Μακεδονία. Οι φυλές της και το μέλλον τους

Ο H. N. Brailsford επισήμως βρέθηκε στα Βαλκάνια ως επικεφαλής του Βρετανικού Ταμείου Αρωγής προς τα θύματα των βιαιοπραγιών του οθωμανικού στρατού μετά την εξέγερση του Ίλιντεν το 1903. Από τα γραπτά του, όμως, προκύπτει ότι το κύριο μέλημά του ήταν η προώθηση της υπό διαμόρφωση νέας πολιτικής των Βρετανών στο χώρο της Βαλκανικής.

Πρωταρχικός στόχος της Βρετανίας, στις αρχές του 20ού αιώνα, είναι η απόσπαση της Βουλγαρίας από την επιρροή της Ρωσίας και ακολούθως η επίδειξη καλής θέλησης προς τους «βουλγαρόφωνους» χωρικούς που ευελπιστεί ότι μπορούν να ζήσουν καλύτερα σε μια αυτονομημένη Μακεδονία στο πλαίσιο πάντα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για να προκύψει αυτού του είδους η Μακεδονία, η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στα όρια της Θεσσαλίας, η Σερβία να σταματά στο Κόσοβο, η Αλβανία να μετατραπεί σε προτεκτοράτο υπό την εποπτεία Ευρωπαίου πολιτικού και η Βοσνία να συνεχίσει να βρίσκεται υπό την κηδεμονία της Αυστρίας.

Ο Brailsford ταξίδεψε σε πολλές περιοχές των νοτιοδυτικών Βαλκανίων, επισκέφτηκε την Κρήτη (επίσης αυτονομημένο τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και συνομίλησε με πολλές πολιτικές και θρησκευτικές προσωπικότητες αυτών των περιοχών. Κατά συνέπεια, οι απόψεις του έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για την κατανόηση των προβλημάτων των εθνοτήτων της Βαλκανικής, αρκεί βέβαια να παραμεριστεί η τυχόν εθνικιστική οπτική του αναγνώστη. Εξάλλου, το δόγμα: «πολλά μικρά κράτη στη Βαλκανική», που κατά κάποιο τρόπο πρέσβευε και ο συγγραφέας, έγινε πραγματικότητα στην τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα.