Η μεγάλη σύγκλιση

Μεταξύ 1820 και 1990, το μερίδιο των σημερινών πλούσιων χωρών στο παγκόσμιο εισόδημα αυξήθηκε κατακόρυφα: από 20% σε σχεδόν 70%. Έκτοτε, το μερίδιο αυτό μειώθηκε και σήμερα βρίσκεται περίπου στα επίπεδα του 1900. Όπως εξηγεί ο Richard Baldwin, τούτη η αντίστροφη πορεία σηματοδοτεί μια νέα φάση της παγκοσμιοποίησης, δραστικά διαφορετική από την παλιά.
Η παγκοσμιοποίηση απογειώθηκε τον 19ο αιώνα, όταν η δύναμη του ατμού και η ειρήνη που επικράτησε σε παγκόσμιο επίπεδο μείωσαν το κόστος μεταφοράς αγαθών. Αυτό πυροδότησε έναν αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο βιομηχανικής συγκέντρωσης και οικονομικής μεγέθυνσης που κατέληξε στην κυριαρχία των σημερινών πλούσιων χωρών – δηλαδή, στη Μεγάλη Απόκλιση. Κινητήρια δύναμη της νέας παγκοσμιοποίησης είναι η τεχνολογία της πληροφορίας, η οποία μείωσε ριζικά το κόστος διακίνησης ιδεών. Έτσι, οι πολυεθνικές εταιρείες μπορούσαν πια να μεταφέρουν παραγωγικά στάδια εντάσεως εργασίας σε αναπτυσσόμενες χώρες. Όμως για τον καλό συντονισμό της μεταποιητικής διαδικασίας, οι εταιρείες μετέφεραν επίσης στο εξωτερικό, εκτός από τις θέσεις εργασίας, την τεχνογνωσία τους στο μάρκετινγκ, τη διοίκηση και τις τεχνικές παραγωγής. Ο συνδυασμός υψηλής τεχνολογίας και χαμηλών μισθών οδήγησε στην εκρηκτική εκβιομηχάνιση ορισμένων αναπτυσσόμενων χωρών και στην ταυτόχρονη αποβιομηχάνιση των ανεπτυγμένων χωρών – με λίγα λόγια, στη σημερινή Μεγάλη Σύγκλιση.

Επειδή κινητήρια δύναμη της παγκοσμιοποίησης είναι πλέον οι ταχύτατες τεχνολογικές αλλαγές και ο κατακερματισμός της παραγωγής, ο αντίκτυπός της είναι πιο αιφνίδιος, πιο επιλεκτικός, πιο απρόβλεπτος και πιο ανεξέλεγκτος. Στη νέα παγκοσμιοποίηση τόσο οι πλούσιες όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν πρωτοφανείς πολιτικές προκλήσεις στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή τους.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή
Μια συνολικότερη θεώρηση της παγκοσμιοποίησης • Τι είναι καινούργιο στη Νέα Παγκοσμιοποίηση; • Οδικός χάρτης για τον αναγνώστη

ΜΕΡΟΣ Α΄. Η μακρά ιστορία της παγκοσμιοποίησης, με λίγα λόγια
Το οργανωτικό πλαίσιο • Διάκριση της παγκοσμιοποίησης σε τέσσερις φάσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η εξάπλωση του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη και η πρώτη συνένωση
Πρώτη φάση: η εξάπλωση του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη • Δεύτερη φάση: γεωργία και η πρώτη συνένωση • Ο κόσμος ετοιμάζεται να αλλάξει

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ο ατμός και ο πρώτος διαχωρισμός της παγκοσμιοποίησης
Μια καθοριστική τομή: η επανάσταση του ατμού • Πρώτη πράξη: ο διαχωρισμός πριν από τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο • Δεύτερη πράξη: επανασυνένωση, 1914-1945 • Τρίτη πράξη: ο διαχωρισμός μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η ΤΠΕ και ο δεύτερος διαχωρισμός της παγκοσμιοποίησης
Μια καθοριστική τομή: η επανάσταση στην ΤΠΕ • Τέταρτη φάση: ο δεύτερος διαχωρισμός της παγκοσμιοποίησης

