Ο Βρεττάκος του Πειραιά

"Η ζωή του Νικηφόρου Βρεττάκου"
"Ένα σημαντικό βιβλίο για την πειραϊκή βιβλιογραφία και την ελληνική ποίηση"

Ο μεγάλος μας ποιητής Νικηφόρος Βρεττάκος έζησε για 17 συνεχή χρόνια στον Πειραιά (1946 – 1962), μαζί με τη γυναίκα του Καλλιόπη Βρεττάκου – Αποστολίδου, η οποία υπήρξε υπάλληλος του ΟΛΠ. Δεκαεπτά χρόνια με έντονη συμμετοχή στα κοινά και πλούσιο ποιητικό έργο, καθ’ όλη την περίοδο της πειραϊκής του ζωής.

Ο Γιώργος Ανωμερίτης, περιεκτικός πάντοτε στο γράψιμό του, παρουσιάζει μέσα από αφηγήσεις, του γιου του ποιητή Κώστα Βρεττάκου, του καθηγητή Γιώργου Ανδρειωμένου και του ποιητή Αντώνη Φωστιέρη το συνολικό ποιητικό έργο του Βρεττάκου από την Πλούμιτσα της Λακωνίας, όπου γεννήθηκε μέχρι τον Πειραιά.

Το 2012, ο εορτασμός των εκατό χρόνων από τη γέννηση του Νικηφόρου Βρεττάκου και ο θαυμασμός μου για το έργο του με έφεραν, λόγω συγκυριών, από το ξεκίνημα της χρονιάς μπροστά στη διερεύνηση της ιστορικής σχέσης του ποιητή με τον Πειραιά. Στην αρχή μου φαινόταν περίεργο πώς ένας αριστερός διανοούμενος από τη Λακωνία επέλεξε να κατοικήσει σε μια δεξιοκρατούμενη μανιάτικη περιοχή, στα χρόνια μάλιστα των μετεμφυλιακών παθών. Η απάντηση στο ερώτημα μου δόθηκε όταν διάβασα πως η γυναίκα του η Καλλιόπη (η Πιπίτσα, όπως την έλεγαν στο σπίτι) ήταν από το 1938 υπάλληλος του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς.

Μετά την ίδρυση του Ιστορικού Αρχείου του ΟΛΠ από τον Οργανισμό και τα Συνδικάτα του χώρου, συντονισμένες έρευνες μ' έφεραν μπροστά σε μια αποκάλυψη: σε κάποια παραμελημένα ράφια βρέθηκε ένας χοντρός μπλε χαρτονένιος φάκελος με τα στοιχεία "Α.Μ. 1738 Βρεττάκου-Αποστολίδου Καλλιόπη, σύζ. Νικηφόρου". Ένας φάκελος ο οποίος περιείχε 7 υποφακέλους με 297 έγγραφα και πρωτότυπα πιστοποιητικά. Ο φάκελος με την ιστορία μιας γυναίκας που έζησε όλα τα ταραγμένα και δύσκολα χρόνια του τόπου στο πλευρό του ποιητή, τα χρόνια της Κατοχής, των αγώνων για λευτεριά και αλληλεγγύη. Ο φάκελος αυτός, η επεξεργασία του, η εκδήλωση που έγινε στον ΟΛΠ για τον Νικηφόρο Βρεττάκο (στις 5 Δεκεμβρίου του 2012), οι εισηγήσεις του Γιώργου Ανδρειωμένου και του Αντώνη Φωστιέρη, εκτεταμένα μέρη των οποίων παραθέτω εδώ, και κυρίως οι συναντήσεις και οι συζητήσεις με το γιο του Νικηφόρου, τον Κώστα Βρεττάκο, μου έδωσαν το αναγκαίο υλικό για να καταγράψω τη ζωή και το έργο του ποιητή από το 1946 που ήρθε στον Πειραιά μέχρι και το 1962, οπότε η οικογένεια Βρεττάκου άφησε το σπίτι όπου έμενε, στην οδό Καραΐσκου 106, για να ξαναγυρίσει στην Αθήνα, στους Αμπελοκήπους. Μια ζωή δοκιμασιών και δουλειάς, δημιουργίας και συμμετοχής στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα του Πειραιά, τα οποία θεώρησα ότι έπρεπε να καταγραφούν σαν ξεχωριστά κεφάλαια στην πολυκύμαντη ζωή του Νικηφόρου Βρεττάκου και της γυναίκας του. Αν μελετήσει κανείς με προσοχή την ποιητική του διαδρομή, θα δει ότι ο Βρεττάκος της Πλούμιτσας, των Κροκεών, του Γυθείου, της Σπάρτης και του Ταΰγετου ήταν και ενεργός πολίτης και δημιουργικός ποιητής του Πειραιά, όπου, σε δίσεκτα χρόνια, ο ίδιος, η Καλλιόπη και τα παιδιά τους, ο Κώστας και η Ευγενία, έζησαν και ταυτίστηκαν με τα γεγονότα και την καθημερινότητα αυτής της πόλης. [...]

(από τον πρόλογο του βιβλίου)