Ηθικά ζητήματα στην ψυχολογία

Το βιβλίο Ηθικά Ζητήματα στην Ψυχολογία και την Ψυχική Υγεία αναφέρεται στα ηθικά διλήμματα τα οποία προκύπτουν σε όλες τις πτυχές της εργασίας μας, όταν κάνουμε θεραπεία και συμβουλευτική, ψυχολογική αξιολόγηση ή εποπτεία, όταν διεξάγουμε έρευνες και όταν εκπαιδεύουμε. Περιλαμβάνει αναλυτικές παρουσιάσεις των πιο συνηθισμένων ηθικών διλημμάτων και είναι διανθισμένο με παραδείγματα, τόσο από τη διεθνή βιβλιογραφία όσο και από την ελληνική πραγματικότητα.
Είναι σαφές ότι η ηθική στάση ενός επαγγελματία δεν εξαντλείται στην εκμάθηση ενός κώδικα δεοντολογίας. Μια αυθεντικά ηθική στάση περιλαμβάνει την ηθική αφύπνιση και την ηθική ευαισθησία, την ικανότητα, δηλαδή, να αναγνωρίζουμε τα δεοντολογικά ζητήματα τα οποία λανθάνουν σε όλες τις επαγγελματικές μας δραστηριότητες.
Στην τρίτη ανανεωμένη του έκδοση το βιβλίο Ηθικά Ζητήματα στην Ψυχολογία και την Ψυχική Υγεία έχει εμπλουτιστεί με αναφορές στις νέες τάσεις εκπαίδευσης στην ψυχοθεραπεία, στις νεότερες προσεγγίσεις για την επίλυση ηθικών ζητημάτων,
την αυτοφροντίδα, την επάρκεια και την συμπερίληψη της διαφορετικότητας ως ηθικό καθήκον για όλους τους ειδικούς ψυχικής υγείας τις νέες κατευθυντήριες για τη θεραπεία ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και έναν προβληματισμό για τους κώδικες δεοντολογίας στην Ελλάδα σήμερα.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΠΡΟΛΟΓΟ
Ευελπιστω? ο?τι με?σα απο? αυτο? το βιβλι?ο οι φοιτητε?ς και οι νε?οι επαγγελματι?ες θα ανοι?ξουν τους ορι?ζοντες της σκε?ψης τους αναγνωρι?ζοντας ο?τι η ηθικη? ει?ναι συνυφασμε?νη με την ι?δια μας την υ?παρξη και η ηθικη? ευαισθητοποι?ηση μας κα?νει καλυ?τερους επαγγελματι?ες.
Τα?νια Αναγνωστοπου?λου
Ινστιτου?το Ψυχολογι?ας & Υγει?ας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Είναι δυνατόν να βλάψει η ψυχοθεραπεία;
Η ανεπαρκη?ς κατα?ρτιση μιας θεραπευ?τριας
Στις μαρτυρι?ες τους, αρκετοι? ασθενει?ς ανε?φεραν ο?τι οι θεραπευ?τριε?ς τους δεν ει?χαν καν τις βασικε?ς θεραπευτικε?ς ικανο?τητες, ο?πως την ικανο?τητα να τους ακου?ν, να δει?χνουν ενσυναι?σθηση, να ει?ναι σε θε?ση να δομη?σουν και να εστια?σουν σε ε?να ζη?τημα με?σα στη συνεδρι?α η? να γνωρι?ζουν πω?ς να αντιδρα?σουν σε καταστα?σεις κινδυ?νου. Σχο?λια θεραπευο?μενων ο?πως, «δεν η?ξερε τι να κα?νει ο?ταν με ε?βλεπε αναστατωμε?νο» η? «ακολουθου?σε ε?να πρωτο?κολλο και ε?κανε συμβουλευτικη? με βα?ση κα?ποιους κανο?νες, κα?τι που δεν ει?χε καμι?α σχε?ση με εμε?να. Δεν προσπα?θησε να βρει πραγματικα? ποια η?ταν τα θε?ματα μου και να εφαρμο?σει τις γνω?σεις της ανα?λογα» η? «Ει?χε μια παθητικη? στα?ση στη θεραπει?α, θεωρω?ντας ο?τι και μο?νο το γεγονο?ς ο?τι ε?ρχομαι στις συνεδρι?ες, θα με ε?κανε καλα?» (Hardy et al., 2017), ει?ναι ενδεικτικα? της ανεπα?ρκειας των θεραπευτριω?ν και της μαται?ωσης των θεραπευο?μενων.
Αποσαφήνιση στόχων θεραπείας
Συχνα? οι θεραπευο?μενοι ανταποκρι?νονται θετικα? στην προ?σκληση των θεραπευτω?ν να κα?νουν μαζι? «ε?να ταξι?δι» στην ψυχη? τους και την αυτογνωσι?α τους. Ωστο?σο, δεν ε?χουν την παραμικρη? ιδε?α τι περιλαμβα?νει ε?να τε?τοιο ταξι?δι, ποιους σκο?πελους και φουρτου?νες θα συναντη?σουν και τι θα κληθου?ν να κα?νουν κατα? τη δια?ρκεια αυτου? του ταξιδιου?. Ενδεχομε?νως δεν υπα?ρχει ξεκα?θαρη και λεπτομερη?ς αξιολο?γηση των ζητημα?των του θεραπευο?μενου, μια συζη?τηση με κοινη? αποδοχη? για ε?να θεραπευτικο? σχε?διο που θα ε?χει συγκεκριμε?νους στο?χους, τον τρο?πο με τον οποι?ο θα ει?ναι δομημε?νες οι συνεδρι?ες και θα αξιολογει?ται η προ?οδος.
Αυστηρή τήρηση μεθοδολογίας και πρωτόκολλου
Με βα?ση τις νεο?τερες ε?ρευνες, η αποκλειστικη? προση?λωση και εφαρμογη? ενο?ς πρωτο?κολλου η? μιας μεθοδολογι?ας χωρι?ς να λαμβα?νουμε υπο?ψη την ποιο?τητα της θεραπευτικη?ς σχε?σης η? τις ανα?γκες, τις προσδοκι?ες και την προσωπικο?τητα του θεραπευο?μενου, παραβια?ζει την ηθικη? αρχη? της ευεργεσι?ας και της μη προ?κλησης βλα?βης προς τον θεραπευο?μενο.
Η προσωπικο?τητα του θεραπευτη?
Στις σχετικε?ς ε?ρευνες (Bowie et al., 2016. Elliott & James, 1989), το?σο οι θεραπευτε?ς που χαρακτηρι?ζονται ως απο?μακροι, ψυχροι?, χωρι?ς ανθρωπια? ο?σο και εκει?νοι που ε?χουν ε?ντονη συναισθηματικη? η?/και σεξουαλικη? εμπλοκη? με τους θεραπευο?μενους δημιουργου?σαν προβλη?ματα στη θεραπευτικη? διαδικασι?α και κατ’επε?κταση στο θεραπευτικο? αποτε?λεσμα. Α?λλα αρνητικα? χαρακτηριστικα? θεραπευτω?ν περιλαμβα?νουν ο?τι ει?ναι αγχω?δεις, απρο?βλεπτοι και «χυ?μα» η? διεισδυτικοι? και επικριτικοι? (Hardy et al., 2017).

