Γεννήθηκα Έλληνας...

Μέσα από το βλέμμα των άλλων ο Νίκος Αλιάγας ανακαλύπτει τον πλούτο της προσωπικής του ιστορίας: είναι ο Έλληνας στη Γαλλία -ο Γάλλος στην Ελλάδα.
Στο βιβλίο του μας καλεί να μοιραστούμε μαζί του αυτή την πολύτιμη κληρονομιά και μας προσκαλεί να τον συνοδεύσουμε στο ταξίδι του: ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο. Στη δική του Ελλάδα, μια χώρα που γνώρισε και αγάπησε μέσα από τις διηγήσεις του Σπύρου, του παππού του.
Μας καλεί να ακολουθήσουμε τα ίχνη των θεών και των ηρώων της αρχαίας Ελλάδας, δείχνοντάς μας παράλληλα έναν τρόπο για να αντιστεκόμαστε στον παραλογισμό και την ανία της γκρίζας καθημερινότητας.
Γεννήθηκα Έλληνας... εξομολογείται ο Νίκος Αλιάγας, αποδεικνύοντας πως κατάφερε να αποκωδικοποιήσει το μίτο της ζωής του.


«Ένα βιβλίο για τη διαδρομή και τις προσωπικές αξίες ενός "Γάλλου της Ελλάδας" ή ενός "Έλληνα της Γαλλίας"... Με συγκίνησε με την ειλικρίνεια και την βαθιά διαχρονικότητα που δίνει στην ελληνική μυθολογία».

Ζακ Σιράκ

ΚΡΙΤΙΚΗ



Ο Νίκος Αλιάγας γεννήθηκε στο Παρίσι το 1969, «συνελήφθη» όμως στα οδοφράγματα του παρισινού Μάη του '68. Από έφηβος ακόμη είχε γίνει εξώφυλλο στο γαλλικό περιοδικό «Le Point», στα θρανία των εξετάσεων για το bac. Που σημαίνει ότι από μικρός «τραβούσε» τις κάμερες πάνω του. Τώρα που καθημερινά βρίσκεται «ζωντανός» μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες με την εκπαιδευτικο-ψυχαγωγική εκπομπή του «Star Academy», «χτυπά» νούμερα τηλεθέασης δυσθεώρητα για το γαλλικό τηλε-αλπικό τοπίο.

Δεν ξεχνά όμως ποτέ την αγαπημένη πατρίδα των γονιών του. Εδώ και 10 περίπου χρόνια που βρίσκεται στα MME, είτε ως παρουσιαστής ειδήσεων στο Tele Monte Carlo είτε στο Euronews είτε στην εκπομπή της Christine Bravo «Union Libre», δεν έχει αφήσει να περάσει ευκαιρία ανεκμετάλλευτη που να μην προβάλλει έμμεσα ή άμεσα τη δική μας και δική του πατρίδα.

Στη Γαλλία, όπως και παντού, από έναν σταρ της τηλεόρασης (για την περίπτωση του Αλιάγα έναν «βασιλιά») είθισται οι εκδοτικοί οίκοι που φυτοζωούν πια στις όχθες του τηλεοπτικού γίγνεσθαι να ζητούν ένα γραπτό. Γιατί το βιβλίο πουλάει μέσω της εικόνας (προσώπου) της μικρής οθόνης.

Ζήτησαν και από τον Νίκο. Αυτός δίσταζε. Τελικά όμως πείστηκε και από μένα και από τη μεγάλη θητεία του κοντά στον πρόωρα χαμένο συγγραφέα Αρη Φακίνο.

Το βιβλίο γράφτηκε καταρχήν για τη γαλλική νεολαία η οποία, στερημένη εδώ και μερικά χρόνια από τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και με τη σμίκρυνση των ωρών διδασκαλίας των ανθρωπιστικών σπουδών, ολοένα ξέκοβε από τις ρίζες εκείνες του Ελληνισμού που στάθηκαν οι κολώνες του Διαφωτισμού και της συνακόλουθης Γαλλικής Επανάστασης.

Οπως νεολαία είναι το 80% του κοινού στο οποίο η εκπομπή του Νίκου απευθύνεται, ο ίδιος σκέφτηκε ότι χρέος του ήταν να τους ξαναπλησιάσει (ή να τους πλησιάσει για πρώτη φορά) με την ελληνική μυθολογία.

Πώς όμως; Σαν καθηγητής, που όσο γοητευτικός και αν είναι ο τρόπος της διδασκαλίας του δεν παύει να «διδάσκει» από καθέδρας; Φυσικά όχι. Ετσι σκέφτηκε να κάνει ένα έξυπνο πάντρεμα ανάμεσα στην προσωπική του ζωή και στις διασυνδέσεις της, όπου αυτές επιτρεπόταν, με τους αρχαίους μύθους. Προσδιορίζοντας τη δική του ταυτότητα με σαφήνεια, ως παιδί μεταναστών στη Γαλλία, άνοιξε τον δρόμο για να ταυτιστούν μαζί του εκατομμύρια άλλοι νέοι που έχουν την ίδια με τη δική του καταγωγή.

