Μητρικό γάλα

Η οικογένεια Μέλροουζ βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Η γυναίκα του τού αρνείται το σεξ και έχει ρίξει όλο της το βάρος στη διαπαιδαγώγηση των δύο παιδιών τους. Η αυταρχική μητέρα του Πάτρικ έχει αποφασίσει να δώσει ό,τι έχει απομείνει από την οικογενειακή περιουσία σε έναν ψευτογκουρού, ενώ ένα τρομερό μυστικό που αφορά την παιδική ηλικία του Πάτρικ αιωρείται διαρκώς στην ατμόσφαιρα.

Αξέχαστοι μυθιστορηματικοί χαρακτήρες. Περιγραφή των πιο οδυνηρών συναισθημάτων με ειρωνεία και άφθονο χιούμορ. Ένα σπουδαίο μυθιστόρημα με την υπογραφή ενός από τους καλύτερους Βρετανούς μυθιστοριογράφους της νέας γενιάς.







ΚΡΙΤΙΚΗ



«Αν ήταν να σε καταστρέψει το παρελθόν, θα το είχε ήδη κάνει», λέει ο Τζόνι στον Πάτρικ, τον παιδικό του φίλο, που εκεί, στο κατώφλι της μέσης ηλικίας, αισθάνεται ανίκανος να ανταποκριθεί στους ρόλους που του χρέωσε ο ενήλικος βίος. «Οχι απαραίτητα. Μπορεί να περίμενε την κατάλληλη στιγμή. Το παρελθόν έχει όλο τον χρόνο μπροστά του. Το μέλλον είναι που όσο πάει και σώνεται». Η απάντηση, εν είδει αφορισμού, που δίνει ο Πάτρικ συνοψίζει με έναν τρόπο το «Μητρικό Γάλα» του Εντουαρντ Σεντ Ομπιν (υποψήφιος για το βραβείο Μπούκερ 2006). Ο Αγγλος συγγραφέας συνθέτει μια μαύρη κωμωδία, αντλώντας υλικό από το ανεξάντλητο πηγάδι των οικογενειακών σχέσεων, ξεδιπλώνοντας την πλοκή στη διάρκεια τεσσάρων χρόνων. Τέσσερα καλοκαίρια στη ζωή της οικογένειας Μέλροουζ, ιδωμένα κάθε φορά από την οπτική γωνία διαφορετικών μελών της. Του Ρόμπερτ, που τον γνωρίζουμε σαν ένα πεντάχρονο με ταλέντο στις μιμήσεις και σπάνια για την ηλικία του αυτεπίγνωση, της Μέρι, που έχει εξοβελίσει από τη ζωή της κάθε ενδιαφέρον πέρα από την ανατροφή των δύο γιων της, και του Πάτρικ -συζύγου της Μέρι, πατέρα του Ρόμπερτ και του Τόμας, εραστή της Τζούλια και γιου τής Ελινορ. Γύρω από αυτόν τον τελευταίο ρόλο, τον μόνο που δεν επέλεξε ο ίδιος, αλλά με συνέπεια -αν όχι με μένος- υπερασπίζεται, στήνεται το δράμα του 42χρονου άνδρα.

Η μητέρα του, που είχε πάντα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη σωτηρία του κόσμου απ' ό,τι του παιδιού της, όχι μόνον έχει σκορπίσει μια σεβαστή περιουσία σε αμφιλεγόμενες φιλανθρωπίες, αλλά έχει μετατρέψει το οικογενειακό εξοχικό στην Προβάνς σε «Κέντρο Υπερβατισμού». Ο διευθυντής του, Σίμους Ντουρκ, είναι ένας ψευτογκουρού που τσαλαβουτάει με το αζημίωτο στα θολά νερά του New Age· πρόκειται μάλιστα να αποκτήσει και την κυριότητα του σπιτιού - εκείνος και η Ελινορ υπήρξαν σύντροφοι, λένε, σε διάφορες προηγούμενες ζωές. Ο Πάτρικ βιώνει την απώλεια της κληρονομιάς του ως την τελευταία προδοσία της μητέρας του. Από το γηροκομείο όπου έχει μεταφερθεί ύστερα από ένα σοβαρό εγκεφαλικό, η Ελινορ αναθέτει στον γιο της τις νομικές λεπτομέρειες της μεταβίβασης. Τι σκέφτεται ο Πάτρικ γι' αυτό; Οτι αν ο βασιλιάς Λιρ και η κυρία Τζέλιμπι -ο κουρασμένος τύραννος του Σέξπιρ και η φανατική φιλάνθρωπος του Ντίκενς- είχαν ρίξει ένα στα γρήγορα, το αποτέλεσμα θα ήταν η μητέρα του.

