Ένας Αύγουστος χωρίς επίλογο

... Κι ας πήγαινε κατά διαόλου η Μερσέντες, ο θείος, τα δικαστήρια και οι πραγματογνώμονες. Γιατί έτσι μπορεί να είχαμε γλιτώσει. Και τώρα να μην ήμουν περιφερόμενος εδώ πέρα. Και δεν πειράζει, ας μου έλειπε το καθαρό βλέμμα της γερόντισσας που με καλημέρισε. Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι αυτό το βλέμμα με ακολουθεί. Σαν αδέσποτο σκυλί που πήρε το κατόπι μου. [...] Μου φαίνεται ωστόσο ότι προσπαθώ να βγάλω από τη μύγα ξίγκι. Ναι, αυτό με μάρανε τώρα. Να κάνω συγκρίσεις και αποτιμήσεις σε βλέμματα αγνώστων που μου έχουν εντυπωθεί. Τι θέλω, τι γυρεύω σ' ένα ξένο νησί ξένος; Άλλοτε με την παραμύθα της ποιητικίζουσας διάθεσης στο κεφάλι κι άλλοτε ψευτοφιλόσοφος παρηγορητής του εαυτού μου...

Ένας μοναχικός άντρας καταφεύγει Αύγουστο στη Χίο για να αντιμετωπίσει τα προσωπικά του αδιέξοδα. Ξετυλίγοντας το κουβάρι των σκέψεών του, το παρελθόν φωτίζεται: σχέσεις εύθραυστες στη σκιά της συμβατικότητας, βεβιασμένες επιλογές, έρωτες ανολοκλήρωτοι. Όλα όσα έμοιαζαν ναρκωμένα από την ισοπεδωτική καθημερινότητα έχουν αφυπνιστεί, με αφορμή τη γραφειοκρατική οδύσσεια για ένα πολυτελές αυτοκίνητο.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Η καθημερινή εμπλοκή με τους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς για τη διεκπεραίωση μιας υπόθεσης μπορεί να εμπνεύσει έναν συγγραφέα και να αποδοθεί μυθοπλαστικά; Ο Αρις Αλεβίζος με το πρόσφατο, δεύτερο, μυθιστόρημά του, το «Ενας Αύγουστος χωρίς επίλογο», σ' αντίθεση με αρκετούς σύγχρονους και «υψηλόφρονες» μάλλον ομοτέχνους του, απαντά θετικά. Ετσι, το απλό και ταπεινό γεγονός της μεταβίβασης ενός αυτοκινήτου είναι η αφορμή και ο κινητήριος μοχλός της εκτύλιξης της αφήγησής του. Ο ήρωας και αφηγητής του μυθιστορήματος και η γυναίκα του Εύα είναι ένα τυπικό μικροαστικό ζευγάρι, με δύο παιδιά και σχετικά τακτοποιημένη ζωή. Ξαφνικά, ένας μακρινός θείος δωρίζει στην Εύα, το πολυτελές αυτοκίνητο, μάρκας Μερσέντες, της υπέργηρης και άρρωστης μητέρας του, η οποία το κληρονόμησε από τον δεύτερο σύζυγό της. Η επιμονή της Εύας κάμπτει τους αρχικούς, αδύναμους αλήθεια, δισταγμούς τού συζύγου της και αποδέχονται τη δωρεά. Ο ήρωας ξεκινά και εμπλέκεται σε μια ατέρμονη και χρονοβόρα διαδικασία με δικηγόρους, δικαστήρια και υπηρεσίες του Δημοσίου, για να μπορέσει να τους μεταβιβάσει ο θείος το αυτοκίνητο, ως δικαστικός συμπαραστάτης της μητέρας του αρχικά και ως κληρονόμος της, μετά το θάνατό της, που επήλθε στο μεταξύ.



