Υγιεινή

Ο 20ός αιώνας χαρακτηρίσθηκε από τρεις σημαντικότατες ανακαλύψεις του ανθρώπου, τα εμβόλια, την εξυγίανση του ύδατος με χλωρίωση και τα αντιβιοτικά, οι οποίες συνέβαλαν στη μεγάλη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας και επομένως στην προαγωγή της υγείας του. Συνέπεια αυτών των ανακαλύψεων υπήρξε η μεταβαλλόμενη δημοπαθολογία, η οποία εκφράσθηκε με τη δραματική μείωση των λοιμωδών και μεταδοτικών νοσημάτων και την παράλληλη αλλά εξίσου δραματική αύξηση των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των διαφόρων εντοπίσεων του καρκίνου. Η μείωση των λοιμωδών νοσημάτων όμως δεν συνέβη ισόρροπα σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά πολλά από αυτά εξακολουθούν να έχουν υψηλό επιπολασμό στις υπό ανάπτυξη χώρες. Συγχρόνως, αναδύθηκαν και έκαναν την εμφάνισή τους καινούργιοι παθογόνοι μικοοργανισμοί, αλλά και παλαιότεροι σχεδόν υπό εξάλειψη ή υπό εκρίζωση, επανεμφανίστηκαν με τη μορφή καινοφανών παγκόσμιων απειλών. Στις τελευταίες δεκαετίες προκλήθηκαν βακτηριακές υδατικές και τροφικές επιδημίες με μεγάλο δείκτη προσβολής, αλλά και ρύπανση τροφίμων και νερού με χημικούς ρύπους με αποκλειστική υπαιτιότητα του ανθρώπου. Οι διεργασίες των κλιματικών αλλαγών άρχισαν τις τελευταίες δεκαετίες του περασμένου αιώνα με τις επιπτώσεις τους να αυξάνουν στις μέρες μας, αλλά και με όλες τις επιστημονικές έρευνες να συμφωνούν στα προβολικά τους μοντέλα για την περαιτέρω όξυνση του προβλήματος και των επιπτώσεών του στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον.
Η Υγιεινή και Δημόσια Υγεία αλλά και η Κοινωνική και Προληπτική Ιατρική υπερτερούν σε προτεραιότητα και αξία έναντι της θεραπευτικής ιατρικής, χωρίς δυστυχώς να τους αναγνωρίζεται και αποδίδεται η ανάλογη σημασία από την πολιτεία, όχι μόνον σε εθνικό αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο. [...]

Από τον πρόλογο της συγγραφέα στη δεύτερη έκδοση

Περιεχόμενα:

