Μοναστήρια των Κυκλάδων με πατριαρχικά σταυροπηγιακά σιγίλλια

[...] Στις Κυκλάδες τα Μοναστήρια κρεμασμένα ανάμεσα στον ουρανό και την θάλασσα δεν ήταν καταφύγια ανθρώπων, οι οποίοι στο όνομα της μυστικής θέωσης έφευγαν από τον κόσμο για μια ησυχαστική ζωή. Ήταν φρούρια υπεράσπισης της πίστης και της πατρίδας. Γι' αυτό κι ήταν χτισμένα όχι απλώς μακριά από τις πόλεις και τα χωριά, αλλά σε προστατευμένες θέσεις, χτισμένα σαν κάστρα, κυριολεκτικά θεοφρούρητα, απ' όπου αγναντεύεις το Φως που εκπέμπει ένωση τ' ουρανού και της θάλασσας.


Στις Κυκλάδες οι μοναχοί δούλευαν ολημερίς στα λιγοστά χωράφια και στις άγονες πεζούλες, εργάτες ακούραστοι του Χριστού και του Λαού, όπως κάθε νησιώτης στα δύσκολα χρόνια. Κι όταν οι κίνδυνοι έζωναν το νησί, μάζευαν γρήγορα το ποίμνιο κοντά τους, γινόντουσαν υπερασπιστές ανθρώπων και σωτήρες ψυχών. Όπως λέει κι ο Μακρυγιάννης, αυτοί οι μοναχοί, με τα έργα των χεριών τους τάιζαν φτωχούς, σκοτώθηκαν οι περισσότεροι στον Αγώνα, υπερασπιζόμενοι την πίστη και την πατρίδα.


Στις Κυκλάδες ο πολιτισμός διασώθηκε από τους μοναχούς. Η γλώσσα, τα γράμματα, οι τέχνες, η ιστορία, η παράδοση. Διαβάζοντας τα Ευαγγέλια, σκαλίζοντας την πέτρα και το μάρμαρο, ζωγραφίζοντας τοίχους και φορητές εικόνες, υφαίνοντας ρούχα και σκεπάσματα, γράφοντας ποιήματα και προσευχές, ψαλμωδίες και μουσικές. Μα πάνω απ' όλα μεταδίδοντας τη γλώσσα και τα γράμματα όχι σε κρυφά, όπως λέγεται, μα σε φανερά σχολεία, στα κελιά και στις αυλές των μοναστηριών. Μιλώντας τη γλώσσα των Γραφών και διαβάζοντας αρχαία κείμενα, που τα μάζευαν όχι γιατί συμφωνούσαν μ' ό,τι έγραφαν, αλλά γιατί όσα έλεγαν ήταν στα ελληνικά και δίδασκαν το καλό.


Στις Κυκλάδες, μετά από τόσους αιώνες σκλαβιάς από Ρωμαίους, Φράγκους και Οθωμανούς, δεν μπορεί κανείς παρά να θαυμάζει ό,τι υπήρξε κι ό,τι απόμεινε στα γκρεμνά και τις κορφές των νησιών μας. Μα κι ό,τι συνεχίζει να υπάρχει.


Κανένα βιβλίο δεν θα μπορέσει να περιγράψει τις εικόνες του κτιστού και φυσικά τις πέραν του ακτίστου σκέψεις, αν δεν βρεθεί στα μοναστήρια του Αιγαίου, εκεί που το πνεύμα ενώνεται με την καρδιά, η πατρίδα με την πίστη, ο ουρανός με τη θάλασσα...


Το βιβλίο αυτό είναι μια προτροπή ανίχνευσης των θεοφρούρητων μοναστηριών του Αιγαίου, απ' όπου σαν το νησιώτη καλόγερο μπορεί κανείς ν' ατενίσει τον κόσμο στο Φως της μυστικής ένωσης τ' ουρανού με τη θάλασσα.


(από τον πρόλογο του βιβλίου)