Αλλεπάλληλα εμπόδια



Παρ' όλο που ο αφηγητής, δυσανασχετεί με τα αλλεπάλληλα εμπόδια και τα ογκούμενα συνεχώς έξοδα, οι παροτρύνσεις της γυναίκας του και η κάποια ματαιοδοξία της απόκτησης του ακριβού αυτοκινήτου τον πείθουν να συνεχίσει. Ο αναπάντεχος θάνατος όμως και του θείου θα ανατρέψει όλον το σχεδιασμό και η μεταβίβαση θα ακυρωθεί. Η αφήγηση περιγράφει με εξαιρετικό και πειστικό τρόπο τις αργόσυρτες δικαστικές και γραφειοκρατικές διαδικασίες και τον εγκλωβισμό του ατόμου στο εσωτερικό τους. Με ιδιαίτερη ακρίβεια συλλαμβάνει, αποδίδει και σχολιάζει τις πρακτικές των μηχανισμών και των φορέων τους, τις κωμικοτραγικές, πολλές φορές, καταστάσεις, τη χρήση πλάγιων τρόπων και μεθόδων. Καταγράφει όμως και τις επιπτώσεις στις σχέσεις του ζευγαριού όλης αυτής της περιπέτειας. Η παρατεινόμενη εκκρεμότητα κλονίζει σταδιακά τη συζυγική ισορροπία, αποκαλύπτει τις μεταξύ τους διαφορές και τις ανεκδήλωτες μέχρι τότε πλευρές του χαρακτήρα τους, κυρίως της Εύας, και αναδεικνύει την πολλαπλή ασυμφωνία του ζευγαριού, το οποίο φτάνει τελικά στην οριστική ρήξη. Σ' αυτήν την κατάσταση βρίσκεται το ζευγάρι όταν αρχίζει η αφήγηση, η οποία εκφέρεται από τον ήρωα σε πρώτο πρόσωπο και βέβαια από τη δική του σκοπιά. Ο αφηγητής περιγράφει, με τη μορφή των ημερολογιακών καταγραφών, τις εντυπώσεις και τις εμπειρίες του στη Χίο , όπου πήγε αμέσως μετά το χωρισμό, για να ξανασκεφτεί τα όσα έγιναν. Διακόπτει συχνά όμως την παροντική του αφήγηση, γυρίζει τη μνήμη του πίσω και αναπλάθει από την αρχή την περιπέτεια με το αυτοκίνητο, ανασύροντας και στιγμές από τη διαδρομή της ζωής του. Ο ίδιος αφηγηματικός τρόπος συνεχίζεται και στο δεύτερο μέρος τού μυθιστορήματος, με την επιστροφή του στην Αθήνα, όπου, ημερολογιακά πάντα, διηγείται την αμήχανη και αδιέξοδη συνάντησή του με την αγαπημένη των νεανικών του χρόνων, βιώνει την ερωτική του απόκρουση από τη μόνη τωρινή φίλη του, περιγράφει το ταξίδι του στο γενέθλιο τόπο του και συνεχίζει την εξιστόρηση της εμπλοκής του με το αυτοκίνητο και όσων επακολούθησαν. Ετσι, ενώ η μυθοπλασία εκτυλίσσεται τυπικά στον παροντικό χρόνο ενός μήνα, η αφήγηση υπερβαίνει το πλαίσιο αυτό, διατρέχει και ενσωματώνει αρμονικά στο εσωτερικό της το πρόσφατο παρελθόν και τα συμβάντα του, αλλά και άλλα καθοριστικά βιώματα του «αυτοβιογραφούμενου» ήρωά της. Το μυθιστόρημα τελειώνει μαζί με τον Αύγουστο, αφήνοντας τον αφηγητή του μόνον πλέον στην άξενη μεγαλούπολη. Ο Αλεβίζος, ξεκινώντας από ένα πεζό γεγονός, οδηγεί τον ήρωά του σ' ένα ξανακοίταγμα της ζωής και των επιλογών του. Ο προσωρινός, αλλά τραυματικός, εγκλωβισμός του στο λαβύρινθο των γραφειοκρατικών μηχανισμών και διαδικασιών τον ωθεί να αντιληφθεί τον άλλο, χρόνιο αυτή τη φορά, εγκλωβισμό σε μια τυπική συμβατική σχέση, γεμάτη συμβιβασμούς, υποχωρήσεις και υποκρισίες. Ο συγγραφέας σκιαγραφεί με επιτυχία τον ευρισκόμενο σε κρίση ήρωά του και αποδίδει εξαιρετικά την εξωτερική και την εσωτερική του πορεία στην τελική μοναχική και μετέωρη κατάστασή του. Το ίδιο πετυχημένα πλάθει και το χαρακτήρα της Εύας και «παίζει» με τις αποχρώσεις και τα δυσδιάκριτα όρια των συμπεριφορών και των υπολογισμών της. Οι βασικοί ήρωες, αλλά και τα επιμέρους πρόσωπα του μυθιστορήματος, κινούνται με άνεση στο πεδίο της νεοελληνικής πραγματικότητας, αναγνωρίσιμες όψεις της οποίας, όπως τα μικροσυμφέροντα, οι συναλλαγές, οι φιλικές εξυπηρετήσεις, οι συμπεριφορές των υπαλλήλων και άλλες πολλές, αποδίδονται πειστικά. Ο Αλεβίζος υποστηρίζει αρκούντως, τεχνικά και γλωσσικά, τις αφηγηματικές του επιλογές. Τα περάσματα, δε, από το παρόν στο παρελθόν, γίνονται με άνετο και έξυπνο τρόπο. Αρκετά παράταιρα όμως ηχούν διάφορα, διάσπαρτα στην αφήγηση κοινωνικά και ενίοτε καταγγελτικά σχόλια, τα οποία ολοφάνερα επιβάλλονται από το συγγραφέα της και όχι από τις ανάγκες της. Πλεονάζουν δε οι φιγούρες και οι κοινότοπες θυμοσοφίες των ηλικιωμένων τού γενέθλιου χωριού του αφηγητή, που ανασύρει συχνά η μνήμη του, και δείχνουν την επιβίωση, και σε νέους συγγραφείς ακόμα, πολλών στερεοτύπων μιας ορισμένης ηθογραφικής αντίληψης. Παρά τις παρατηρήσεις αυτές για κάποιες πλευρές της αφήγησης, το τελικό αποτέλεσμα είναι άκρως ικανοποιητικό μυθοπλαστικά καθώς και ένα εύστοχο και πικρό σχόλιο για το φυλλορρόημα των ερωτικών και ανθρώπινων σχέσεων και τη διάψευση συχνά των προσωπικών επιλογών. Ο γεννημένος το 1955 Αρις Αλεβίζος, με το «Ενας Αύγουστος χωρίς επίλογο» επιβεβαιώνει και προεκτείνει τις αρετές και την προβληματική του προηγούμενου, πρώτου του, μυθιστορήματος «Το αόρατο άσυλο», ( εκδ. «Κέδρος», 2001) και κυρίως την εκκίνηση από τη ζωντανή πραγματικότητα και τις πολλαπλές εκφάνσεις της. Προφανώς η συνέχεια της πεζογραφικής του παραγωγής θα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα.



ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΑΚΩΤΙΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 17/06/2005