Κοινές αρχές για ένα ευρωπαϊκό εκλογικό σύστημα

ΚΡΙΤΙΚΗ




Η πρόσφατη θεσμική κρίση στην Ευρωπαϊκή Ενωση (Μάρτιος 1999), που προκλήθηκε με το πόρισμα-κόλαφο της επιτροπής ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων και είχε αποτέλεσμα την παραίτηση όλων των μελών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήρθε να ενισχύσει τις φωνές εκείνες που ζητούσαν επιτακτικά ταχύτατες και εκ βαθέων αλλαγές στη λειτουργία των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Η Επιτροπή Σαντέρ δεν είχε άλλη επιλογή από το να παραιτηθεί. Οπως αναμενόταν η κίνηση αυτή της Επιτροπής οδήγησε στη μεγαλύτερη θεσμική κρίση που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη στα 46 χρόνια από την ίδρυση της Κοινότητας. Αυτή η αρνητική εξέλιξη για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσφέρει όμως μια μοναδική ευκαιρία στην ΕΕ να συμβιβάσει την ηθική με την αποτελεσματικότητα και τον δυναμισμό με τη διαφάνεια. «Πνιγμένη από τους κανονισμούς, λεκιασμένη από τα σκάνδαλα, αποκοιμισμένη μέσα στην ακινησία, η Ευρώπη μπορεί μέσα από αυτή τη δραματική εξέλιξη να ξαναβρεί την πολιτική της ζωντάνια» έγραφε εύστοχα στο κεντρικό σχόλιό της η γαλλική «Le Monde» στις 18 Μαρτίου 1999. Οπως επισημάνθηκε και σε πολλές αναλύσεις εκείνων των ημερών ο μοναδικός θεσμός που εξήλθε από την κρίση έχοντας βελτιώσει την εικόνα και ενισχύσει την επιρροή του είναι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Υποστηρίχθηκε μάλιστα ότι η παραίτηση της Επιτροπής σηματοδοτεί μια σημαντική μετάβαση εξουσίας στο Κοινοβούλιο. Οπως σημειώνει πολύ εύστοχα στον πρόλογο του βιβλίου του Γ. Αναστασόπουλου ο καθηγητής Δημήτρης Τσάτσος, η άμεση συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στις εκλογές για την ανάδειξη των αντιπροσώπων τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία της ενωσιακής διαδικασίας.

Το βιβλίο του ευρωβουλευτή και αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Γιώργου Αναστασόπουλου επιχειρεί να καταγράψει τις πρωτοβουλίες και προτάσεις για τη διαμόρφωση ενός πλαισίου εκλογικής διαδικασίας που περιλαμβάνει τις κοινές αρχές για την εκλογή των βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οπως σημειώνει και ο συγγραφέας, αν και η Συνθήκη της Ρώμης του 1957 προέβλεπε μια ενιαία διαδικασία για την εκλογή των ευρωβουλευτών, όλως παραδόξως σήμερα 40 και πλέον χρόνια μετά τη σύναψη της Συνθήκης της Ρώμης ενιαίο σύστημα για τις ευρωεκλογές εξακολουθεί να μην υφίσταται. Ετσι οι ευρωεκλογές της 10ης και της 13ης Ιουνίου 1999 δεν έγιναν με ενιαία διαδικασία.

Κατά το παρελθόν είχαν επιχειρηθεί πολλές και ουσιαστικές πρωτοβουλίες για σύγκλιση, οι οποίες όμως προσέκρουαν στην ως πέρυσι αδιάλλακτη άρνηση των βρετανικών κυβερνήσεων να τροποποιήσουν το πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα στις ευρωεκλογές που αφαιρούσε από κόμματα με το 20% ή και το 15% των ψήφων τη δυνατότητα να κατακτήσουν έστω και μία έδρα.

Τον Ιανουάριο του 1999 η κυβέρνηση του Τόνι Μπλερ, υλοποιώντας προεκλογική δέσμευσή της, πέρασε από τη Βουλή των Λόρδων νομοσχέδιο για την εισαγωγή της αναλογικής στις ευρωεκλογές και τη διαίρεση της Βρετανίας σε 12 εκλογικές περιφέρειες.

Ετσι ανοίγει πλέον ο δρόμος για μια μεγάλη ευρωεκλογική μεταρρύθμιση που θα ισχύσει όμως στις ευρωεκλογές του 2004. Η εκκίνηση έχει ήδη δοθεί, καθώς ύστερα από ζυμώσεις 10 μηνών το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που τα τελευταία 15 χρόνια δυσκολευόταν να συμφωνήσει ακόμη και σε σχέδια, υπερψήφισε τον Ιούλιο του 1998 τις προτάσεις που περιλαμβάνονται στη διεξοδική έκθεση του Γ. Αναστασόπουλου (δημοσιεύεται στον παρόντα τόμο).



Σωτήρης Ντάλης

ΤΟ ΒΗΜΑ, 29-08-1999