Απόκρυφες Αποκαλύψεις (δεμ.)

Και μου είπε ο άγγελος: Κοίταξε κάτω στη γη.
Και κοίταξα, και είδα όλο τον κόσμο ένα τίποτα.
Και είπα στον άγγελο:
«Αυτή είναι η μεγαλοσύνη των ανθρώπων;»

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Οι τρεις αποκαλύψεις του τόμου αυτού δεν ανοίκουν βέβαια ούτε στον Ευαγγελιστή Ιωάννη, ούτε στον Απόστολο Παύλο, ούτε στον βιβλικό προφήτη Έσδρα. Είναι έργα "απόκρυφα", 'εργα δηλαδή που δεν εντάχθηκαν στον Κανόνα της Αγίας Γραφής, γιατί είναι απομιμήσεις των "κανονικών" ιερών κειμένων και δεν θεωρήθηκαν "θεόπνευστα".

Οι συντάκτες τους, ανώνυμοι ευσεβείς των πρώτων χριστιανικών αιώνων, παρακολουθούν αντιγράφοντας και, κάποτε, μεταφράζοντας, διάφορες πηγές, κυρίως ομοειδή αιθιοπικά ή ιουδαϊκά κείμενα, αλλά και κείμενα των Γραφών, για αυτό τα ελληνικά χειρόγραφα τους (στην έκδοση του Κωνσταντίνου von Tischendorf) είναι γεμάτα χάσματα, ανακολουθίες και επαναλήψεις.

Η θεματολογία τους είναι κοινή: οράματα της κόλασης και του παραδείσου, τιμωρίες και ανταμοιβές, η Ημέρα της Κρίσεως, η συντέλεια του κόσμου. Το σχεδόν παραμυθένιο αλλά έντονα διδακτικό περιεχόμενο τους, εκτός από τις μακάβριες περιγραφές των τιμωριών στον Κάτω Κόσμο, περιλαμβάνει γοητευτικές λεπτομέρειες για τους αγγέλους της συντέλειας, για τον ήλιο, τη σελήνη και τα άστρα που διαμαρτύρονται στον Θεό για τον ξεπεσμό των ανθρώπων, για τον Εσδρα που αρνείται να παραδώσει την ψυχή του στους ψυχοπομπούς- αγγέλους, και για τον Παύλο που εξασφαλίζει με τις ικεσίες του μια "κυριακή αργία" στους βασανισμένους των κολάσεων.

Οι μελετητές χρονολογούν την Αποκάλυψη του "Έσδρα" στον 3ο ή τον 4ο αιώνα μ.Χ., την Αποκάλυψη του "Παύλου" γύρω στο 388 μ.Χ., τον καιρό του Θεοδοσίου, οπότε και έρχεται στο φως το χειρόγραφο, σύμφωνα με την εισαγωγή, και την Αποκάλυψη του "Ιωάννη" γύρω στον 5ο αιώνα μ.Χ., καθώς αναφέρει τις ιερές εικόνες και τους σταυρούς των εκκλησιών.

Από την έκδοση Tischendorf μεταφράστηκαν τα τρία ελληνικά κείμενα αυτού του τόμου, και συνοδεύτηκαν από σπουδαία ζωγραφικά οράματα.