Ιστορία χαμένων ευκαιριών Ι

Στις επόμενες σελίδες, εκτός από μια σύντομη εισαγωγή, εκτίθεται "Το Κυπριακό" όπως το έζησα από την υπεύθυνη θέση του Υπουργού των Εξωτερικών. Από το Μάιο του 1956 ως τον Ιούνιο του 1963.
Πολλές και ποικίλες ήταν οι φάσεις του εθνικού θέματος κατά την περίοδο εκείνη.
Ήταν η σχεδόν τριετής φάση του πολιτικού αγώνα σε κάθε δυνατό διεθνή στίβο, στους διμερείς στίβους Ελλάδος-Αγγλίας, Ελλάδος-Τουρκίας, και του ενόπλου αλλά και πολιτικού αγώνα στην Κύπρο.
Ήταν η φάση των διαπραγματεύσεων και της συνάψεως των συνθηκών της Ζυρίχης και του Λονδίνου, και, στη συνέχεια, η υπερτριετής περίοδος των εξαίρετων σχέσεων μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Η φάση κατά την οποία είχαμε γενικότερες ευνοϊκές επιπτώσεις, είχαμε μια Κύπρο ανεξάρτητη, ελεύθερη και προοδεύουσα, και τον πολύτιμο Ελληνισμό της Πόλης όχι μόνο σε ασφάλεια αλλά και σε άνθηση.
Και ήταν, τέλος, η σύντομη φάση (τέλη 1962-αρχές 1963) που άρχισαν να εμφανίζονται στην Κύπρο τα πρώτα σύννεφα, που γρήγορα θα εξαπέλυαν θύελλες οδυνηρές όσο και μοιραίες.
Η αλυσίδα των χαμένων ευκαιριών, που η καθεμιά τους ήταν χειρότερη από τις προηγούμενες, φαινόταν να έχει τελειώσει. Αλλά δεν είχε τελειώσει. Μια αλυσίδα πιο βαριά και από την πρώτη επρόκειτο να τη συνεχίσει.
Όπως δεν είχε τελειώσει και ένας άλλος παιδεμός, γενικότερος αυτός, που κατά τις αρχές του 1963 νομίζαμε ότι δε θα ξανάρχιζε: ο ψυχρός πόλεμος.
Θεωρούσα πάντοτε πως χρήσιμο ήταν να εκθέσω κάποτε όσα από υπεύθυνη θέση είχα ζήσει κατά τις φάσεις αυτές. Το θεώρησα πιο χρήσιμο τελευταία.
Γιατί, από το ένα μέρος, το Κυπριακό πορεύεται σήμερα σε δυσκολότερους δρόμους, αλλά μερικά από τα βασικά αντικειμενικά δεδομένα, που το δυσχέραιναν άλλοτε, είναι τα ίδια με κείνα που το δυσχεραίνουν τα τελευταία χρόνια.
Και ακόμα γιατί, από το άλλο μέρος, ο ψυχρός πόλεμος ξανάρχισε εδώ και μερικά χρόνια, και είναι ίσως πιο επικίνδυνος με τη μορφή που παρουσιάζεται σήμερα.
Έτσι, εκτός από την παρουσίαση στοιχείων που θα βοηθήσουν τον μελλοντικό ερευνητή να αναζητήσει την ιστορική αλήθεια, μπορεί οι σελίδες που ακολουθούν κάτι να διδάξουν σε κείνους που χειρίζονται σήμερα το τόσο ταλαιπωρημένο εθνικό θέμα μας.
Την έκθεση αυτή την έγραψα χωρίς φόβο, χωρίς πάθος, και με πολλούς κόπους.
Οι κόποι αυτοί θα ήταν αδύνατο να καρποφορήσουν αν στην ανεύρεση και το συσχετισμό επίσημων και δημοσιογραφικών κειμένων δε με βοηθούσαν υπάλληλοι του Υπουργείου Εξωτερικών, οι υπασπιστές μου του Υπουργείου Εθνικής Αμύνης, και προπάντων ο νομικός σύμβουλος του Στρατιωτικού μου Γραφείου Αντισυνταγματάρχης του Δικαστικού Χρήστος Μακρυδάκης και ο βοηθός του σμηνίας Αναστάσιος Σταματόπουλος.