Ισλάμ και βιβλικές θρησκείες

Εάν η επιστήμη των θρησκειών με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια οφείλει την αρχή της στον Γερμανό ινδολόγο Friedrich Max Muller (1823-1900), ο οποίος το 1873 δημοσίευσε την Εισαγωγή στην επιστήμη της θρησκείας, στην πραγματικότητα αυτό το γεγονός συντελέστηκε πολύ νωρίτερα, κατά τον 11ο αιώνα, από τον μουσουλμάνο λόγιο Ibn Hazm (994-1064). Αυτός ο λόγιος θεωρείται από τους πρωτοπόρους στον ισλαμικό κόσμο, αλλά και εν γένει στο οικουμενικό στερέωμα της προνεωτερικής εποχής, και με αυτόν εγκαινιάζεται ο χώρος της θρησκειολογίας και της ιστορίας των θρησκειών. Ο Ibn Hazm, με το περίφημο έργο του "Θρησκείες και αιρέσεις", εισάγει ένα νέο είδος γραμματείας στον μουσουλμανικό κόσμο, το οποίο πραγματεύεται τις θρησκείες και τις αιρέσεις της εποχής του. Τούτη η πολυσχιδής προσωπικότητα αναδείχθηκε και δραστηριοποιήθηκε στην ισλαμική Ισπανία, η οποία ξεπερνούσε κατά πολύ το αντίστοιχο πολιτισμικό επίπεδο της χριστιανικής Δύσης. Η πολιτιστική ζωή στην ισλαμική Ισπανία χαρακτηριζόταν από ευρύτητα πνεύματος, ανοιχτού στην έρευνα και στον πειραματισμό, καθώς και από αξιοσημείωτη ανεκτικότητα. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να εξετάσει την αξιολόγηση των βιβλικών θρησκειών εκ μέρους του Ibn Hazm, ο οποίος, πέραν του ιουδαϊσμού και του χριστιανισμού, εντάσσει σε αυτές και τον ζωροαστρισμό, αφήνοντας μάλιστα ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάγονται σε αυτή την κατηγορία και οι Σαββαίοι. Έτσι, το παρόν πόνημα επιδιώκει να καλύψει το κενό στην ελληνική και στη διεθνή βιβλιογραφία σχετικά με την ολιστική προσέγγιση των βιβλικών θρησκειών από τη σκοπιά του Ibn Hazm.