Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν

Διαβάζοντας το βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου παρατήρησα αμέσως τη γλαφυρότητα στο ύφος και τους ιδιαίτερους συμβολισμούς που δημιουργεί σε κάθε της πρόταση δίνοντας μου την αίσθηση ότι βρίσκομαι μπροστά σε νοήματα ενός διορατικού αυτο-παρατηρητή σε παγωμένο χρόνο. Το βιβλίο της αφαιρεί παραδοσιακούς συμβολισμούς προσθέτοντας νεωτερικά στοιχεία θέασης του ενδότερου εαυτού βοηθώντας τον αναγνώστη-ακροατή να "σκάψει" όλο και βαθύτερα στα έγκατα του ψυχικού και συναισθηματικού του κόσμου.

Όπως εύστοχα προδίδει ο τίτλος, συνεκτικό στοιχείο όλης της συλλογής είναι ένα ολίσθημα από την πραγματικότητα. Μια υπεραναπλήρωση, που προκύπτει από την απόσταση ανάμεσα στο ποθούμενο και στο δεδομένο μιας ερωτικής ιστορίας.
Με πολύ έντονες ψυχικές εντάσεις, εσωτερικές συγκρούσεις αλλά και μεγάλη αυτεπίγνωση, ορθώνεται ένας λόγος ερωτικός και ιδιαίτερα αξιοπρεπής.
Προσεγμένο, επιβλητικό το λεξιλόγιο, αλλά και υπερβατικό, όπως ακριβώς αυτό που ζει η ηρωίδα. Ελεύθερος ο στίχος που χρησιμοποιεί, παράδοξοι οι συνδυασμοί των λέξεων και πλήθος από εικόνες με σύμβολα και συνειρμούς.
Μοντέρνα η γραφή, αλλά ο ψυχισμός του έργου ξεκάθαρα ρομαντικός, αν κρίνουμε από τον εξομολογητικό τόνο ασυνείδητων τάσεων και το ανεκπλήρωτο του έρωτα.
Έντεχνα σκηνοθετείται ένα είδος αυτόματης γραφής, από όπου ξεπηδούν μεταφορές και πλήθος εικόνων, τα οποία αποκαλύπτουν, τη βιωματική ενασχόληση της δημιουργού με το θέατρο και τη μουσική. Εικόνες που διαθέτουν πολύ μεγάλη εκφραστική δύναμη και χαρίζουν ένα δραματικό και παραστατικό χαρακτήρα και στα 41 ποιήματα της συλλογής.
Είναι ακόμη αξιοθαύμαστη η συνειδητή επιλογή αρχαιοπρεπή και δοκιμιακού λόγου. Λεξιλόγιο που δε χρησιμοποιείται πλέον από τους περισσότερους από εμάς και δε συνάδει με τους ρηχούς λογισμούς και τους αδηφάγους ρυθμούς της καθημερινότητας. Αντίθετα, προτιμάται ένα μεγαλοπρεπές ύφος μιας άλλης εποχής και ενός άλλου ηθικού κώδικα, τον οποίο η πρωταγωνίστρια ακολουθεί πιστά μέσα στις σελίδες του έργου.
Γενικά και το λεξιλόγιο και τα σχήματα λόγου συμπάσχουν με την οδύνη της γυναίκας. Αλλά και τα νοήματα είναι τόσο βαθιά, που θα μπορούσε κανείς να γεμίσει τις σελίδες ενός δοκιμίου, αναλύοντας κάθε περίτεχνη φράση που συναντά. Δεν είναι ανάλαφρη αυτή η ανάγνωση, αλλά άμα βυθιστείς μέσα της, σε κερδίζει….Με τη σοφία, την ακρίβεια και την αλήθεια της…. Ατμοσφαιρικότητα, πάθος και ένα αισθησιακό ξεγύμνωμα της ψυχής….
Αλλά και τα σκίτσα μας μιλούν μέσα από την εικαστική γλώσσα….
