Λίγο πριν χαράξει

Το μυθιστόρημα «Λίγο πριν χαράξει», είναι μια αληθινή ιστορία. Είναι η ζωή μιας οικογένειας στα ταραγμένα χρόνια του πολέμου. Του πολέμου εκείνου του ποτισμένου με κακία, μίσος και βαρβαρότητα. Είναι η δραματική ζωή ενός ζευγαριού στα χρόνια της Κατοχής και της μικρής κόρης τους, που προσπαθεί με μάτια ορθάνοιχτα από το τρόμο και η καρδιά γεμάτη ακόμα αθωότητα, ν' ανακαλύψει ποιά τρέλα καθοδηγεί τους μεγάλους σε πράξεις παραφροσύνης. Μάταιη κάθε προσπάθεια μέσα από οιωνούς, οράματα, φαντασιώσεις, να ξορκιστεί, να καταργηθεί ο πόνος, ο χρόνος, το φάσμα του Χάροντα με τη δαιμονική όψη. Τίποτα δε μπορεί να σταματήσει τη μοίρα. Τίποτα δε μπορεί ν' αλλάξει το πεπρωμένο.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Για όλους εκείνους που αντιμετωπίζουν τις ιστορικές αλλαγές μακροσκοπικά, για όσους, με άλλα λόγια, ασχολούνται τεχνοκρατικά με την πορεία των ανθρώπινων ζητημάτων και εκ του μακρόθεν μόνον διαπιστώνουν τις συνέπειες των πράξεών τους πάνω στις ανθρώπινες μονάδες, κάθε τόσο χρειάζεται μια επιστροφή στην πραγματικότητα. Κάθε τόσο πρέπει, δηλαδή, να ανακαλύπτουν τον πόνο που προξενούν ή το καλό που κάνουν... Στη σημερινή εποχή, η απομάκρυνση από την πραγματικότητα είναι δυστυχώς ίδιον όλων εκείνων των τεχνοκρατών και των συμβούλων που αιθεροβατούν κάνοντας σχέδια επί χάρτου και που σπανίως μόνον αναφέρονται στη μεμονωμένη ανθρώπινη ύπαρξη και στη χαρά της προσφοράς. Δυστυχώς ολοένα αυξάνονται οι κυνικοί τεχνοκράτες ενώ αντίστοιχα μειώνονται οι αγνές συνειδήσεις που θα μπορούσαν να προαγάγουν το καλό...

Το βιβλίο της Αναγνώστου-Μιχαηλίδου είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα καθώς αποτελεί μια προσωπική μαρτυρία ορισμένων γεγονότων όπως τα βίωσε η ίδια κατά τη διάρκεια της παιδικής της ηλικίας, στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής. Χαρακτηρίζεται από στρωτό, ευχάριστο και μη επαγγελματικό λόγο, αποκτώντας έτσι μια πρωτοτυπία καθώς ξεφεύγει από τα συνηθισμένα συγγραφικά κλισέ. Η συγγραφέας, μικρό παιδί τότε, βρίσκει τη θαλπωρή στους άλλους ανθρώπους, στους ανθρώπους της αθηναϊκής γειτονιάς, οι οποίοι της παραστέκονται στην ατυχία της - η μάνα της είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και ο πατέρας της κρυβόταν για δύο ολόκληρα χρόνια. Την προσέχουν οι γείτονές της, στερούμενοι και αυτοί για να της προσφέρουν λίγη τροφή και λίγη ζεστασιά μέσα στον χειμώνα. Και το παιδί αυτό, με τη συντροφιά της γιαγιάς του, προσπαθεί να πιαστεί από ό,τι είναι δυνατόν να αγαπηθεί. Από τον γάτο, που αδυνάτισε κι αυτός από τη σιτοδεία, από τις σύντομες αναμνήσεις των δικών του, από τα όνειρα που χαρίζουν ελπίδα σε κάθε παιδί... Η μεταβολή των παιδικών συναισθημάτων, όπως καταγράφονται στο βιβλίο αυτό, θα ξαναθύμιζαν σε πολλούς που έζησαν εκείνες τις στιγμές το πόσο ευαίσθητος κι ευάλωτος είναι ο παιδικός κόσμος, το πόσο σπάνια και ακριβή έχει γίνει μια «καλημέρα», και θα δίδασκαν σε όσους ποτέ τους δεν διανοήθηκαν το μέγεθος του ανθρώπινου πόνου, τη σημασία της προσφοράς προς τον συνάνθρωπο.

Το τέλος είναι λυπηρό, όπως λυπηρός είναι άλλωστε ο απολογισμός κάθε τέτοιας αυτοκαταστροφικής μανίας των ανθρώπων. Ο πατέρας της συγγραφέως συλλαμβάνεται και εκτελείται ένα χάραμα από τους ναζί - λίγο πριν από την πολυπόθητη απελευθέρωση για την οποία και αυτός εργάστηκε, στην οποία και αυτός συνεισέφερε -, ενώ η μητέρα της αποφυλακίζεται και επιστρέφει για να συνεχίσει τον αγώνα που είναι γραμμένος στα κύτταρα του κάθε γονέα: να δημιουργήσει ένα καλύτερο μέλλον για το παιδί του. Μολονότι θα έπρεπε να προσπαθούμε ώστε συνεχώς να αποκαλύπτουμε το πραγματικό επίπεδο του πολιτισμού της κοινωνίας μας, δυστυχώς φαίνεται πως μόνον όταν συμβούν τα χειρότερα ξαναβρίσκουμε τη χαμένη ανθρωπιά μας και την αγάπη μας για τους άλλους. Αυτό το ανάγνωσμα θα μπορούσε να αναφέρεται λοιπόν στη χαμένη ανθρωπιά μας. Αυτό είναι το βασικό του νόημα και αυτή την ανθρωπιά θα πρέπει να ξαναθυμηθούμε, απευχόμενοι ωστόσο μια επανάληψη των τραγωδιών που αναγκαστικά(;) θα μας την ξαναθύμιζαν...



Νίκος Κεράνης (οικονομολόγος)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 25-08-2002