Ωστόσο, γράφοντας προέκυψε στα έκπληκτα μάτια του και ο άγνωστος συγγραφικός εαυτός του. Με την απορία του γάτου που κοιτάζεται στον καθρέφτη και πιστεύει ότι βλέπει κάποιον άλλον της συνομοταξίας του, απορούσε και ο ίδιος για τις λέξεις που γεννούσαν εικόνες. Ποιος; Αυτός που ως τότε είχε μάθει να ντύνει τις εικόνες με λέξεις.

H μαθητεία του στο σχολείο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Cheteney - Melebry αποδείχθηκε χρησιμότερη. Εκεί είχε μάθει τους στίχους του Παλαμά: «Παιδί μου, το περιβόλι σου να μην το παρατήσεις...». Εκεί είχε διδαχτεί τις αρχές «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» που τις τηρεί απαρέγκλιτα ως τώρα.

Από εκεί ξεκινούσε κάθε χρόνο και πήγαινε στο χωριό του, έξω από το Μεσολόγγι, για να ντυθεί τσολιάς και να συμμετέχει με τα άρματα, ζωσμένος, στην αναπαράσταση της Εξόδου.

Στο βιβλίο όλα αυτά υπάρχουν και λέγονται συνδυασμένα με τους μύθους. Ποιος δεν θα θορυβηθεί με την περιγραφή του θανάτου του θείου και νονού του, όταν στο σπίτι όλοι οι καθρέφτες είχαν σκεπαστεί με σεντόνια «για να μην καθρεφτίζεται ο θάνατος»; 'H για τον οβολό στο στόμα του νεκρού που θα πλήρωνε με αυτό το πέρασμα του Αχέροντα για τον Αδη; (Τα πρώτα διόδια, όπως εξηγεί στα Γαλλάκια, μαζί με την ιδέα του Λαβύρινθου παρομοιάζοντάς την με τον σταθμό του μετρό στο Chatelet.)

Γαλλικά ο τίτλος του βιβλίου είναι διαφορετικός. Ο Νίκος αντέστρεψε μια κοινότατη και πολύ διαδεδομένη φράση «allez vous faites voir chez les Grecs» («πηγαίνετε να πηδηχτείτε σαν τους Ελληνες») αφαιρώντας το vous faites και αφήνοντας όλο το υπόλοιπο που σημαίνει «πάτε να δείτε τους Ελληνες», να τους γνωρίσετε δηλαδή, και κατάφερε έτσι να έχει τίτλο ελκυστικό και ταυτόχρονα ανατρεπτικό ενός ρατσιστικού στερεότυπου. Στη γλώσσα μας ο πρωτότυπος τίτλος δεν θα σήμαινε τίποτε. Ανάμεσα στο «Δυο φορές Ελληνας», τίτλος ήδη καταχωρημένος από το εξαίρετο μυθιστόρημα του Μένη Κουμανταρέα, και στο «Γεννήθηκα Ελληνας», τίτλος συνώνυμος του «Γεννήθηκα Ελληνίδα» της Μελίνας, ο Νίκος για να δεθεί στο θέμα της Διασποράς, επισημαίνοντας και τις διαφορές των γενεών και των κοινωνικών συντεταγμένων, προτίμησε το δεύτερο, γιατί έτσι πίστευε ότι θα άγγιζε κάτι στην ψυχή των ελλήνων αναγνωστών του.

H εξαίρετη μετάφραση της Ρένας Λέκκα-Δάντου κάνει το βιβλίο το ίδιο γοητευτικό όπως και στο γαλλικό πρωτότυπο. Μια βεντέτα της γαλλικής TV υπεραμύνεται των ιερών και των οσίων της γενέτειρας των γονέων του.

Νίκος Αλιάγας: ένα άριστο μάθημα για τους νέους μας που παρασυρμένοι από ξενόφερτα περιοδικά (τύπου Down Town και άλλων) θα βοηθηθούν ίσως να ανακαλύψουν πως ό,τι ωραιότερο υπάρχει στη ζωή είναι να μη μιμείσαι, από κόμπλεξ, ξένα πρότυπα. Να είσαι περήφανος για την καταγωγή σου, όποια και αν είναι αυτή, και να γίνεται σημαιοφόρος της γαλλικής τηλεθέασης δηλώνοντας ότι δεν είσαι εκ γενετής Γάλλος.



Βασίλης Βασιλικός (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-11-2003