Στη σκιά του Βουλγαρισμού

[…] από την εποχή της ενσωμάτωσης μέρους της γεωγραφικής Μακεδονίας στον ελληνικό κορμό, ορίστηκε ως πρόβλημα «εθνικής ασφαλείας» ο «βουλγαρισμός», δηλαδή η πραγματική ή ενδεχόμενη υιοθέτηση εκ μέρους ενός τμήματος των σλαβοφώνων της ελληνικής επικράτειας της βουλγαρικής εθνικής ταυτότητας. Ιδιαίτερα προβληματικές θεωρήθηκαν οι περιοχές εκείνες όπου, παρά την πύκνωσή τους με ελληνικούς προσφυγικούς πληθυσμούς, ο σλαβόφωνος πληθυσμός διατηρούσε την αριθμητική του υπεροχή.

Ανάμεσα στις περιοχές που δημιουργούσαν φοβικό σύνδρομο στην ελληνική εθνική πολιτική, πρώτη θέση κατείχε η περιφέρεια της Φλώρινας. Το φοβικό σύνδρομο κυριάρχησε στις πολιτικές που επιλέχθηκαν για την περιοχή και χαρακτήρισε όλη την προσπάθεια ενσωμάτωσης του σλαβόφωνου πληθυσμού της στον εθνικό κορμό.

Πολύ σύντομα, και εμφανώς από τις εκλογές του 1926, η Φλώρινα ακολούθησε τις πολιτικές και κοινωνικές διαιρέσεις και συγκρούσεις που παρουσιάστηκαν στην επικράτεια καθ’ όλη την κοινοβουλευτική περίοδο του Μεσοπολέμου. Παράλληλα όμως με τις διαιρέσεις μεταξύ γηγενών και προσφύγων, βενιζελικών και αντιβενιζελικών, δημοκρατικών και βασιλικών, στη Φλώρινα υπήρξε και ο διαχωρισμός μεταξύ Ελλήνων και «Βουλγάρων». Ενώ όμως ήταν εύκολο να οριστούν ως Έλληνες ή «ελληνόφρονες» οι Μοναστηριώτες πρόσφυγες από τη Σερβία, οι πρόσφυγες από την Ανατολή και οι βλαχόφωνοι ή αλβανόφωνοι κάτοικοι κάποιων κοινοτήτων της περιφέρειας, δυσκολία αποτελούσε στο να διευκρινιστεί ποιοι ήταν οι ακραιφνείς Έλληνες ανάμεσα στους σλαβόφωνους. Έτσι (παρα)δόθηκε η δυνατότητα σε θεσμικά ή εξωθεσμικά κέντρα της περιοχής ή του κέντρου να προσδιορίζουν την ποιότητα της ελληνικότητας του γηγενούς αυτού πληθυσμού, ενώ δεν υπήρξε αμφισβήτηση –μόνο– για εκείνους που κατά την ενσωμάτωση έφεραν –αυτοί ή μέλη των οικογενειών τους– τίτλους συμμετοχής τους στη «Μακεδονική Διαμάχη» με την ελληνική –σαφώς– πλευρά.

Ο φόβος της κατηγορίας του «βουλγαρισμού» εξελίχθηκε σε κυρίαρχο εργαλείο επιβολής στα χέρια των τοπικών αστυνομικών αρχών και της διορισμένης διοικητικής γραφειοκρατίας, αλλά και πεδίο πολιτικής και κοινωνικής εκμετάλλευσης του πληθυσμού της περιοχής κυρίως εκ μέρους παραγόντων της πολιτικής του ελίτ, που είχαν επιπρόσθετα αναλάβει τον ρόλο της διαμεσολάβησης και κατοχύρωσης μιας αναμφισβήτητης ελληνικότητας για τον πληθυσμό αυτό.

Το παρόν κείμενο αναζητεί τον «βουλγαρισμό» μέσα στις αποτυπώσεις των «πολιτικών και εθνικών φρονημάτων» των πολιτών της περιφέρειας Φλώρινας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου. Προσπαθεί να προσεγγίσει τις επιλογές, αλλά και τις δυνατότητες επιλογών, των πολιτών της περιοχής Φλώρινας, ανασκαλεύει το παρελθόν και βλέπει τις πολιτικές που χαράχτηκαν, επιλέχθηκαν ή επιβλήθηκαν έναντι αυτών στην περιοχή. […]

(Από τον πρόλογο του βιβλίου)