Περιεχόμενα:

Πρόλογος ............................................................................ ix
Συγγραφείς ....................................................................... xiii
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
Ηθική, δεοντολογία και επαγγελματική ευθύνη
1. Η ηθική διάσταση στα επαγγέλματα ψυχικής υγείας
Τάνια Αναγνωστοπούλου ............................................... 3
2. Ο ρόλος της ηθικής ευαισθησίας και των κωδίκων
δεοντολογίας στην επαγγελματική πρακτική
Σοφία Τριλίβα και Μανόλης Δαφέρμος ........................ 41
3. Προς αναζήτηση ηθικής πυξίδας...
Κώδικες Δεοντολογίας των Ελλήνων Ψυχολόγων,
εξετάζοντας το παρόν και σχεδιάζοντας το μέλλον
Ξένια Κατσουπάκη ...................................................... 83
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Ηθικά ζητήματα στον ακαδημαϊκό χώρο
4. Ηθικά ζητήματα στον ακαδημαϊκό χώρο
της ψυχολογίας
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 133
5. Ηθικά ζητήματα στην ψυχολογική έρευνα
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 161
6. Εκπαίδευση στη δεοντολογία
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 207Περιεχόμενα vii
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
Ηθικές επιταγές στην εφαρμοσμένη ψυχολογία
7. Η επάρκεια και οι ικανότητες
των ειδικών ψυχικής υγείας
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 233
8. Όρια, πολλαπλές σχέσεις, εχεμύθεια
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 283
ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ
Ηθικά ζητήματα στην ψυχοθεραπεία
και τη συμβουλευτική
9. Είναι δυνατόν να βλάψει η ψυχοθεραπεία;
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 331
10. Ηθικά διλήμματα στην κλινική εργασία
με παιδιά και εφήβους
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 371
11. Ηθικά ζητήματα στη θεραπεία
ζεύγους και οικογένειας
Τάνια Αναγνωστοπούλου ........................................... 401
12. Κατευθυντήριες στην κλινική εργασία
με ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα
Αντώνης Πούλιος, Νάνσυ Παπαθανασίου
& Έλενα-Όλγα Χρηστίδη ........................................... 427
Παραρτήματα ................................................................... 491