Το φυλακισμένο χαμόγελο

«Μια ζωή για ένα χαμόγελο μιας στιγμής..., συλλογιζόταν ταυτόχρονα με το σεβάσιμο και καλαίσθητο παγκάκι εκείνη την ώρα ο Φαίδων. Ήταν όμως η ώρα που η ολονύχτια ονειροπόλησή τους τον άφησε· και ο Φαίδων επανήλθε στη σκληρή πραγματικότητα.
»Είχε όμως προλάβει το δειλό χαμόγελο να πετάξει λίγο επιτέλους, να ξεφύγει από τη φυλακή του. Και ήταν το χαμόγελο της παδείας, ήταν το χαμόγελο της ελπίδας, η οποία σεργιάνιζε μαζί με τη νέα ανατρεπτική κατάσταση -όπως και παλιότερα, δύο δεκαετίες πριν-, πάλι αγκαλιά με τα οράματα των νέων ανθρώπων. Και τον γέμισε εμπιστοσύνη αυτή η νέα γενιά εκείνη τη νύχτα της φθινοπωρινής Τετάρτης του 2025, κάπου εκεί, και αγαλλίασε.
»Το καλόκαρδο χαμόγελο της αισιοδοξίας ήταν που μίλησε τελευταίο».

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Το βιβλίο του Σταμάτη Αλαχιώτη δεν είναι μόνο επίκαιρο, αλλά έχει το προτέρημα να είναι δοσμένο με έναν τρόπο που το κάνει εύκολο και ευχάριστο στο διάβασμα. Δεν είναι όμως εύκολο βιβλίο. Η αφήγηση απλή και ρέουσα, μου έδινε τη δυνατότητα, όταν το διάβαζα, να ξαναζώ όλους τους διαλόγους και τις αντιπαραθέσεις που έχουμε, σχεδόν κάθε μέρα, στο Πανεπιστήμιο: τις αμφισβητήσεις των φοιτητών, τις δογματικές τοποθετήσεις φοιτητών και διδακτικού προσωπικού, την άγνοια των πολιτικών μας για τα πραγματικά προβλήματα του Πανεπιστημίου. Θα μπορούσα να αναφερθώ σε πολλά σημεία του τοποθετημένου στο έτος 2025 βιβλίου που με βρίσκουν σύμφωνο και σε άλλα με τα οποία διαφωνώ. Θα σταθώ όμως σε δύο-τρία στοιχεία τα οποία, κατά τη γνώμη μου, έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα.

Βασική αδυναμία μας είναι, πιστεύω, το ότι δεν προσπαθούμε να δούμε και να κατανοήσουμε την πραγματικότητα. Θα πιαστώ από ένα σημείο που τονίζει ο κεντρικός ήρωας Φαίδων στη σελίδα 290: «... Ο εχθρός της αλήθειας δεν είναι μόνο το ψέμα, αλλά κυρίως η ψευτοαλήθεια, η ημιμάθεια... Γιατί μη μου πεις ότι δεν μπορούν να σχεδιάσουν ένα εκπαιδευτικό σύστημα από το νηπιαγωγείο μέχρι το Πανεπιστήμιο, που να καλλιεργεί τη σωστή δυναμική του ανθρώπου ως κοινωνικού και πολιτισμένου είδους, καλά ταιριασμένου στο σύγχρονο περιβάλλον του». Αν και αυτό φαίνεται απλό, στη χώρα μας είναι μάλλον ακατόρθωτο, γιατί μας λείπουν η συστηματική μελέτη των θεμάτων και ο μακροχρόνιος σχεδιασμός. Το πολιτικό μας σύστημα είναι έντονα μυωπικό και βλέπει τα πάντα από τη σκοπιά του αν έχει βραχυχρόνιο κομματικό όφελος. Μήπως δεν είναι τραγικός ο τρόπος που η Πολιτεία αντιμετώπισε τα προβλήματα της Ανώτατης Παιδείας πρόσφατα;

Ενα δεύτερο σημείο που θα ήθελα να σταθώ είναι εκείνο που τονίζει ο Αλαχιώτης, με αρκετή ενάργεια, ότι δεν θέλουμε να καταλάβουμε πως το μέλλον δεν κερδίζεται με την προσκόλληση στο παρελθόν, αλλά με το πώς αντιμετωπίζουμε τις νέες προκλήσεις. Για παράδειγμα, αναφέρει ότι οι έλληνες ερευνητές είναι από τους πιο ανταγωνιστικούς στο να παίρνουν ερευνητικά προγράμματα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά το ελληνικό Δημόσιο τους δίνει ψίχουλα. Αλήθεια, πόσα νομοσχέδια έχουν προωθηθεί στην Ελληνική Βουλή, που στηρίζονται σε έρευνες τις οποίες έχει χρηματοδοτήσει το ελληνικό Δημόσιο; Θα μπορούσε να αναφέρει κανείς, όπως ο Απολλόδωρος - ένα παγκάκι που πρωταγωνιστεί σαν εκφραστής της κοινωνίας και «συνομιλεί» με τον άλλο πρωταγωνιστή, έναν ομότιμο καθηγητή το 2005, τον Φαίδωνα - πολλά αντιφατικά και παράλογα του ελληνικού κράτους. Ομως όλα αυτά δεν θα μας βοηθήσουν να λύσουμε τα προβλήματά μας. Πρέπει ωστόσο να τα κατανοήσουμε, γιατί όπως λέει ο Φαίδων «καλύτερα αγωνίζεται εκείνος που καταλαβαίνει την πραγματικότητα και δεν τα βάζει με τους ανεμόμυλους, σαν τον Δον Κιχώτη, αλλά με τον μυλωνά».



Βασίλης Θ. Ράπανος (καθηγητής Οικονομικών)

Το ΒΗΜΑ, 06/01/2008