Η μαέστρος του έργου επιλέγει συμβολικά να εκφραστεί με ένα πρωτόγονο υλικό, το κάρβουνο, που προσφέρει τη δυνατότητα για δραματικές εξάρσεις, αλλά κυρίως ταιριάζει απόλυτα με το μαύρο του ψυχισμού της.
Δεν έχει σκοπό να παρουσιάσει σκίτσα που θα εντυπωσιάσουν, αν και ωστόσο είναι σχεδιαστικά άρτια και με βάθος, που επιτρέπουν στην ηρωίδα να επικοινωνήσει εκτενέστερα την οδύνη της και να αποφορτιστεί αμεσότερα.
Η ένταση με την οποία αισθάνεται, καθρεφτίζεται στα περιγράμματα που σχεδιάζει, τα οποία επίσης φανερώνουν ότι πατάει γερά στα πόδια της. Αλλά επιπλέον, βρίσκεται σε μια κατάσταση ψυχικής εγρήγορσης, που αποκαλύπτεται από την κινητικότητα των σχεδίων, αλλά και ταπείνωσης, από την επιλεγμένη φθορά που παρατηρούμε σε αρκετά από αυτά. Ταυτόχρονα, από τη μελέτη των σκίτσων, αναδύεται μια επιστροφή στην αθωότητα της παιδικής ηλικίας εξαιτίας του ψυχικού άλγους, της μοναξιάς, της περιπλάνησης και της ανάγκης τελικά να βρει το ποιητικό υποκείμενο ένα ασφαλές καταφύγιο.
Κι ακόμη παρατηρούμε κάποιες πολύ βασικές αντιθέσεις και στο εικαστικό κομμάτι και στο λογοτεχνικό. Αν και απλό το στυλ εικαστικής γραφής, ωστόσο παραστατικό και έντονα συμβολικό. Αν και πολύ ευαίσθητη η ερωτευμένη γυναίκα του βιβλίου μας, η έκφρασή της με κάθε μέσο που διαθέτει, είναι αγέρωχη και επιβλητική.
Η παρούσα εν τέλει συλλογή, καθώς βρίθει από νοήματα μεστά και βαρυσήμαντα, μπορεί να ερμηνευτεί μεγεθυντικά και ως κοινωνικό μήνυμα και μικροσκοπικά ως ανατομία της ανθρώπινης ψυχής.
Κοινωνιολογικά, διάχυτα ή στοχευμένα σε κάποια ποιήματα το βιβλίο φωνάζει όσα δεν μπορεί να πει η φωνή του ανθρώπου στο περιθώριο, που φαίνεται ανεδαφική και φαιδρή μπροστά σε παιχνίδια με προδιαγεγραμμένο τέλος. Ένα αφιέρωμα στις μαζικές δυστοπίες του παρόντος, με αποκορύφωμα το ποίημα με τίτλο «Άπατρις», όπου αναδεικνύεται η μετέωρη φύση της προσφυγιάς, θέμα που έχει απασχολήσει ιδιαίτερα την ποιήτρια και σε προηγούμενα έργα της.
Ακόμη, παρουσιάζεται η συχνά ευάλωτη θέση της γυναίκας στον έρωτα. Είναι, ωστόσο, τόση η μέριμνα για δικαιοσύνη της δημιουργού, που εσκεμμένα σε κάποια ποιήματα το ερωτικό υποκείμενο γίνεται αρσενικού γένους, υπενθυμίζοντάς μας ότι ο πόνος της ερωτικής απογοήτευσης δεν έχει φύλο, αλλά είναι πανανθρώπινος.
