Τα αίτια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη

Το βιβλίο του P.M.H. Bell αποτελεί την περισσότερο ολοκληρωμένη -και, ταυτόχρονα, σύγχρονη- απόδοση της ευρύτερης συζήτησης για τα αίτια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη. Εξετάζει τη διάρθρωση και τις αδυναμίες του διεθνούς συστήματος μετά το 1919, το ρόλο της ιδεολογίας (φασισμός-ναζισμός-κομμουνισμός-δυτική δημοκρατία-, τις οικονομικές εξελίξεις και την παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, το ρόλο της στρατηγικής των μεγάλων δυνάμεων, την επιρροή των προσωπικοτήτων -κυρίως του Χίτλερ και του Μουσσολίνι. Επιπρόσθετα παραθέτει με τρόπο συνοπτικό αλλά και ολοκληρωμένο τις εξελίξεις των κρίσιμων ετών 1932-1941: την άνοδο του ναζισμού, τη σταδιακή κατάρρευση του status quo που είχε διαμορφωθεί με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, τις διαδοχικές διεθνείς κρίσεις της δεκαετίας του 1930- Αβησσυνία, στρατιωτικοποίηση της Ρηνανίας, Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος, Αυστρία, Τσεχοσλοβακία, Πολωνία, γενίκευση του πολέμου. Ιδιαίτερα ασχολείται με το τραύμα που προκάλεσε στη δυτική πολιτική σκέψη η εγκατάλειψη της Τσεχοσλοβακίας στις ορέξεις του Χίτλερ κατά την περιβόητη συνδιάσκεψη του Μονάχου, το φθινόπωρο του 1938 -θέμα που και σήμερα συζητείται στη δυτική επιστήμη, αλλά και στη διεθνή πολιτική, με τη χρήση του φορτισμένου όρου «κατευνασμός». Η ανάλυση δεν σταματά στο 1939, αλλά εκτείνεται έως το 1941, για να περιλάβει τη συζήτηση σχετικά με τα αίτια της επίθεσης της Γερμανίας εναντίον της ΕΣΣΔ.


Το βιβλίο διακρίνεται για την ακρίβεια, την επάρκεια και την ισορροπία του. Ο Bell επιλέγει τις φράσεις του προσεκτικά, και έτσι παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη σύνθεση, εμπλουτισμένη με ακριβή στοιχεία και με ευφυή, αλλά όχι υπερβολική, χρήση στατιστικών. Ως αποτέλεσμα, το έργο είναι αξιόπιστο και αντικειμενικό, ενημερωμένο αλλά ποτέ βαρύ

Sally Marks, στο American Historial Review