Ηθικά Νικομάχεια

Ο Αριστοτέλης, στο έργο του Ηθικά Νικομάχεια, θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι ο ανώτερος ζωντανός οργανισμός όλων. Με βάση αυτή την πεποίθηση συστηματοποίησε την έννοια της αρετής, που είναι το ύψιστο επίκτητο αγαθό για τους ανθρώπους - ένας άνθρωπος δεν το έχει εκ γενετής, αλλά μπορεί να αποκτήσει διάφορες αρετές κατά τη διάρκεια της ζωής του, γεγονός που στην ουσία διαμορφώνει το ήθος και το χαρακτήρα του. Πιστεύει ότι οι δυνάμεις από τις οποίες διακατέχεται ο άνθρωπος είναι τρεις: τα πάθη, οι δυνάμεις και η έξις (<έξω, μέλλοντας του έχω). Οι αρετές αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε και εκδηλώνουμε τα πάθη, και αποκτώνται μέσω της συνήθειας, του έθους, σε μεγάλο χρονικό διάστημα. Η αρετή, λοιπόν, συνδέεται με την έξιν, μια κατάσταση του χαρακτήρα, που μπορεί να κατακτηθεί. Την αρετή μπορεί να την κατακτήσει κάποιος όχι μόνο με τον ορθό λόγο, ο οποίος τον βοηθά να βρίσκει τη μεσότητα, αλλά και με την πραγματική και όχι στέρφα γνώση, που, κατά τον Αριστοτέλη, αποτελεί βασικό σκοπό της έρευνας και της αναζήτησής του. Σκοπός λοιπόν είναι η ύπαρξη στόχων για τους οποίους καταβάλλονται προσπάθειες να εκπληρώνονται, έτσι ώστε κάθε φορά να κατακτάται η αρετή. Βασική επίσης προϋπόθεση είναι η τήρηση της μεσότητας (μέσον), η ύπαρξη δηλαδή του μέτρου με βάση το οποίο αποφεύγονται τα άκρα της έλλειψης (έλλειψιν) ή της υπερβολής (υπερβολήν). Ακολουθώντας λοιπόν το μονοπάτι αυτό, ο άνθρωπος γίνεται αγαθός προσεγγίζοντας την τελειοποίηση και την ιδέα (δαίμων) της ψυχής που ο Αριστοτέλης ονομάζει ευδαιμονία (ευτυχία). Η ευδαιμονία είναι το ύψιστο αγαθό, στην επίτευξη της οποίας στοχεύουν όλα τα επιμέρους αγαθά.