0
Your Καλαθι
Ο πύργος των αινιγμάτων
Περιγραφή
Το έλκηθρο διέσχιζε το μικρό χωριό, έναν οικισμό με σπίτια σε μια σειρά σχεδόν θαμμένα στο χιόνι. Πλησίαζε σούρουπο και η παγωνιά έκοβε σαν μαχαίρι. Ο καπνός απ' τις καμινάδες κρεμόταν στον αέρα σαν ζωγραφιά. Τα δυο άλογα στο έλκηθρο, γκρίζα, όμοια σαν δίδυμα, άχνιζαν τυλιγμένα στον ατμό του σώματός τους. Οι τέσσερις επιβάτες δεν ξεχώριζαν. Έβλεπε κανείς ένα άδειο έλκηθρο φορτωμένο γούνες. Τα κουδούνια γύρω απ' το λαιμό των ζώων χτυπούσαν νευρικά...
ΚΡΙΤΙΚΗ
Οταν ο νέος συγγραφέας, ήρωας του μυθιστορήματος του Αμπατζόγλου «Στη σιωπή του έρωτα», συναντά τυχαία σε ένα καφενείο το κορίτσι που ερωτεύεται, του μιλάει για το βιβλίο που έγραφε με τον τίτλο «Η Αίθουσα με τους Καθρέφτες». Τα λίγα λόγια που της λέει γι' αυτό προαναγγέλλουν τον «Πύργο των Αινιγμάτων»καθώς της αφηγείται ένα μεσαιωνικό παραμύθι δύο ερωτευμένων νέων που αναζητούν την Αίθουσα των Θησαυρών σε έναν Πύργο, αλλά για να φθάσουν σε αυτήν πρέπει να περάσουν από άλλες αίθουσες δοκιμασιών και αινιγμάτων.
Εδώ το θέμα αυτό βρίσκει την πλήρη ανάπτυξή του σε μια αστραφτερή αλληγορία της αναζήτησης του θησαυρού. Εκτός από το ερωτευμένο ζευγάρι, ωστόσο, τον Φοίβο και την Ιάνθη, έχουμε και τον θείο του Φοίβου, τον αλχημιστή και λευκό μάγο Ανδωρο, κάτοχο του χάρτη της περιοχής του Πύργου, και ακόμη έναν νέο, τον Φίλαο, αδελφό της Ιάνθης. Εχουμε λοιπόν τρεις πολύ αγαπημένους νέους και τον αρκετά μεγάλο θείο Ανδωρο που τους καθοδηγεί.
Το ταξίδι ήταν δύσκολο αλλά η πραγματική περιπέτεια αρχίζει στον Πύργο. Οταν έφθασαν εκεί, είδαν ότι, χτισμένος όπως ήταν σε έναν λόφο, δεν ήταν ένα κτίσμα αλλά ένα συγκρότημα κτιρίων διαφορετικών εποχών. Στην τεράστια πρόσοψή του από γρανίτη υπήρχε μόνο μια μικρή σιδερένια πόρτα. Περνώντας μέσα βρέθηκαν σε έναν καταυλισμό πρόχειρων σκηνών όπου ένα πλήθος ατόμων είχε στρατοπεδεύσει, σε αναμονή, συχνά πολλών ετών, της λύσης του αινίγματος αυτού του εφιαλτικού χώρου, που θα τους επέτρεπε να προχωρήσουν στο εσωτερικό του Πύργου. Ενας νάνος, «μια ανθρώπινη μάζα κάπου ένα μέτρο ύψος», ο οποίος συνεχώς εμφανίζεται στην αφήγηση, σαν πνεύμα κακού, που όμως πάντα τους φροντίζει, τους προσφέρει μια σκηνή. Η αναζήτηση έχει αρχίσει.
Στη δυτική πλευρά του καταυλισμού ήταν εντοιχισμένη μια ασημένια πόρτα: «Κατά κάποιον τρόπο ήταν μια πόρτα ανάγλυφη πάνω στον γρανίτη και πίσω της θα έβρισκες πάλι γρανίτη». Ηταν μια παραπλανητική πόρτα. Το αίνιγμα με τα χρυσά γράμματα πάνω της οδηγούσε αλλού, απαιτώντας ηθική δράση ή μάλλον ομορφιά ψυχής, όπως και όλα τα αινίγματα που αντιμετωπίζουν. Στην αρχή, στον μεταφυσικό χώρο όπου συμβαίνουν όλα, αυτό μου είχε φανεί παράξενο, όταν όμως κανείς φθάνει στο τέλος του ονείρου βλέπει ότι μόνο μια καθαρή ψυχή θα μπορούσε να το είχε δει ως το τέλος του, όποιες και αν είναι οι σκοτεινές πλευρές του.