Ψυχαναλυτικά, το βιβλίο με σύσσωμα τα ποιήματά του, μας παρουσιάζει το πένθος της ερωτικής απόρριψης και τα στάδιά του μέχρι το φως της λύτρωσης, που ξεπροβάλλει στο τέλος του βιβλίου. Και ειδικά μας αφυπνίζει για αυτό το είδος του έρωτα, που όταν δεν εξελίσσεται με ισοτιμία, ειλικρίνεια και εντιμότητα, κινδυνεύει να γίνει εμμονή. Και όπου οι ρόλοι του θύτη και του θύματος μπορεί να εναλλάσσονται επικίνδυνα και ατελείωτα. Η δική μας ηρωίδα όμως ευτυχώς διαπνέεται από υψηλά ιδανικά. Θεωρεί μόνο τον έρωτα ανίκητο στη μάχη και για αυτό τελικά δυσκολεύεται να φανταστεί νικητές και ηττημένους. Με απόλυτο σεβασμό στην ιερότητα αυτού του συναισθήματος ζει στο έπακρο και τη γλύκα της προσμονής και την πίκρα του αδιέξοδου.
Συνοπτικά αποτιμώντας τις «Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν», θα περιέγραφα ένα θεατρικό μονόλογο και μια εικαστική έκθεση να συνομιλούν εγκιβωτισμένα στις σελίδες ενός βιβλίου. Και στο βάθος, η μουσική και η ερμηνεία της Ρένας να μας μεταφέρουν σε μια παραμυθένια διάσταση.
Σε ένα διαχρονικό παραμύθι, όπου οι Σταχτοπούτες, παρά το τσαλαπατημένο τους γοβάκι, με τόλμη μοιράζονται την αλήθεια μιας αξιοπρεπούς μάχης. Στη μάχη αυτή Μούσα, πρωταγωνίστρια και νικήτρια ανακηρύσσεται πανηγυρικά η Τέχνη.

Στο βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου το πρώτο που ίσως πρέπει να προσεχτεί είναι η ύπαρξη μιας επιθυμίας για μια σημαντική και προβληματική μετάβαση. Η μεταφορική μετάβαση σε ένα σύμπαν παράλληλο με αυτό της έως τώρα παραμονής υποδηλώνει μία ριζοσπαστική κίνηση, αδύνατη ή τουλάχιστον πολύ δύσκολη. Οι τάσεις για κάτι τέτοιο είναι αψευδής μάρτυρας ενός επώδυνου παρόντος και της επιτακτικής ανάγκης διαφυγής. Η Ρένα Αθανασοπούλου καταγράφει ένα εσωτερικό καθεστώς έντασης, δυσφορίας και αδιέξοδου. Το ανικανοποίητο διαποτίζει το βιβλίο της. Διάχυτη είναι σε αυτό η απουσία ήρεμης, σταθερής αποδοχής ή συμφιλίωσης. Η ταραχή και η ανησυχία έχουν βαθύ, ριζικό χαρακτήρα. Μόνο στιγμιαία εμφανίζεται εδώ κι εκεί κάποια προσέγγιση, κάποιο δέσιμο έντονο και σπασμωδικό, που αίρει στιγμιαία το επώδυνο καθεστώς που αμέσως θα επανέλθει ως η φυσική κατάσταση των πραγμάτων.
Οι τάσεις φυγής όμως φαίνεται να δημιουργούνται και από την έλξη που ασκεί το παράλληλο σύμπαν. Το σύμπαν αυτό τι μπορεί να είναι; Ένας κόσμος εξωτερικός, ο κόσμος μάλλον της συνείδησης κάποιου σημαντικού άλλου. Μπορεί να είναι και μία εναλλακτική πρόσληψη του ίδιου του εαυτού. Ένα μικρό μέρος από αυτά που συμβαίνουν μέσα μας γνωρίζουμε. Το μέσα σύμπαν είναι εν πολλοίς άγνωστο.
Πάντως φαίνεται ότι τελικά δεν υπάρχει πρόσβαση στο σύμπαν αυτό. Είναι κάτι πολύ κοντινό και πολύ μακρινό ταυτόχρονα. Η φυγή προς αυτό είναι αδύνατη. Το παρόν καθεστώς είναι σαν την καβαφική πόλη που σε ακολουθεί όπου κι αν πας. Εκτός του ανικανοποίητου, και το ανέφικτο επίσης διαπερνά τα ποιήματα της Ρένας Αθανασοπούλου. Παρόλα αυτά η ποιητική της φωνή αντιδρά σε αυτό με μεγέθυνση της προσπάθειας. Υψηλή, αδιάπτωτη ένταση χαρακτηρίζει τον λόγο της.
