Η πορεία των σχέσεων Ελλάδος - Αγίας Έδρας 1820-1980

Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης



Τα όρια μελέτης των σχέσεων Ελλάδος - Αγίας Έδρας είναι εκείνα που καθορίζουν οι δύο ιστορικοί σταθμοί: η ελληνική επανάσταση (ως αφετηρία συσχετισμού της νεώτερης Ελλάδος με την Αγία Έδρα) και η σύναψη διπλωματικών σχέσεων (με την ανταλλαγή πρέσβεων).
Από τη φύση του το θέμα προϋποθέτει ορισμένες γνώσεις συνάφειας με μια χριστιανική παράδοση, αυτή της Δύσης, η οποία διαμόρφωσε το δυσχιλιετή θεσμό της Αγίας Έδρας. Νομίζω ότι οι γνώσεις αυτές παρέχονται με επάρκεια στα εκτενή προλεγόμενα αυτού του βιβλίου.
Το κύριο σώμα του πονήματος διαρθρώνεται σε πέντε μέρη τα οποία παρακολουθούν τα κομβικά σημεία στην εξέλιξη των διμερών σχέσεων.
Δύο είναι οι βασικές διαπιστώσεις.

Η εθνική καχυποψία κι η αποστροφή για τον Καθολικισμό έβρισκαν αρωγό για ασαφείς σχέσεις με την Αγία Έδρα, σε δύο παράγοντες που εναλλάσσονταν τον ενάμιση αυτό αιώνα: τις πιέσεις των ξένων πρέσβεων στην Αθήνα και τις καιροσκοπικές γεωπολιτικές ισορροπίες (των ελληνικών κυβερνήσεων με τις ξένες δυνάμεις και των τελευταίων με την Αγία Έδρα) και τη μόνιμα εύθραυστη πολιτική σταθερότητα της Ελλάδος.

Βέβαια, η αποξένωση και η αδυναμία συναντίληψης διατηρήθηκαν επί πολλές δεκαετίες, επειδή κάθε φορά που διαφαινόταν στο ορίζοντα η διάθεση συνεννόησης προέκυπταν επιτακτικά και κρίσιμα γεγονότα ου μετέθεταν τις σχέσεις Ελλάδος-Αγίας Έδρας στις καλένδες, ως σχέσεις ήσσονος σημασίας. Τόσο η Αγία Έδρα όσο και το ελληνικό κράτος δεν έθεσαν ποτέ στις στρατηγικές τους προτεραιότητες την μεταξύ τους προσέγγιση και συνεργασία. Οι ευμετάβλητες, ασαφείς και ευκαιριακές επαφές τους τα 160 χρόνια από την Επανάσταση έως τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων, είχαν το χρονικό ορίζοντα και το ποιοτικό βάθος των συγκυριών που τις καθιστούσαν αναγκαίες.