ΜΕΡΟΣ Β΄. Διευρύνοντας το αφήγημα της παγκοσμιοποίησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Η παγκοσμιοποίηση υπό το πρίσμα των τριών αλυσιδωτών περιορισμών
Οι τρεις αλυσιδωτοί περιορισμοί: πριν από την επανάσταση του ατμού • Δύο δεσμευτικοί περιορισμοί: ο πρώτος διαχωρισμός • Ένας δεσμευτικός περιορισμός: ο δεύτερος διαχωρισμός • Θεωρητικά υποδείγματα για τη δεύτερη επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Τι είναι, πράγματι, καινούργιο;
Η οργάνωση της παραγωγής άλλαξε • Η αποεθνικοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος: η νέα μορφή του ανταγωνισμού μεταξύ χωρών • Η μετατόπιση της αξίας στις υπηρεσίες: καμπύλη του χαμόγελου και τριτογενοποίηση •Τριτογενοποίηση και η καμπύλη του χαμόγελου για το σύνολο της οικονομίας • Δημιουργούνται νέοι «νικητές» και «ηττημένοι» • Η παγκοσμιοποίηση έχει αποκτήσει φρενήρη ρυθμό

ΜΕΡΟΣ Γ΄. Κατανοώντας τις αλλαγές της παγκοσμιοποίησης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Θεμελιώδεις οικονομικές έννοιες της παγκοσμιοποίησης
Ο Ρικάρντο, τα κέρδη και οι επιπτώσεις του εμπορίου • Πώς λειτουργεί το συγκριτικό πλεονέκτημα: το παράδειγμα της Ιαπωνίας την Περίοδο Μεϊτζί • Νέα Οικονομική Γεωγραφία • Απογείωση της ενδογενούς οικονομικής μεγέθυνσης και οικονομική
γεωγραφία • Οικονομικά του διαχωρισμού της εφοδιαστικής αλυσίδας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Γιατί άλλαξε ο αντίκτυπος της παγκοσμιοποίησης
Κατανοώντας τα χαρακτηριστικά του πρώτου διαχωρισμού • Κατανοώντας τα χαρακτηριστικά του δεύτερου διαχωρισμού • Γιατί ήταν ο αντίκτυπος τόσο εντοπισμένος γεωγραφικά • Γιατί άλλαξαν στάση οι αναπτυσσόμενες χώρες

ΜΕΡΟΣ Δ΄. Γιατί είναι σημαντική η Νέα Παγκοσμιοποίηση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Αναθεώρηση των πολιτικών για την παγκοσμιοποίηση στις χώρες του G7
Αναθεώρηση της πολιτικής για την ανταγωνιστικότητα • Νέες παράμετροι στην πολιτική για την ανταγωνιστικότητα • Αναθεώρηση της βιομηχανικής πολιτικής • Ανασυγκρότηση της ομάδας: η κοινωνική πολιτική • Aναθεώρηση της εμπορικής πολιτικής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Αναθεώρηση της αναπτυξιακής πολιτικής
Η παραδοσιακή συλλογιστική για τη βιομηχανική ανάπτυξη • Μελέτη περίπτωσης: τα αυτοκίνητα • Αναθεώρηση της εκβιομηχάνισης • Οικονομικά των πολλαπλών σημείων ισορροπίας • Από τη θεωρία στην πολιτική • Η παραδοσιακή σκάλα ανάπτυξης: ταξινόμηση των κλάδων • Νέα ζητήματα πολιτικής • Παλιά προβλήματα επιβιώνουν μέχρι σήμερα

ΜΕΡΟΣ Ε΄. Με το βλέμμα στο μέλλον

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Η παγκοσμιοποίηση στο μέλλον
Η μελλοντική πορεία των συνιστωσών του κόστους διαχωρισμού • Το μέλλον του διαχωρισμού της παραγωγής • Ο τρίτος διαχωρισμός της παγκοσμιοποίησης • Καταληκτικά σχόλια

Σημειώσεις
Ευχαριστίες
Ευρετήριο