Για τα πληγωμένα μας αδέρφια

Αλγέρι, 1956. Ο Φερνάν Ιβτόν είναι τριάντα χρονών όταν τοποθετεί μια βόμβα στο εργοστάσιο όπου δουλεύει. Αριστερός εργάτης, διάλεξε ένα κτίριο μακριά από τους χώρους εργασίας γι’ αυτή τη συμβολική ενέργεια: στόχος του είναι να σημαδέψει τα πνεύματα, όχι τα σώματα. Συλλαμβάνεται πριν εκραγεί ο μηχανισμός, δεν έχει σκοτώσει ούτε τραυματίσει κανέναν, είναι ένοχος μόνο για απόπειρα δολιοφθοράς· κι όμως, καταδικάζεται σε θάνατο.
Το μυθιστόρημα αφηγείται την ανάκριση, τη φυλάκιση και τη δίκη του Ιβτόν, ανατρέχοντας συγχρόνως στην παιδική ηλικία του Φερνάν στην πατρίδα του, την Αλγερία, και ιδίως στη συνάντησή του με εκείνη που έμελλε να γίνει σύζυγός του. Γιατί πριν γίνει ο ήρωας ή ο τρομοκράτης που είδε στο πρόσωπό του η κοινή γνώμη, ο Φερνάν ήταν απλώς ένας άντρας, ένας ιδεαλιστής που αγαπούσε τη χώρα του, τη γυναίκα του, τους φίλους του, τη ζωή – και την ελευθερία, που την ήθελε για όλους τους ανθρώπους.
Όταν η Δικαιοσύνη έχει αποδειχθεί ανάξια, η λογοτεχνία μπορεί να ζητήσει επανόρθωση. Λυρικός και παθιασμένος, ο Ζοζέφ Αντράς ρίχνει φως στα τυφλά σημεία του γαλλικού εθνικού αφηγήματος και υπογράφει ένα στρατευμένο βιβλίο που καθηλώνει.
Τον Μάιο του 2016, ένα σύντομο μυθιστόρημα που μπήκε την τελευταία στιγμή στη λίστα των υποψηφίων κέρδισε το Βραβείο Γκονκούρ Πρώτου Μυθιστορήματος. Η άρνηση του συγγραφέα να δεχτεί το βραβείο, παρότι σεμνά διατυπωμένη, προκάλεσε εντύπωση. «Ευχαριστώ ειλικρινά όσους βρήκαν κάποιο ενδιαφέρον σε αυτό το βιβλίο. Το βραβείο, ωστόσο, δεν μπορώ να το δεχτώ: η άμιλλα, ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες προς τη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως την αντιλαμβάνομαι [...] νοιάζεται κυρίως για την ανεξαρτησία της και μένει μακριά από βάθρα, τιμές και προβολείς. Ας μη θεωρηθούν αλαζονικές ή αυθάδεις οι φράσεις αυτές: θέλουν να δηλώσουν μόνο τη βαθιά μου επιθυμία να μείνω στο κείμενο , στις λέξεις, στα ιδεώδη, στην καταπνιγμένη φωνή ενός εργάτη και αγωνιστή της κοινωνικής και πολιτικής ισότητας». Τα ελάχιστα στοιχεία που δόθηκαν γι’ αυτόν (γεννημένος το 1984, ζει στη Νορμανδία), πλάι σε μία και μοναδική φωτογραφία, ξύπνησαν ακόμα περισσότερο την περιέργεια – ορισμένοι έφτασαν στο σημείο ν’ αμφισβητήσουν ακόμα και την ύπαρξή του και να μιλήσουν για μια «νέα υπόθεση Εμίλ Αζάρ». Ο Αντράς, ο οποίος δίνει ελάχιστες συνεντεύξεις, μόνο γραπτώς και από μακριά, εξακολουθεί να κρατάει χαμηλούς τόνους: «Ένας φούρναρης φτιάχνει καρβέλια, ένας υδραυλικός ξεβουλώνει αποχετεύσεις κι ένας συγγραφέας γράφει: είναι τόσο απλό».