φιλία των ανθρώπων, ακόμη και μέσα στην αγριότητα του πολέμου και το φανατισμό, και ξεπηδά η ζωοδότρα ελπίδα του καλύτερου μέλλοντος, μια κι ο άνθρωπος κρύβει μέσα του ανεξάντλητες δυνάμεις αυτοσυντήρησης, που ούτε ο ίδιος δε φαντάστηκε.
Πέρα από τα ιστορικά γεγονότα, διαφαίνεται ολοφάνερα η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα των εποχών. Τα πρόσωπα αποκτούν γενικότερες διαστάσεις κι έτσι, ανάλογα με την εποχή, ένα είναι το κύριο και βασικό πρόσωπο: πότε ο λαός της Μικρασίας και πότε η ίδια η Ελλάδα. Κάθε λεπτομέρεια και κάθε στοιχείο του έργου είναι, τελικά, ιστορία. Η "απλή", η "μικρή" ιστορία ενός συνήθους ανθρώπου, που γίνεται η μεγάλη ιστορία ενός ολόκληρου λαού.
Έτσι, το έργο του Μανώλη Αξιώτη γίνεται πολύτιμο ιστορικό ντοκουμέντο που εκφράζει μεγάλες αλήθειες και κυρίως εκπέμπει μηνύματα κατά του ιμπεριαλισμού και υπέρ της ειρήνης και της συμφιλίωσης των λαών, πέρα από κάθε πολιτική ή οικονομική σκοπιμότητα και μακριά από τα σκοτεινά γεωπολιτικά σχέδια των μεγάλων της γης.