Ο πολιτισμός του Πόντου

Το ελληνικό στοιχείο (Μιλήσιοι άποικοι) κατοικεί στα παράλια του Εύξεινου Πόντου από το Β' Αποικισμό (6ος αιώνας π.Χ.) έως και τη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε και εκδιώκεται. Έκτοτε η ιστορία είναι σχεδόν γνωστή. Ως προσφυγικό, πλέον, στοιχείο παλεύει να ξαναφτιάξει τη ζωή του. Μακεδονία... Νέα Σμύρνη... Νέα Ιωνία... Βόλος... Σε όλη την Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Η έννοια του "σχεδόν" που προαναφέρεται συνίσταται στο δυσεπίλυτο και ακανθώδες ερώτημα: Τι συνέβη στους εναπομείναντες, αν -βεβαίως- υπάρχουν; Ο Τούρκος Omer Asan, μέσα από την ιστορική του μελέτη "Ο Πολιτισμός του Πόντου", μας παράσχει απαντήσεις, δίνοντας παράλληλα και ένα πλήθος πολύτιμων πληροφοριών ιστορικού, λαογραφικού, γλωσσολογικού, κοινωνιολογικού και πολιτικού περιεχομένου. Ο συγγραφέας βασανίζεται να μάθει ποια είναι η ταυτότητά του, και ο προβληματισμός του αυτός αποτελεί την απαρχή του βιβλίου του. "Ενώ στην πόλη και το σχολείο μάς μάθαιναν ότι είμαστε Τούρκοι, η γλώσσα των προγόνων μου δεν ήταν η τουρκική. Ήταν η ρωμαίικη" αναφέρει χαρακτηριστικά. Στην Κωνσταντινούπολη έρχεται σε επαφή με τους Μαυροθαλασσίτες, όπως ονομάζει τους κατοίκους του Πόντου, βρίσκει συγχωριανούς του, συστήνουν σύλλογο για την επιστροφή τους -όλοι μιλούσαν πρώτα ρωμαίικα και μετά τουρκικά- και αποφασίζει να έλθει στη Θεσσαλονίκη για να μελετήσει την ελληνική γλώσσα και να βρει την άκρη του νήματος. Αν και πολύ νέος -ο Omer Asan γεννήθηκε μόλις το 1961 στην Τραπεζούντα- κατορθώνει να εκπονήσει σημαντικό έργο, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια να είναι αμερόληπτος και αντικειμενικός. Το βιβλίο του επικεντρώνεται στη μελέτη του χωριού του, του Ερένκιοϊ του Όφεως. Λογοτεχνικά κείμενα, μύθοι και έθιμα, τραγούδια, φαγητά και τοπωνύμια είναι μερικές μόνο από τις κατηγορίες που εξετάζει και παρουσιάζει. Πολύ σημαντική είναι η παρουσίαση γραμματικής, όπου ο αναγνώστης δύναται να κατανοήσει και να μάθει τα περί της ποντιακής διαλέκτου, η οποία και αποτελεί διάσωση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας κατά το μεγαλύτερο ποσοστό της. Με ρεαλιστική γραφή, πλούσιο υλικό πηγών και στοιχείων, το βιβλίο συστήνεται ανεπιφύλακτα, καθώς όσο και αν το θέμα του φαίνεται εξειδικευμένο, διαβάζεται ευχάριστα και γρήγορα.

Φώφη Κορίδη