Οι ήρωες δεν αργούν να λύσουν τα αινίγματα διασχίζοντας αίθουσες των οποίων οι περιγραφές μιας εκπληκτικής και συγχρόνως γερής δομής φαντασίας εισάγουν τον αναγνώστη σε έναν κόσμο οράματος και βαθύτερου νοήματος της ζωής, όπου εναλλαγές λάμψεων και εφιαλτικών συναισθήσεων τον περιβάλλουν και τον απορροφούν. Οσοι από τους αναγνώστες του Αμπατζόγλου γνωρίζουν μόνο τα τελευταία βιβλία του θα εκπλαγούν. Η προέλευση αυτού του κόσμου όμως εύκολα ανακαλύπτεται στα «Σημεία και τέρατα», όπως και στα παλαιότερα διηγήματά του, αν και δεν πρόκειται για επανάληψη αλλά για μια σε μεγάλη έκταση ανάπτυξη των οραματικών δυνατοτήτων του συγγραφέα.
Πραγματική φαντασμαγορία είναι η μεγάλη, διαρκώς μεταβαλλόμενη σκηνή της αίθουσας του θεάτρου, όπου ο νάνος προετοιμάζει την παράσταση μεταμφιεσμένων. Οι μεταμφιέσεις αφήνουν ημίγυμνους τον Φοίβο ως μονομάχο και την Ιάνθη ως αγγελούδι, ενώ ο θείος Ανδωρος έχει μεταμφιεσθεί σε αστρολόγο. Οι μάσκες είναι υποχρεωτικές και το αίτημα είναι για τον Φοίβο και την Ιάνθη να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλο, ενώ ο Ανδωρος πρέπει να αναγνωρίσει τον εαυτό του.
Αλλά η παράσταση αποτελεί ένα πεδίο ψευδαισθήσεων με όλους τους άλλους μεταμφιεσμένους σε μονομάχους, αγγελούδια και αστρολόγους. Στο σημείο της αναγνώρισης πρέπει να βγάλουν τις μάσκες τους με απειλή την εξαφάνιση αν λανθασμένα έχουν νομίσει ότι έχουν βρει ο ένας τον άλλο. Ανάμεσα στα πιστά τους αντίγραφα ο Φοίβος και η Ιάνθη παίζουν το παιχνίδι της ζωής και του θανάτου με πολλές παραπλανητικές συναντήσεις, ενώ ο Ανδωρος, αναγνωρίζοντας σε έναν άλλο τον εαυτό του, συνειδητοποιεί ότι θα είναι πάντοτε μόνος.
Ητελική αίθουσα ωστόσο δεν παρουσιάζει δυσκολίες, καθώς ο Φοίβος και η Ιάνθη την εγκαταλείπουν διασχίζοντας τα είδωλά τους στους καθρέφτες που την περιβάλλουν.
Πρόκειται για ένα καλειδοσκόπιο συμβολισμών στο οποίο ο πιο σημαντικός είναι το ημερολόγιο που κρατούσε ο Φοίβος. Ο Πύργος των Αινιγμάτων είναι αυτό ακριβώς το ημερολόγιο στο οποίο η αναζήτηση του θησαυρού παίρνει τις διάφορες μορφές της στον νου του συγγραφέα, όπως διαρκώς κρατούσε σημειώσεις.
Νανά Ησαΐα
ΤΟ ΒΗΜΑ, 17-10-1999
ΚΡΙΤΙΚΗ
Οταν ο νέος συγγραφέας, ήρωας του μυθιστορήματος του Αμπατζόγλου «Στη σιωπή του έρωτα», συναντά τυχαία σε ένα καφενείο το κορίτσι που ερωτεύεται, του μιλάει για το βιβλίο που έγραφε με τον τίτλο «Η Αίθουσα με τους Καθρέφτες». Τα λίγα λόγια που της λέει γι' αυτό προαναγγέλλουν τον «Πύργο των Αινιγμάτων»καθώς της αφηγείται ένα μεσαιωνικό παραμύθι δύο ερωτευμένων νέων που αναζητούν την Αίθουσα των Θησαυρών σε έναν Πύργο, αλλά για να φθάσουν σε αυτήν πρέπει να περάσουν από άλλες αίθουσες δοκιμασιών και αινιγμάτων.
Εδώ το θέμα αυτό βρίσκει την πλήρη ανάπτυξή του σε μια αστραφτερή αλληγορία της αναζήτησης του θησαυρού. Εκτός από το ερωτευμένο ζευγάρι, ωστόσο, τον Φοίβο και την Ιάνθη, έχουμε και τον θείο του Φοίβου, τον αλχημιστή και λευκό μάγο Ανδωρο, κάτοχο του χάρτη της περιοχής του Πύργου, και ακόμη έναν νέο, τον Φίλαο, αδελφό της Ιάνθης. Εχουμε λοιπόν τρεις πολύ αγαπημένους νέους και τον αρκετά μεγάλο θείο Ανδωρο που τους καθοδηγεί.