Το δίπολο του εδώθε και του παράλληλου σύμπαντος είναι κυρίως το δίπολο εγώ/άλλος και το δίπολο δικό μου εγώ/δικό μου άλλο εγώ.
Στην ποιήτρια υπάρχει έντονη η προβληματική με τα όρια του εαυτού, τη θέση του εγώ μέσα στο εκάστοτε πλαίσιο, ενδοπροσωπικό, προσωπικό ή κοινωνικό. Η ίδια δε νιώθει σταθερά ταυτισμένη με αυτό, πράγμα που σημαίνει ότι ο εαυτός γίνεται μια μορφή άλλου, μάλιστα καβαφικά «φορτικού». Γράφει στο ποίημα Καθρέφτης: «Σε βαρέθηκα εαυτέ» Ο εαυτός αναφέρεται στον άλλο εαυτό. Έχουμε έναν διχασμό του εαυτού και οι σχέσεις των δύο τους δεν είναι αρμονικές. Μιλά εδώ άραγε ένας εαυτός πιο εσωτερικός, πιο αυθεντικός; Υπάρχει κάτι τέτοιο; Είναι άραγε ένας ιδανικός εαυτός, ένα φροϋδικό υπερεγώ που ασκεί έλεγχο ώστε να τηρούνται αυτά που δεν μπορεί ή λησμονεί ο καθημερινός ψυχολογικός εαυτός; Άραγε αυτός ο ανώτερος εαυτός είναι κάτι σαν μια συνείδηση ανθρωπινότητας, του ανθρώπου γενικά, της ανθρωπότητας, και για αυτό συχνά στα ποιήματα επιλέγεται το αρσενικό γένος ως εγώ; Υπάρχει λοιπόν μια ένταση ενδοπροσωπική.
Υπάρχει όμως και μία πιο ισχυρή ή εμφανής διαπροσωπική ένταση. Γράφει στο ποίημα Αόρατος εραστής: «Κι εσύ πίσω από κάθε ακλόνητο σύνορο ζωγραφίζεις αόρατους τοίχους». Ο άλλος είναι ένα παράλληλο σύμπαν όσο κοντά και αν βρίσκεται. Και πάλι έχουμε απελπισμένες προσπάθειες να γίνει αυτή η πολυπόθητη επαφή. Δεν είναι δυνατό. Το εσύ, ο άλλος εμφανίζεται με όλες τις δυνατές εκδοχές διάθεσης και χαρακτήρα. Είναι φιλικός και εχθρικός, υποκριτής και ωμός, ικέτης και κυριαρχικός, πλησίον αλλά και απόμακρος, ανοίκειος αλλά και σύντροφος. Και οι διαθέσεις της ποιητικής φωνής του βιβλίου (της φωνής που μιλάει στο πρώτο πρόσωπο) καλύπτουν όλη την γκάμα των συναισθημάτων. Υπάρχει εμμονή με την παρουσία του Άλλου που όμως ποτέ δε γίνεται δεκτή ως έχει. Πάντα κάτι λείπει, πάντα κάτι περισσεύει. Μια ριζική ανησυχία.