1. Υγιεινή της διατροφής
Διατροφή
Η διατροφική κατάσταση
Ανθρωπομετρικές μετρήσεις
Δερματικές πτυχές και λιπομέτρηση
Λιπομέτρηση
Αναλογία μέσης-ισχίου (Waist/Hip Ratio)
Βιοχημικές εξετάσεις
Κλινική εικόνα
Διατροφικό ιστορικό
Θερμίδες-Θερμιδική απόδοση των θρεπτικών ουσιών
Θερμιδικές ανάγκες του οργανισμού
Βασικός μεταβολισμός
Μυϊκή εργασία
Ηλικία και φύλο
Ειδικές καταστάσεις και νοσήματα
Υπολογισμός των θερμιδικών αναγκών
Πρότυπος άνθρωπος
Δείκτης μάζας σώματος ή Δείκτης Quetelet's ή BMI
Βασικές θρεπτικές ουσίες
Υδατάνθρακες
Μεταβολισμός υδατανθράκων
Μονοσακχαρίτες
Ολιγοσακχαρίτες
Πολυσακχαρίτες
Λιπίδια
Πρωτεΐνες
Βιταμίνες
Βιταμίνη Α (ρετινόλη)
Θειαμίνη (βιταμίνη Β1)
Ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2)
Νιασίνη (βιταμίνη Β3)
Πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6)
Βιταμίνη Β12
Φολικό οξύ ή Φυλλικό οξύ
Βιταμίνη C
Βιταμίνη D
Βιταμίνη E
Βιταμίνη K
Άλλες βιταμίνες
Ουσίες οι οποίες δεν είναι βιταμίνες
Μέταλλα και Ιχνοστοιχεία
Ασβέστιο (Ca)
Φωσφόρος P
Μαγνήσιο (Mg)
Νάτριο (Na)
Κάλιο (K)
Χλώριο (Cl)
Θείο (S)
Σίδηρος (Fe)
Χαλκός (Cu)
Ψευδάργυρος (Zn)
Σελήνιο (Se)
Ιώδιο (I), Φθόριο (F), Μαγγάνιο (Mn)
Διατροφή παιδιών και εφήβων
Διατροφή και ακμή
Διατροφή ενηλίκων
Χορτοφαγία
Βιβλιογραφία
2. Διατροφή και αγωγή υγείας
Παράγοντες που διαμορφώνουν τις σύγχρονες διατροφικές συνήθειες
Σύγχρονες διατροφικές συνήθειες και προβλήματα υγείας
Παράγοντες διαμόρφωσης διαιτητικών συνηθειών
Διατροφή και αγωγή υγείας
Οι υπεύθυνοι της αγωγής υγείας επί θεμάτων διατροφής
Αποδέκτες αγωγής υγείας επί θεμάτων διατροφής
Μέθοδοι αγωγής υγείας
Παράγοντες επιτυχίας στην αγωγή υγείας σε θέματα διατροφής
Βιβλιογραφία
3. Υγιεινή των τροφίμων
Ορισμός και στόχος
Χημικές ουσίες στα τρόφιμα
Τοξικά φυτά
Τοξίνες από ψάρια και οστρακοειδή
Αφλατοξίνες
Μικροοργανισμοί
Τροφική τοξίκωση
Τροφικές λοιμώξεις
Τροφική τοξικολοίμωξη
Χρόνος επώασης τροφικών τοξικώσεων και λοιμώξεων
Τρόποι μίανσης και πρόληψης της μίανσης των τροφίμων
Γενικές αρχές υγιεινής για την πρόληψη τροφικών λοιμώξεων
Τα κυριότερα λάθη στην παρασκευή των τροφίμων
Γενικές αρχές αντιμετώπισης των τροφικών δηλητηριάσεων
Πρόληψη επιδημιών
Μικροβιολογικός έλεγχος σε τρόφιμα και κλινικά δείγματα
Ανάλυση μικροοργανισμών που προκαλούν τροφικές λοιμώξεις και τοξικώσεις
Υερσίνιες (Yersinia spp.)
Καμπυλοβακτηρίδια (Campylobacter spp.)
Αλλαντίαση (Clostridium botulinum)
Clostridium perfringens
Βάκιλλος κηρώδης (Bacillus cereus)
Λιστέρια μονοκυτογόνος (Listeria monocytogenes)
Σαλμονέλλες (Salmonella spp.)
Τυφοειδής-Παρατυφοειδής πυρετός (Typhoid fever - Paratyphoid fever)
Βακτηριακή δυσεντερία - Σιγκέλλωση (Shigellosis - Bacillary dysentery)
Escherichia spp.
Staphylococcus aureus
Χολέρα (Cholera)
Vibrio spp.
Δονάκιο παραιμολυτικό
Πρωτόζωα
Ιοί
Βιβλιογραφία
4. Επιδημικές εκρήξεις
Επιδημίες από κοινή πηγή
Παράδειγμα
Μολυσματικές ή προοδευτικές επιδημίες
Διερεύνηση των επιδημικών εκρήξεων
Βήματα:
1. Η επιβεβαίωση της επιδημικής έκρηξης
2. Η επιβεβαίωση της νόσου
3. Ορισμός περιστατικού - προσδιορισμός του αριθμού των κρουσμάτων
4. Τα περιγραφικά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των κρουσμάτων σε σχέση με το χρόνο, τόπο και άτομο
5. Η διαμόρφωση υπόθεσης
6. Ο έλεγχος και η επαλήθευση υπόθεσης
7. Η εφαρμογή μέτρων ελέγχου και πρόληψης
8. Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων
Βιβλιογραφία
5. Ασφάλεια των τροφίμων [...]
6. Αναδυόμενοι περιβαλλοντικοί μικροοργανισμοί και λοιμώξεις
7. Υγιεινή του νερού
8. Οικιακά και βιομηχανικά λύματα
9. Ρύπανση του ατμοσφαιρικού αέρα
10. Υγιεινή περιβάλλοντος. Παγκόσμια περιβαλλοντικά προβλήματα
11. Υγιεινή της κατοικίας
12. Μαζικές καταστροφές και προβλήματα δημόσιας υγείας
13. Ταξιδιωτική ιατρική
14. Διάρροια ταξιδιωτών
15. Ταξιδιωτική ιατρική: επιδημιολογικά στοιχεία για την ηπατίτιδα Α και Β
16. Επαγγελματική υγιεινή και ασφάλεια
17. Σύγχρονα θέματα επαγγελματικής υγιεινής
18. Υγιεινή στο χώρο του νοσοκομείου