Το ταξίδι ήταν δύσκολο αλλά η πραγματική περιπέτεια αρχίζει στον Πύργο. Οταν έφθασαν εκεί, είδαν ότι, χτισμένος όπως ήταν σε έναν λόφο, δεν ήταν ένα κτίσμα αλλά ένα συγκρότημα κτιρίων διαφορετικών εποχών. Στην τεράστια πρόσοψή του από γρανίτη υπήρχε μόνο μια μικρή σιδερένια πόρτα. Περνώντας μέσα βρέθηκαν σε έναν καταυλισμό πρόχειρων σκηνών όπου ένα πλήθος ατόμων είχε στρατοπεδεύσει, σε αναμονή, συχνά πολλών ετών, της λύσης του αινίγματος αυτού του εφιαλτικού χώρου, που θα τους επέτρεπε να προχωρήσουν στο εσωτερικό του Πύργου. Ενας νάνος, «μια ανθρώπινη μάζα κάπου ένα μέτρο ύψος», ο οποίος συνεχώς εμφανίζεται στην αφήγηση, σαν πνεύμα κακού, που όμως πάντα τους φροντίζει, τους προσφέρει μια σκηνή. Η αναζήτηση έχει αρχίσει.
Στη δυτική πλευρά του καταυλισμού ήταν εντοιχισμένη μια ασημένια πόρτα: «Κατά κάποιον τρόπο ήταν μια πόρτα ανάγλυφη πάνω στον γρανίτη και πίσω της θα έβρισκες πάλι γρανίτη». Ηταν μια παραπλανητική πόρτα. Το αίνιγμα με τα χρυσά γράμματα πάνω της οδηγούσε αλλού, απαιτώντας ηθική δράση ή μάλλον ομορφιά ψυχής, όπως και όλα τα αινίγματα που αντιμετωπίζουν. Στην αρχή, στον μεταφυσικό χώρο όπου συμβαίνουν όλα, αυτό μου είχε φανεί παράξενο, όταν όμως κανείς φθάνει στο τέλος του ονείρου βλέπει ότι μόνο μια καθαρή ψυχή θα μπορούσε να το είχε δει ως το τέλος του, όποιες και αν είναι οι σκοτεινές πλευρές του.
Οι ήρωες δεν αργούν να λύσουν τα αινίγματα διασχίζοντας αίθουσες των οποίων οι περιγραφές μιας εκπληκτικής και συγχρόνως γερής δομής φαντασίας εισάγουν τον αναγνώστη σε έναν κόσμο οράματος και βαθύτερου νοήματος της ζωής, όπου εναλλαγές λάμψεων και εφιαλτικών συναισθήσεων τον περιβάλλουν και τον απορροφούν. Οσοι από τους αναγνώστες του Αμπατζόγλου γνωρίζουν μόνο τα τελευταία βιβλία του θα εκπλαγούν. Η προέλευση αυτού του κόσμου όμως εύκολα ανακαλύπτεται στα «Σημεία και τέρατα», όπως και στα παλαιότερα διηγήματά του, αν και δεν πρόκειται για επανάληψη αλλά για μια σε μεγάλη έκταση ανάπτυξη των οραματικών δυνατοτήτων του συγγραφέα.
Πραγματική φαντασμαγορία είναι η μεγάλη, διαρκώς μεταβαλλόμενη σκηνή της αίθουσας του θεάτρου, όπου ο νάνος προετοιμάζει την παράσταση μεταμφιεσμένων. Οι μεταμφιέσεις αφήνουν ημίγυμνους τον Φοίβο ως μονομάχο και την Ιάνθη ως αγγελούδι, ενώ ο θείος Ανδωρος έχει μεταμφιεσθεί σε αστρολόγο. Οι μάσκες είναι υποχρεωτικές και το αίτημα είναι για τον Φοίβο και την Ιάνθη να αναγνωρίσουν ο ένας τον άλλο, ενώ ο Ανδωρος πρέπει να αναγνωρίσει τον εαυτό του.
Αλλά η παράσταση αποτελεί ένα πεδίο ψευδαισθήσεων με όλους τους άλλους μεταμφιεσμένους σε μονομάχους, αγγελούδια και αστρολόγους. Στο σημείο της αναγνώρισης πρέπει να βγάλουν τις μάσκες τους με απειλή την εξαφάνιση αν λανθασμένα έχουν νομίσει ότι έχουν βρει ο ένας τον άλλο. Ανάμεσα στα πιστά τους αντίγραφα ο Φοίβος και η Ιάνθη παίζουν το παιχνίδι της ζωής και του θανάτου με πολλές παραπλανητικές συναντήσεις, ενώ ο Ανδωρος, αναγνωρίζοντας σε έναν άλλο τον εαυτό του, συνειδητοποιεί ότι θα είναι πάντοτε μόνος.
Ητελική αίθουσα ωστόσο δεν παρουσιάζει δυσκολίες, καθώς ο Φοίβος και η Ιάνθη την εγκαταλείπουν διασχίζοντας τα είδωλά τους στους καθρέφτες που την περιβάλλουν.
Πρόκειται για ένα καλειδοσκόπιο συμβολισμών στο οποίο ο πιο σημαντικός είναι το ημερολόγιο που κρατούσε ο Φοίβος. Ο Πύργος των Αινιγμάτων είναι αυτό ακριβώς το ημερολόγιο στο οποίο η αναζήτηση του θησαυρού παίρνει τις διάφορες μορφές της στον νου του συγγραφέα, όπως διαρκώς κρατούσε σημειώσεις.
Νανά Ησαΐα
ΤΟ ΒΗΜΑ, 17-10-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
