Να διαβάσουμε το κεφάλαιο

«Διαβάσαμε Το Κεφάλαιο ως φιλόσοφοι, δηλαδή του θέσαμε το ερώτημα ποια είναι η ειδοποιός διαφορά του αντικειμένου του και του λόγου του. Αναρωτηθήκαμε σε κάθε βήμα της ανάγνωσής μας σε τι διαφέρει το αντικείμενο του Κεφαλαίου από το αντικείμενο της κλασικής (και της σύγχρονης) οικονομίας, αλλά και από το αντικείμενο των νεανικών έργων του Μαρξ, κυρίως των Χειρογράφων του 1844. Αρα σε τι διαφέρει ο λόγος του Κεφαλαίου από το λόγο της κλασικής οικονομίας και από το φιλοσοφικό (ιδεολογικό) λόγο του νεαρού Μαρξ; [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Πολλοί θυμούνται σήμερα τον Αλτουσέρ κυρίως εξαιτίας της τραγωδίας που σημάδεψε το τέλος της ζωής του (φόνος της γυναίκας του, ψυχιατρικός εγκλεισμός, θάνατος). Η έκδοση αυτού του κλασικού έργου -που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1965 στη Γαλλία- έρχεται να υπογραμμίσει ότι ο Αλτουσέρ υπήρξε ένας από τους σημαντικούς μαρξιστές στοχαστές του εικοστού αιώνα. Το πρόγραμμα της «επιστροφής στον Μαρξ», που πρότεινε στις δεκαετίες του '60 και του '70, ήταν ένα φιλόδοξο θεωρητικό εγχείρημα, που προκάλεσε γόνιμες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις και συνέβαλε καθοριστικά στην ανανέωση της μαρξιστικής σκέψης. Ο Αλτουσέρ δανείστηκε από τον Μπασελάρ την έννοια της «επιστημολογικής τομής» για να υποδείξει τις διαφορές μεταξύ του νεαρού και του ώριμου Μαρξ και για να ερμηνεύσει τη μαρξική κριτική της πολιτικής οικονομίας ως ρήξη με το θεωρητικό ανθρωπισμό και τον ιστορικισμό των ιδεαλιστικών φιλοσοφιών και ως θεμελίωση μιας επιστήμης της ιστορίας. Την ίδια περίοδο που πολλοί μαρξιστές ανακάλυπταν στο νεαρό Μαρξ ένα θεωρητικό αντίδοτο στο σταλινισμό και αξιολογούσαν θετικά τις εγελιανές ρίζες της μαρξικής σκέψης, ο Αλτουσέρ επαναπρότεινε τον Μαρξ του «Κεφαλαίου» και υπογράμμιζε την ολική ασυνέχεια μεταξύ Χέγκελ και ώριμου Μαρξ. Η επιστημονική ανάλυση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, που πραγματοποιεί ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο», εγκαινιάζει ένα νέο τρόπο φιλοσοφικής σκέψης, μιαν αληθινή φιλοσοφική επανάσταση. Σήμερα, η αλτουσεριανή προοπτική «Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο» παραμένει ακόμη στην ημερήσια διάταξη. Γιατί είναι πράγματι πολύ σημαντικό να συνεχίσουμε να διαβάζουμε τον Μαρξ στον 21ο αιώνα, όχι απλώς ως ένα μνημείο του παρελθόντος αλλά ως έναν επίκαιρο στοχαστή, που θέτει ερωτήματα και στο δικό μας παρόν.



ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/05/2003