Σβησμένες ψυχές ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΜΕΝΟ

Οι Σβησμένες Ψυχές είναι ένα δυνατό πολιτικό μυθιστόρημα με θέμα την αγάπη σε όλες τις μορφές της: πατρική, μητρική, αδερφική, συντροφική, φιλική, ερωτική, πατριωτική· πώς δοκιμάζεται στη διάρκεια του εμφύλιου πολέμου, του διαρκούς πολέμου, πώς αλλάζει μορφές ώστε να μπορέσει να επιβιώσει, πώς μετασχηματίζεται σε γνώση ζωής.


Μια Ρωσίδα, η Λάρα, φτάνει στο σπίτι του Μάρκους, ενός Άγγλου μόνιμου κατοίκου στο Αφγανιστάν, λίγο καιρό μετά την 11/9, αναζητώντας ίχνη του χαμένου αδελφού της που υπηρέτησε επί σοβιετικής κατοχής στην περιοχή. Ο Άγγλος έχει χάσει τη γυναίκα του, την Αφγανή Κατρίνα, εδώ και μερικά χρόνια. Τη σκότωσαν οι Ταλιμπάν με λιθοβολισμό επειδή είχε το θάρρος να αντιστέκεται στις παράλογες απαιτήσεις τους που στρέφονται εναντίον των γυναικών. Έχει επίσης χάσει την κόρη του με το νεογέννητο παιδί της στη διάρκεια της πολυετούς ρωσικής κατοχής.


Το μοναχικό του σπίτι βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς Τόρα Μπόρα και παλιότερα στέγαζε μια βιοτεχνία αρωμάτων του Μάρκους, ενώ οι τοίχοι του είναι γεμάτοι με παλιές τοιχογραφίες καλυμμένες με λάσπη για να μην τις καταστρέψουν οι Ταλιμπάν. Στο σπίτι του φιλόξενου Άγγλου καταφθάνουν και άλλοι επισκέπτες: ο ερωτευμένος με τη χαμένη του κόρη Aμερικανός Ντέιβιντ Τάουν (που παλιότερα υπηρετούσε στη CIA), o επίσης Aμερικανός Τζέιμς Παλαντάιν, που υπηρετεί στις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις της περιοχής, η Ντούνια, μια νεαρή Αφγανή δασκάλα, και ο επίσης νεαρός Κάζα, ένα ορφανό παιδί, αθώο θύμα των φονταμενταλιστικών ηθών της περιοχής.


Η ιστορία του καθενός από τους παραπάνω πρωταγωνιστές είναι ένα πολύπλοκο κουβάρι μνήμης, ενοχών και συναισθηματικής εμπλοκής που κρύβει περισσότερα απ’ όσα δείχνει. Και το κουβάρι αυτό μπλέκεται σε ανυποψίαστες διαδρομές, συχνά τρομακτικές στις διαστάσεις τους, με τα κουβάρια της ζωής των υπολοίπων. Η κόρη του Μάρκους μπορεί να είναι η γυναίκα του Ντέιβιντ αλλά και η ερωμένη του Ρώσου στρατιώτη· ο εγγονός του Μάρκους μπορεί να είναι ο γιος του Ντέιβιντ αλλά και ο γιος του πολέμου… Ο Κάζα πιθανόν επίσης να είναι ο χαμένος γιος που όλοι αναζητούν αλλά ούτε ο ίδιος μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα. Κι ακόμα: ο καθένας μπορεί να είναι ο εχθρός που ο άλλος φοβάται. Ο καθένας μπορεί να είναι το επόμενο θύμα σε μια αλυσίδα βίας όπου η αλήθεια και το ψέμα, το σωστό και το λάθος κρίνονται με το έσχατο κριτήριο: τον φόβο του επικείμενου θανάτου.


Ποτέ κανείς τους δεν μαθαίνει όλη την ιστορία στην οποία είτε πρωταγωνιστεί συνειδητά είτε συμμετέχει άθελά του. Επειδή η φριχτή αυτή ιστορία εκτείνεται σε μερικές δεκαετίες: είναι η ιστορία μιας ανυπεράσπιστης, κάποτε περήφανης χώρας που δέχεται τον έναν κατακτητή μετά τον άλλον· μιας χώρας που μετά τους Σοβιετικούς κατακτητές δέχτηκε τους Ταλιμπάν και μετά τους Ταλιμπάν τους Αμερικάνους. Μιας χώρας όπου τρεις γενιές ανθρώπων ξοδεύτηκαν, σπαταλήθηκαν, έσβησαν για τους ανήθικους σκοπούς τρίτων δυνάμεων έξω από την χώρα, όπως έγινε και στην Ελλάδα από την Κατοχή μέχρι τη Μεταπολίτευση. Μιας χώρας η οποία, εξαιτίας των διαρκών ξένων επεμβάσεων, έχασε σταδιακά τη αισθητική μεγαλοπρέπεια και παιδεία του Ισλάμ και την αντικατέστησε με τον απόλυτο αγνωστικισμό και τη βαναυσότητα της καταστροφής των αγαλμάτων του Βούδα.


Με μια διήγηση που αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις και τη φαντασία με τα ανατολίτικα χρώματά της· μια γραφή που καταφέρνει να μεταδώσει όλη την τεταμένη ατμόσφαιρα της εν πολέμω χώρας και ταυτόχρονα όλη τη σαγήνη του άγνωστου αυτού ασιατικού πολιτισμού· με ύφος που άλλοτε καταγγέλλει τολμηρά και άλλοτε προκαλεί με νηφαλιότητα την πολιτική ηθική του αναγνώστη, ο προικισμένος Ναντίμ Ασλάμ κτίζει μια απέραντη τοιχογραφία: με τον ευγενή και ταυτόχρονα ακριβή τρόπο των παλιών Μογγόλων καλλιτεχνών ζωγραφίζει δραματικές σκηνές εντοπιότητας, που περιέχουν τεράστια οικουμενική δύναμη υποχρεώνοντας τον δυτικό αναγνώστη να αναρωτηθεί σοβαρά για την έκταση της δικής του ευθύνης στον παγκόσμιο φονταμενταλισμό, ισλαμικό και αμερικανικό.


Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα από έναν πολύ δυνατό συγγραφέα, μια σαγηνευτική σύγχρονη ιστορία για έναν κόσμο που επιπόλαια θεωρούμε ότι μας είναι γνωστός αλλά (με το τέλος του μυθιστορήματος αντιλαμβανόμαστε ότι) είναι εντελώς άγνωστος.


Τέλος, ένα μυθιστόρημα υποδειγματικό για την επεξεργασία της Ιστορίας στη λογοτεχνία, μια ιστορική, πολιτική, δραματική (και συχνά ερωτική) αφήγηση η οποία, στην κυριολεξία, δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Ιδιαίτερα τον Έλληνα αναγνώστη.




Η Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία παρουσιάζει το Σβησμένες Ψυχές



Γραμμένο με συνεχείς ανατροπές, το μυθιστόρημα άλλοτε προϊδεάζει κι άλλοτε ξαφνιάζει τον αναγνώστη με την εξέλιξή του, αποτελεί δε έναν ύμνο στην ανθρωπιά. Στην πίστη πως εφόσον ο άνθρωπος μπολιαστεί με τον πλούτο της γνώσης, μπορεί να τα βρει με τον συνάνθρωπό του. Και στην πεποίθηση ότι οι δύο αιώνιοι αντίπαλοι, το Ευαγγέλιο και το Κοράνιο, μπορούν να συναντηθούν στο τοπίο της ελπίδας.



Χρήστος Σιάφκος, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, 08.02.09

Από τον εκδότη