Ο ναός του Θεού και οι λειτουργικές τέχνες

Το περισπούδαστο πρότυπο του Ναού του Θεού είναι αναμφίβολα ο Ναός της του Θεού Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, όπου αναπτύχθηκαν και όλων των ειδών οι λειτουργικές τέχνες σε ένα ουράνιο μόρφωμα όπου πραγματικά συναντούσαν οι πιστοί τον ουρανό στη γη. Δεν είναι εύκολο να περιγράψουμε το κάλλος και το μεγαλείο, τη λάμψη, τη μεγαλοπρέπεια και ωραιότητα του Ναού αυτού. Μόνο εκείνοι, που αξιώθηκαν να πάνε στην Πόλη και να επισκεφθούν τον Ναό μπορούν να μας πουν κάτι, αλλά και αυτοί αδυνατούν να περιγράψουν την ωραιότητά του η οποία νικά κάθε περιγραφή. Είναι ένα μεγαλούργημα. Μόλις κανένας πέραση την κεντρική πύλη του Ναού, μπροστά του παρουσιάζεται ένα έξοχο θέαμα. Φαίνεται όλο το εσωτερικό του Ναού. Το δάπεδο μοιάζει σαν μια θάλασσα, απ' την οποία βγαίνουν με χάρη σαν κατάρτια μεγάλου πλοίου 107 μεγάλες μαρμάρινες κολώνες, που χωρίζουν το ναό σε κλίτη και βαστάνε το πάνω μέρος του Ναού. Στο Κέντρο περίπου υψώνονται σε σχήμα τετραγώνου τέσσερις γιγάντιες κολώνες και πάνω στις κολώνες αυτές στηρίζεται ένας θαυμάσιος τρούλλος που δεν υπάρχει όμοιός του σ' όλο τον κόσμο. Ο τρούλλος έχει 40 μεγάλα παράθυρα, κι όταν βγαίνει ο ήλιος και στέλνει τις ακτίνες του, το φως περνάει από τα παράθυρα και ο προσκυνητής νομίζει ότι βλέπει έναν ουρανό με άστρα που φωτίζουν τη γη. Νομίζει ότι δεν πατάει πάνω στη γη, αλλ' ότι μία δύναμη τον παίρνει και τον υψώνει στον ουρανό. Αυτό δε ακριβώς είναι εκείνο που επεδίωκαν οι ευσεβείς αρχιτέκτονες, να κατορθώσουν, ώστε εκείνο που ψάλλει η Εκκλησία, "Εν τω ναώ εστώτες της δόξης σου εν ουρανώ εστάναι νομίζομεν", να το αισθητοποιήσουν.

Αλλά στη μεγαλοπρέπεια του Ναού συντελούσαν και οι εσωτερικές διακοσμήσεις, που με μεγάλη τέχνη είχαν επιμεληθή διάσημοι τεχνίτες. Έλαμπε ο Ναός από όμορφα κιονόκρανα, από ασήμι, από χρυσάφι, από μωσαϊκά, από χιλιάδες καντήλια, από πολύχρωμα μάρμαρα, με τα οποία είναι ντυμένοι οι τοίχοι. Ο Ιουστινιανός δεν λυπήθηκε τα χρήματα. Άνοιξε το δημόσιο ταμείο και δαπάνησε χρήματα πολλά. Μάζεψε από όλο τον κόσμο μάρμαρα χρωματιστά, πολύτιμους λίθους, χρυσάφι και ασήμι. Κάλεσε μηχανικούς, γλύπτες και ζωγράφους, που πέντε χρόνια και δέκα μήνες χρειάσθηκαν για να ολοκληρωθή το έργο. Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου του 537. Έγιναν με κάθε μεγαλοπρέπεια. Ο Ιουστινιανός έλαμπε από χαρά. Λέγεται, πως όταν μπήκε μέσα και είδε τη μεγαλοπρέπεια του Ναού, δεν κρατήθηκε, αλλά φώναξε: "Νενίκηκά σε, Σολομών", που σημαίνει πως ο Ναός της Αγίας Σοφίας είναι ανώτερος από το Ναό του Σολομώντος.