Ο Πάτρικ Μέλροουζ πρωταγωνιστούσε και στην τριλογία «Some Hope» -μια ανηλεή σάτιρα της βρετανικής αριστοκρατίας, στην οποία άλλωστε ανήκει και ο συγγραφέας-, με την οποία έγινε γνωστός ο Σεντ Ομπιν στις αρχές της περασμένης δεκαετίας. Εργο σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό, παρακολουθούσε τον Πάτρικ Μέλροουζ να πέφτει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από τον πατέρα του, να εθίζεται ως έφηβος στην ηρωίνη και να καταδύεται στην προσωπική του κόλαση προτού αναδυθεί, με μεγάλο κόστος, στην επιφάνεια. Οπως συνέβη, πάνω-κάτω, και με τον ίδιο τον Σεντ Ομπιν, που έγραψε το πρώτο μέρος της τριλογίας με μία πετσέτα τυλιγμένη γύρω από τη μέση του για να απορροφά τον ιδρώτα από την ένταση. Ακόμη και το σκάνδαλο της αποκάλυψης, όμως, δεν υπερκέρασε τη θερμή υποδοχή της κριτικής, που έκανε λόγο για έναν συνεχιστή τού Ιβλιν Γουό.

Οταν συναντάμε τον Πάτρικ στο «Μητρικό Γάλα» -που δεν αποτελεί συνέχεια της τριλογίας- είναι σε μόνιμη διάθεση «ευερέθιστης απόγνωσης», καθώς παλεύει να μην κληροδοτήσει στα παιδιά του το μίσος που τρέφει για τη μητέρα του. Κατά τ' άλλα, έχει να αντιμετωπίσει και τη σεξουαλική απόγνωση στην οποία τον έχει φέρει η γυναίκα του. Η Μέρι, μεγαλωμένη με τη σειρά της από μια αδιάφορη, εγωκεντρική μητέρα, είναι αποφασισμένη να θυσιαστεί για τα σπλάχνα της. Στη ζωή, κάποια στιγμή ακόμη και στο κρεβάτι της, χώρος υπάρχει μόνο για τα παιδιά. Από την άλλη, δεν ζει και με τον πιο επιθυμητό άνδρα του κόσμου: οργισμένος, κυκλοθυμικός, αλκοολικός και γεμάτος χολή για το Σύμπαν ολόκληρο, ο Πάτρικ δεν είναι καν σίγουρος ότι διαθέτει ακόμη την ικανότητα να βιώσει το ερωτικό πάθος. Για κακή του τύχη, η γυναίκα που σε έναν βαθμό θα του το εμπνεύσει, δεν επενδύει στη σχέση τους τίποτε παραπάνω από τη δική της πλήξη.

Κι όμως, ο Πάτρικ δεν είναι θλιβερός χαρακτήρας -κάθε άλλο. Δαιμονικά ευφυής, ψυχρά εγκεφαλικός και με καυστικό χιούμορ, αυτός ο χολερικός γόνος ξεπεσμένης μεγαλοαστικής οικογένειας, βρίσκεται στην καλύτερη στιγμή του όταν εκτοξεύει δηλητήριο προς οικείους και ξένους. Αναγνωρίζει μεν τα χάλια του, αλλά παραμένει γνήσια και εκνευριστικά σνομπ, χαρακτηριστικό που έχει μεταγγίσει και στον πρόωρα ώριμο πνευματικά Ρόμπερτ. Πατέρας και γιος θα καταρρακώσουν με το φλέγμα τους τους πάντες - από την επαρχιώτισσα γκουβερνάντα έως τον εκατομμυριούχο ξάδελφο από την Αμερική. Με μία διαφορά, πάντα, ανάμεσά τους: ο 42χρονος πατέρας ξέρει πως παραμένει ο χαμένος του παιχνιδιού. Οσο ευφυής κι αν είναι, επιμένει να τρέφεται ακόμη με το μητρικό γάλα που διαχέει την πικρία από τη μια γενιά στην επόμενη. Παραμένοντας προσκολημμένος στις ματαιωμένες προσδοκίες μητρικής στοργής, αισθάνεται αδύναμος να διαχειριστεί τη μέση ηλικία και τις -άλλης κατηγορίας πια- ματαιώσεις που αυτή συνεπάγεται. Και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορεί να ανακόψει τη ροή του δηλητηρίου προς τους νεότερους. Για να επαληθεύσει τον συμπατριώτη του ποιητή Φίλιπ Λάρκιν: they fuck you up, your mum and dad. Θα 'λεγες πως με το «Μητρικό Γάλα» ο Σεντ Ομπιν επεκτείνεται με στιλιστικά άψογη πρόζα πάνω στον στίχο του Λάρκιν.



ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΑΚΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 01/02/2008