Rem

[ ] rem* θα πει

πως έχω επαφή με τη διαίσθηση

αν ξυπνήσω σχεδόν αμέσως μετά το όνειρο

κουβαλάω στην πλάτη το τσεκούρι που μου φύτεψε

κόβομαι όλη μέρα σε φλούδες

μια δέσμη άγραφο χαρτί

τόσο σκοτάδι από μέσα

μα πήγε κιόλας μεσημέρι

κι αυτή η αίσθηση, φερμένη απ’ του ύπνου τα σαγόνια

ορίζει πως κάτι ακόμα της μέρας πρέπει πικρά να φαγωθεί [ ]

Λίγο πριν το όνειρο είναι πάντα άνοιξη

σε ώρες μεταμεσονύχτιων οχυρωματικών έργων

φάντασμα γίνεται και η ευτυχία

διαφεύγει από τις σφαλιστές στιγμές μας

Το νέο (10ο) ποιητικό βιβλίο-μίσχος της Ελένης Αρτεμίου Φωτιάδου (γεν. Αμμόχωστος[1], Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης στη Λεμεσό, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Κύπρου), όπως υποδηλώνει και ο τίτλος REM[2] παραπέμπει στη διαδικασία εγρήγορσης, ενθυμημάτων και ονείρων που από τη φάση του ύπνου μεταπηδούν στην αφετηρία-ουσία της ζωής μας: όλες τις νύχτες επιστρέφω/ τα πρωινά μονάχα φεύγω/ προς άγνωστη επιστροφή// στο μεταξύ/ έχω προλάβει να αφήσω στο μαξιλάρι/ ένα αβάφτιστο παιδί να κλαίει/ για όσα με έχουν πια ξεχάσει...

Οι μεταφορές, οι παρομοιώσεις, κάποτε η αλληγορία και συχνά ένας υπερρεαλίζων λυρισμός μέσα από τις χιλιάδες ποιητικές εικόνες των στίχων της (η νύχτα πίνακες του Μargritte, φόρεμα κατάλευκο, σαν γύψος σε σπασμένη μέρα, η ανάγκη γάτα πεινασμένη στην κουπαστή) διαμορφώνουν το ποιητικό της πλαίσιο. Σφιχτά διαρθρωμένοι διαλεκτικοί στίχοι μέσα σε μια καλοδιατυπωμένη ενότητα αφηγούνται στον απέναντι συνάνθρωπο λέξεις, αγωνίες, σκέψεις κι ασφαλώς μνήμες και όνειρα που βαραίνουν (όχι κατ’ ανάγκη με αρνητικό πρόσημο το ρήμα) τη ζωή μας: το φως/ καλός αγωγός της ύπαρξης/ προσέρχεται μετά φόβου και λήθης/ ξένιος αεί ο καημός.

Η ζωή ατομική στη συλλογικότητά της (ξέρει ο κόσμος να περπατάει στην πλάτη μου), σταθερά θεμελιωμένη στις αξίες (φυσικές και μεταφυσικές) που τη (και μας) διέπουν. Ύπαρξη (συνειδητή και υποσυνείδητη) μέσα από την παιδική οντότητα που τη φορά αυτή εμπλουτίζει συστηματικά την ποίηση της Αρτεμίου-Φωτιάδου (βλ. απόσπασμα του ποιήματος «τραγούδια από σχολικές αυλές»):

πρώτα καθίσαμε οκλαδόν

έτοιμοι για τον μεγάλο κύκλο

από άλλο όνειρο

ακουγότανε μουσική φλογέρας

τα παιδιά στις σχολικές τάξεις

μάθαιναν να ντύνουν με μουσική

λύπες που αναμένονταν

εμείς περιμέναμε υπομονετικά

ένα μαντίλι να καθίσει πίσω μας

σαν πανί να μας σηκώσει για ορίζοντες [ ]

Ουσία και συναίσθημα διατρέχουν τη νέα ποιητική συλλογή της Ελ. Α.Φ. που ’ρχεται να ξαφνιάσει με τη θεματική αλλά και τα εκφραστικά της μέσα τον αναγνώστη. Ένα δομημένο έργο καταστάλαγμα της ωριμότητας και ισορροπίας που εισπράττει η ποιήτρια (όχι χαριστικά μα με μακροχρόνια προσπάθεια) εξόριστη αλλά ήρεμη στον πολύπαθο τόπο της. Ευαγγελίζεται έναν νέο κόσμο πέρα από τις οδύνες που εκείνη έζησε. Γι’ αυτό:

[ ]τα όνειρα θα έπρεπε να ήτανε χαρταετοί

να αφήνονται το πρωί

πάνω απ’ την πόλη

–αμόλα κουράγιο–

να τους δείχνουν τα παιδιά με το δάχτυλο

σαν ύψος

που ανέλπιστα μπορεί κανείς να φτάσει



οι εφιάλτες ας γίνονταν μπαλόνια

κλεισμένοι τα χαράματα σε φάκελο

από νύφες ανοιξιάτικου χιονιού

να παραδίδονται συστημένοι

σε ήλιο επίμονο ερήμην μας

αν κάποτε επιστρέφονται χωρίς παραλήπτη

–κατοικούνται απτόητες κάποιου ερέβους οι μονάκριβες χώρες –

εύκολα να αποσυνδέεται η αιχμή

σφηνωμένη ακόμα στη φόδρα του τραύματος [ ] («ιπτάμενα και άλλα»).

[1] Βλ. απόσπασμα από το ποίημα «άνεμος Ιούλη μήνα»: [ ] απέμεινε ένας οδυρμός να κουνάει στον άνεμο το δάχτυλο/ απαγορεύοντάς μας την απομάκρυνση/ το στερνό γκρέμισμα ήτανε/από το παντζούρι στο παράθυρό μου/ με τις κούκλες απλωμένες στον ήλιο/ την αμμόχωστη περιπλάνηση στο κάλεσμα οριζόντων/ ανάποδα μπαίνει πια ο ήλιος/ πισωπατά μέχρι να σκοντάψει στα ίχνη της αγάπης/ προχωρημένη πλέον η ζωή/ ένιωσα πως όλο έφευγε απ’ τα μάτια μου η ανατολή/ αφήνοντας έναν σπαραγμό να κρέμεται/ στην πόρτα που διπλοκλειδώθηκε/ κι έτσι παρέμενε ορθάνοικτη/σε όλα τα ενδεχόμενα/

[2] Το REM (Rapid Eye Movement) παραπέμπει στο πέμπτο στάδιο του ύπνου με χαρακτηριστικό τις γρήγορες κινήσεις των ματιών εξαιτίας εγκεφαλικών κυμάτων. Διαδικασία που υποδηλώνει εγρήγορση μετά από βαθιά χαλάρωση των μυών. Ο ύπνος REM στους ενήλικες συνήθως καταλαμβάνει το 20% με 25% του συνολικού ύπνου σ’ αντίθεση με τα νεογέννητα που καταλαμβάνει το 80%. Κατά την περίοδο REM, η δραστηριότητα των νευρώνων του εγκεφάλου είναι παρόμοια με εκείνη των ωρών που είμαστε ξύπνιοι. Οι άνθρωποι που ξυπνούν από ύπνο REM μπορούν να θυμηθούν πολλά όνειρα, ενώ όσοι ξυπνούν από ύπνο μη REM θυμούνται ελάχιστα ή και καθόλου.