Ταξίδι στο Βαλπαράιζο

Τι είναι τελικά το Βαλπαράιζο; Το πολυπόθητο εξωτικό λιμάνι της φυγής μας, μια μυθική Γη της Επαγγελίας, ή μήπως είναι αυτό που βρίσκουμε όταν επιστρέφουμε, το στέρεο έδαφος κάτω από τα πόδια κάθε ονειροπόλου ταξιδευτή;
Ο Μπρένταν Μπρόγκαν είναι ένας σύγχρονος Οδυσσέας. Ύστερα από δέκα χρόνια περιπλάνησης και ενώ όλοι τον θεωρούν νεκρό, επιστρέφει στη γενέτειρά του Ιρλανδία για να φτιάξει το δικό του Δούρειο Ίππο, με σκοπό να εκδικηθεί το θάνατο του πατέρα του και να προστατέψει το γιο του. Φύλακας-άγγελός του σ' αυτό το ταξίδι γίνεται ο ετεροθαλής αδερφός του, Κόρμακ, που με το θάνατό του δίνει στον Μπρένταν την ευκαιρία για ένα καινούριο ξεκίνημα και τη δύναμη να αντιμετωπίσει τους δαίμονες του παρελθόντος.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



H λέξη θρίλερ (από το αγγλικό to thrill: συγκινώ, ανατριχιάζω) παραπέμπει σε αναγνώσματα ή ταινίες που προκαλούν ένταση, αγωνία και φόβο στον αναγνώστη ή στον θεατή. Ενίοτε η ίδια λέξη χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει το είδος της λογοτεχνίας που ενώ δεν έχει καταιγιστική δράση διαθέτει μια σφιχτοδεμένη πλοκή με ξαφνιάσματα, ανατροπές ή εσωτερικές συγκρούσεις των ηρώων. Αυτό συμβαίνει με ένα μυθιστόρημα που μας έρχεται από την Ιρλανδία. Είναι γραμμένο από τον Ντέρμοτ Μπόλγκερ (Δουβλίνο, 1959), μυθιστοριογράφο, δραματουργό, ποιητή, δημοσιογράφο, πρώην εργάτη και βιβλιοθηκάριο, τιμημένο με το Βραβείο Σάμιουελ Μπέκετ. Το Ταξίδι στο Βαλπαραΐζο (η πόλη-λιμάνι της Χιλής ονομάζεται Valparaiso και προφέρεται Βαλπαραΐζο) χρησιμοποιεί ως μότο και ως κεντρικό θέμα τους στίχους ενός ιρλανδικού ποιήματος που έχει ήρωα έναν άνδρα που ονειρεύεται ταξίδια μακρινά και λέει περίπου «Ηρθε ένα καράβι από το Βαλπαραΐζο, / Εριξε άγκυρα στον κόλπο...». Κεντρικός ήρωας είναι ο Μπρένταν Μπρόγκαν, ο οποίος επιστρέφει στη γενέτειρά του, στο Νάβαν της επαρχίας του Μιθ, ύστερα από δέκα χρόνια περιπλάνησης (υποτίθεται ότι σκοτώθηκε σε μια σύγκρουση τρένων). Σκοπός της επιστροφής είναι να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του και να προστατέψει τον ομοφυλόφιλο γιο του, ο οποίος πέφτει συχνά θύμα ξυλοδαρμού.

Ο Μπρόγκαν επιστρέφει και θυμάται, θυμάται και συγκρίνει την Ιρλανδία της εποχής της νεότητάς του και τη σύγχρονη Ιρλανδία, θυμάται και νοσταλγεί. Μία από τις αναμνήσεις του συνδέεται με τον παιδικό του έρωτα, τη Λίσα Χάνλον, που τον αγάπησε και αυτός την εγκατέλειψε. Μια άλλη με την άσχημη συμπεριφορά της μητέρας του, μια τρίτη με μια ερωτική σκηνή ανάμεσα στους γονείς του. H φήμη του δεν είναι καλή στην πόλη, ήταν πάντα τζογαδόρος, ενώ ο πατέρας του είχε διωχθεί από το επαρχιακό συμβούλιο για δολιοφθορά. Πίσω από τη μυστηριώδη ιστορία που κατέστρεψε τη ζωή του ήρωα βρισκόταν ο Μπάρνι Κλάνσι, εξέχον μέλος της καλής κοινωνίας της πόλης, που ο γιος του, ο Πιτ, ήταν αρχηγός μιας παιδικής συμμορίας. Στην πορεία προς την εκδίκηση ο ήρωας συντροφεύεται νοερά από τον νεκρό ετεροθαλή αδελφό του, τον Κόρμακ, με τον οποίο ως παιδί βρισκόταν σε διαρκή αντιπαλότητα, αλλά διατηρούσαν και ανομολόγητες ερωτικές σχέσεις, ενώ συνδέεται αισθηματικά με μια μαύρη κοπέλα, την Ιμπουν.

Οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη χώρα και στην πρωτεύουσά της είναι αρκετά εμφανείς. «Το Δουβλίνο, πλέον, έχει γεμίσει αλήτες. Ο μυαλό τους είναι χαμένο από τα ναρκωτικά». Διαβάζουμε: «Δουβλίνο - η πιο άχαρη από τις πρωτεύουσες, πάντοτε επεκτείνεται, σαν την ανεμοβλογιά». Και η Ιρλανδία, μια χώρα ανεκτική, με πολίτες συγκαταβατικούς, που την έκαναν να ξεχωρίζει "από τη ρατσιστική Βρετανία", εξαιτίας των παράνομων ιρλανδών μεταναστών στις Ηνωμένες Πολιτείες, τώρα αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό και ενίοτε με έχθρα τους ξένους, τους μαύρους και τους πρόσφυγες από την Ανατολική Ευρώπη. Το μυθιστόρημα έχει ταχείς ρυθμούς και είναι γεμάτο τρυφερότητα. Οσο για το λιμάνι του τίτλου, παραπέμπει σε μια Ιθάκη ή σε μια μυθική Γη της Επαγγελίας, αφού ο ήρωας είναι κάτι σαν τον Οδυσσέα που επιστρέφει για να τιμωρήσει τους μνηστήρες.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 06-07-2003