Δύο ταξίδια 1913 and 1919

Στο παρόν βιβλίο εκδίδονται φωτογραφίες του Φρεντερίκ Μπουασσοννά από δύο ταξίδια που πραγματοποίησε στη Βόρειο Ελλάδα το 1913 και το 1919 μαζί με τον φίλο, συνοδοιπόρο και συνεργάτη στις εξορμήσεις του Ντανιέλ Μπω-Μποβύ. Ήδη από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα οι δύο φυσιολάτρες και φιλέλληνες Ελβετοί ταξιδεύουν στην ελληνική ύπαιθρο και φωτογραφίζουν τοπία και σκηνές με σκοπό να συστήσουν εκ νέου την Ελλάδα στο ευρωπαϊκό κοινό. Οι φωτογραφίες της Ηπείρου και της Μακεδονίας ελήφθησαν μάλιστα κατόπιν επίσημης συμφωνίας του φωτογράφου με την ελληνική κυβέρνηση για την προβολή της ελληνικότητας των νέων εδαφών. Ωστόσο οι τεχνικές δυσκολίες μιας τέτοιας αποστολής κάθε άλλο παρά αμελητέες ήταν. Σκιαγραφώντας τα γεγονότα γύρω από αυτά τα ταξίδια, η Ματθίλδη Πυρλή δεν παραλείπει να περιγράψει την -αφανή, ηρωική και αδιανόητη για τα σημερινά δεδομένα- προσπάθεια που συνεπαγόταν η λήψη φωτογραφιών σε εξωτερικό χώρο, και μάλιστα ορεινό, εκείνη την εποχή.

Η παραμονή των δύο συνεργατών και φίλων στη Θεσσαλονίκη υπήρξε γόνιμη: ο φακός του Μπουασσοννά αποτυπώνει όψεις της πόλης σε δύο καθοριστικές στιγμές της ιστορίας της, δηλαδή την απελευθέρωση και την καταστροφή της από τη σαρωτική πυρκαγιά. Οι φωτογραφίες αναδεικνύουν το πολύπλοκο και σαγηνευτικό ψηφιδωτό της πολυπολιτισμικής Θεσσαλονίκης: τις ρωμαϊκές αρχαιότητες, τον βυζαντινό πλούτο της και το αρχιτεκτονικό αποτύπωμα των Οθωμανών. Πανοραμικές λήψεις και στιγμές καθημερινού βίου συνθέτουν την εικόνα της πόλης όπως την πρωτοαντίκρισαν οι δύο ταξιδιώτες. Από την άλλη, η περιήγησή τους στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και η ανάβασή τους στα χωριά του Ολύμπου έφερε ενώπιον τους "έναν ακόμη πολιτισμό σκαλωμένο στα δίχτυα του χρόνου που αρνείται να κυλήσει", όπως γράφει η Ματθίλδη Πυρλή: Σαρακατσάνες που γνέθουν, βοϊδήλατες άμαξες, λασπωμένοι χωματόδρομοι και ανηφορικά καλντερίμια χωριών συγκροτούν την όψη εκείνης της πρωτόγνωρης για την Ευρώπη Ελλάδας.

Οι φωτογραφίες που παρουσιάζονται εδώ προέρχονται από το αρχείο του ιστορικού Νίκου Γουλανδρή, το οποίο περιήλθε στο ΜΙΕΤ το 2017 με δωρεά της συντρόφου του Αλεξάνδρας Πουρνάρα. Πρόκειται για μια σειρά πρωτότυπων γυάλινων διαφανειών του οίκου Φρεντερίκ Μπουασσοννά, οι οποίες προορίζονταν για προβολή σε διαλέξεις. Οι εικόνες αυτές ανανεώνουν το ενδιαφέρον μας για την απαράμιλλη ματιά του Φρεντερίκ Μπουασσοννά, στον οποίο οφείλουμε ένα σημαντικό σώμα φωτογραφιών από την Ελλάδα των αρχών του 20ού αιώνα.