Η ποίηση της Ρένας Αθανασοπούλου καθοδηγείται από μια αδιάπτωτη, έντονη προσπάθεια. Σπάνια κάποιοι στίχοι εκδηλώνουν πτώση της έντασης ή χαλάρωση της προσπάθειας. Κάθε στίχος είναι και μία επίθεση στον «αόρατο τοίχο». Η ένταση συντηρείται με καινοφανείς απαστράπτουσες γλωσσικές εκφράσεις: «Αλητεύω σε κάθε ξημέρωμα τις Jazz διαστρεβλώσεις του παρόντος» (στο ποίημα Ξενύχτι). Γίνεται αναφορά στην αυτόματη γραφή: «Επιπλέω σε παραλήρημα αυτόματης γραφής» (στο ποίημα Χρονοκλέφτης). Το παιχνίδι των αδιάκοπων αισθητηριακών, φαντασιακών και συναισθηματικών εμφανίσεων και αποσύρσεων συντηρεί επίσης την ένταση. Το πρόσωπο που ομιλεί στα ποιήματα επιδιώκει πάση θυσία να περάσει πέρα, στο παράλληλο σύμπαν, στη συνάντηση επιτέλους και την εναρμόνιση με τον άλλο και με τον άλλο εαυτό, παρόλο που οι τάσεις προς τούτο δεν ευοδώνονται ποτέ. Οι Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν αποκαλύπτουν μία πραγματική, αλύγιστη αγωνίστρια.

Ο Τίτλος της συλλογής "Τάσεις φυγής σε παράλληλο σύμπαν’’ οριοθετεί το περιεχόμενο και τις θεματολογικές επιλογές του ποιητικού κόσμου της Ρένας Αθανασοπούλου που οικοδομείται με τα υλικά της πολυσχιδούς προσωπικότητας της, θέατρο ,μουσική, προσωπικό βίωμα και υπέρμετρη
κοινωνική ευαισθησία.
Όπως η ίδια επισημαίνει ''οι στίχοι της βολτάρουν σε υποφωτισμένα σοκάκια''. Ούτε ολοσκότεινα, μα ούτε και ολοφώτεινα, αντανακλώντας την ιδιοσυστασία της ανθρώπινης ζωής που αποφεύγει τις ευθύγραμμες πορείες, τα σταθερά και δεδομένα, αλλά εμπεριέχει ανατροπές, εναλλαγές, όπου ο κάθε άνθρωπος ή παραδίδεται ή αγωνίζεται.
Το moto στην αρχή της συλλογής "συνάντησα ξανά τον εαυτό μου και ήσουν εκεί..." προαναγγέλλει μια ποίηση προσωπική-εξομολογητική με κυρίαρχο το ερωτικό στοιχείο καθώς το εγώ του ποιητικού υποκειμένου στήνεται απέναντι στο εσύ και εκκινεί μαζί του μια χαμηλόφωνη συζήτηση κατά το πρότυπο της γυναίκας στη Σονάτα του Σεληνόφωτος
του Γ.Ρίτσου.
Το πρώτο ποίημα της συλλογής "Αντίστροφη Έμπνευση" συγκεκριμενοποιεί τους άξονες της ποιητικής έκφρασης της Ρένας Αθανασοπούλου (να παγιδέψω τις σκέψεις μου, φιλτράρει αντίστροφα την επόμενη ζωή, αραδιάζω στα χέρια σου φανταστικά τερτίπια, σε κρατώ δέσμιο στο συρτάρι της έμπνευσης), αλλά και αποκαλύπτει την επιδραστική συνέπεια τους (Βυθίζομαι στα χνάρια μιας λυτρωτικής αυτόματης γραφής).
Στα ποιήματα που ακολουθούν εύκολα διακρίνεται ένας ιστός που τα συνέχει και τα διαπερνά. Διακρίνεται ένα πλαίσιο σχέσεων και επιρροών μέσα στο οποίο κινείται, δεν εγκλωβίζεται η ελεύθερη και εμπνευσμένη ποιητική έκφραση. Κυρίαρχα θεματικά μοτίβα- η παραίτηση (Σε βαρέθηκα εαυτέ), θλίψη-απελπισία (Αναστενάζω κραυγές ,ξεφυσώ δάκρυα, φτύνω ηττοπάθεια), η μοναξιά ( Η μοναξιά πιλότος ενός αμείλικτου φυγόκεντρου χαμού), η βασανιστική ανάμνηση (Μόνος και πάλι σε κυκλώνα πυρωμένων αναμνήσεων, σχίζω ημερολόγια φοβισμένων παιδικών χρόνων), η φυγή ως πηγή λύτρωσης (Γραπώνω το τηλεσκόπιο και δραπετεύω σε άναστρο άσυλο). Διαρκής όμως είναι η παρουσία του έρωτα σε όλες τις εκφάνσεις του. Το ερωτικό υποκείμενο είτε παρών ,είτε απών γίνεται αντικείμενο διεκδίκησης (Διψάω την ηχώ ενός αόρατου σ' αγαπώ και ζητιανεύω ανέλπιστα το αύριο), δύναμη υποταγής (προσγειώνω τις επιθυμίες μου σε ρουτινιασμένα μοτίβα-υπακούω σε ατελεύτητα παραγγέλματα) και πηγή ποικίλων, αντικρουόμενων συναισθημάτων, όπως θλίψη, αίσθηση αδιεξόδου, αλλά και ελπίδα που εμπνέει δυναμική στάση ζωής.
Το υπαρξιακό και ερωτικό άγχος προκαλεί καταβύθιση στο ασυνείδητο, κατάδυση σε ερωτικό λαβύρινθο, όπου το ποιητικό υποκείμενο κραυγάζει, παραληρεί, αγωνίζεται (Κατρακυλώ σαν ομόκεντρο βότσαλο σε αδειανή λίμνη και καθρεφτίζω το άπειρο ίσως. Πνίγομαι, αλλά το ξέρεις), αλλά εξισορροπείται από την εσωτερική του δύναμη και ελπίζει, προσδοκά και εκλιπαρεί.
Το ρυθμικά σκεπτόμενο αίσθημα κινείται μεταξύ απελπισίας και αισιοδοξίας, φόβου και ελπίδας, υποταγής και αντίστασης. Η ενόρμηση του ποιητικού υποκειμένου το οδηγεί στο "παράλληλο σύμπαν" που σύμφωνα με το ποίημα "Υπερβολική Δόση" νοηματοδοτείται ως το αδύνατο, το ονειρικό, το μέλλον που κρύβει την ελπίδα της συνάντησης με το εσύ.
Δεν μπορεί να μην σχολιάσει κανείς τη λειτουργία του παιχνιδιού (πχ παρτίδα σκάκι) στην προσπάθεια προσέγγισης του αγαπημένου προσώπου. Εγκλωβίζει; Πληγώνει; Ισοδυναμεί με διεκδίκηση ή τάση για διαφυγή και δραπέτευση; Ίσως ισχύουν όλες αυτές οι εκδοχές.
Ευδιάκριτες παρά την υπαινικτική τους διατύπωση και οι κοινωνικές αναφορές του ποιητικού υποκειμένου που διαπλέκονται αβίαστα και περίτεχνα με το εξομολογητικό στοχασμό αποτυπώνοντας έτσι όλο το εύρος της προσωπικότητας της Ρένας Αθανασοπούλου (Στη ζούγκλα των πόλεων ενός μεταπολεμικού ποιητή γίνονται βορά για απρόσωπες
παρελάσεις. Ζητιάνεψα πατρίδα και άδειασα ανεστανεγμούς για αντίσκηνο).
Σε κάθε περίπτωση ένας λυρισμός αναδύεται από όλα τα ποιήματα που δεν είναι ούτε γλυκερός, ούτε έχει υπερβολές, αλλά καταγράφει εύστοχα τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ποιητικού υποκειμένου.
Σημαντική η καθοριστική συμμετοχή της γλώσσας στο τελικό ποιητικό προϊόν. Η εκλεπτυσμένη και λεπτοδουλεμένη έκφραση της ποιήτριας συμπυκνώνει πίσω από την αρχιτεκτονική της ολόκληρο το έργο. Η λεκτική πυροδότηση με τα γλωσσικά επινοήματα, τις περίεργες φραστικές συνάψεις (που παραπέμπουν σε επιρροές Κικής Δημουλά) και όρους των θεατρικών και μουσικών σπουδών της Ρένας Αθανασοπούλου εκφράζουν
αριστοτεχνικά τη φιλοσοφική της στοχαστική ενατένιση.
Καταδύεται στο βυθό των λέξεων και ταξιδεύει στις αποχρώσεις τους επιχειρώντας πολλαπλές εννοιολογικές συνάψεις που η ουσιαστική αξιοποίηση τους πολλαπλασιάζει τις συνδηλωτικές δυνατότητες τους.
Η Ρένα Αθανασοπούλου έχει την αίσθηση της διασύνδεσης της μορφής και κυρίως της ηχητικής διάστασης της γλώσσας και του σημασιακού βάθους της.

Κρατώντας το βιβλίο της Ρένας Αθανασοπούλου στα χέρια μου διαπίστωσα πως είχα μπροστά μου ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό προϊόν. Ένα προϊόν που δίνει στο κοινό την ευκαιρία, τη δυνατότητα, της πολλαπλής ανάγνωσης.
Με μέριμνα της δημιουργού, η ποίηση ξεγλιστρά από τις λευκές χειρόγραφες σελίδες όπου γεννήθηκε πρωτογενώς και αναζητά άλλες εκφραστικές πλατφόρμες. Αυτό δεν γίνεται τυχαία, ούτε καιροσκοπικά. Η δημιουργός χρησιμοποιεί τους εκφραστικούς κώδικες του θεάτρου, της μουσικής και της ζωγραφικής, κώδικές που έκανε κτήμα της κατά την ακαδημαϊκή της πορεία. Συνδέει την ποίηση με το σκίτσο, το δικό της σκίτσο, το δικό της δημιούργημα, με τη βοήθεια ενός και μόνου αρχέγονου υλικού, του κάρβουνου. Όμως το χαρτί δεν την χωρά, συνεργάζεται με άξιους μουσικούς στην μελοποίηση των ποιημάτων της και μεταφράζει επίσης το έργο της στην κινηματογραφική γλώσσα, με το πλέον ίσως σύγχρονο ιδίωμα της, ένα youtube. Μια εναλλακτική πρόταση ερμηνείας του τυπωμένου ποιήματος όπου βλέπουμε την ποίηση, την μουσική, την κίνηση να εντάσσονται σε ένα περιβάλλον και να συμπλέκονται.
Η Ρένα Αθανασοπούλου, δεν περιχαρακώνεται στο παραδοσιακό κοινό της ποίησης, σβήνει τις διαχωριστικές γραμμές ρίχνει γέφυρες στις νεότερες γενιές που δεν είναι εξοικειωμένες με τον γραπτό λόγο και πολύ περισσότερο με το χαρτί, και αξιοποιεί εκφραστικά μέσα και πλατφόρμες για να μεγιστοποιήσει την επιδραστικότητα του έργου της. Ένιωσα πραγματική έκπληξη όταν διαπίστωσα ότι κατάφερε να διαστείλει τον περιορισμένο χρόνο που τραγανίζει η καθημερινότητα μου. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα barcode σαρώνοντας το οποίο μπορεί να ακούσει κανείς τα ηχογραφημένα ποιήματα από το κινητό ή από το tablet οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, συντροφεύοντας τον, σε όποια άλλη δραστηριότητα.
Πολύ σημαντική επιλογή της ποιήτριας ήταν η απόφαση να προχωρήσει σε αυτόνομη έκδοση κι έτσι να συμμετέχει και σε αυτό το τόσο σημαντικό στάδιο της ολοκλήρωσης της δημιουργίας ενός βιβλίου. Η υπογραφή της Ρένας βρίσκεται σε όλα τα στάδια της δημιουργίας.
Θεωρώ πως το έργο της ποιήτριας δεν εξαντλείται αλλά οι διαφορετικές αυτές εκφάνσεις αποτελούν ακριβώς ερεθίσματα για σκέψη και δημιουργία προσελκύοντας ακόμη και ανθρώπους που δεν είναι εξοικειωμένοι με τον χώρο της ποίησης δίνοντάς τους την ευκαιρία μέσα από όλα αυτά τα μέσα έκφρασης να προσεγγίσουν και αυτή τη μορφή λόγου.