Ποίηση Poesie

«Οι μεταφράσεις των μεγάλων ξένων ποιητών», έγραφε ο Valery, «είναι αρχιτεκτονικά σχέδια που μπορεί να 'ναι θαυμάσια, αλλά σβήνουν τα ίδια τα κτίρια, παλάτια και ναούς... τους λείπει η τρίτη διάσταση που θα τα έκανε από συλληπτά αισθητά». [...] Πρόθεση της μεταφραστικής αυτής εργασίας δεν ήταν η αντιπροσωπευτική παρουσίαση όσο η ποιητική διαφορά ως μετάφραση. Καλύτερα: η ποιητική ιδιαιτερότητα δια μέσου της μετάφρασης. Αν δηλαδή οι τρεις ποιητές, στους οποίους κατέληξα, διαφοροποιούνται ο καθένας με τον τρόπο του και τον κόσμο του, κι ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να διαβάσει το πρωτότυπο, άραγε το ανάλογον κι όσο είναι δυνατό δε θα 'πρεπε να δοθεί και στο ελληνικό κείμενο;
Οδηγημένος από την ίδια την ποίηση κι όχι προϊδεασμένος από κάποια προγενέστερη μεταφραστική αντίληψη, φρόντισα ν' αξιοποιήσω την πολυμορφία της γλωσσικής μας παράδοσης δοκιμάζοντας διαφορετικούς τύπους, προκειμένου να προσπελάσω το ίδιον του κάθε ποιητή σε ύφος και ρυθμό.
Από τη συνολική ποιητική δημιουργία τους -εκτείνεται χρονικά από τις αρχές του εικοστού αιώνα ως τις μέρες μας- διάλεξα του Pierre Jean Jouve, ποιητή καθολικού και ερωτομανούς, τη γόνιμη περίοδο του μεσοπολέμου. Ο στίχος εδώ νευρώδης κι ελεύθερος, η αφαίρεση των εμπειρικών στοιχείων προσδίδει στην ποίηση πνευματικότητα, αν δεν την καθιστά διανοητική· το ερωτικό στοιχείο δεσπόζει. Πολυγραφότατος, επεχείρησε μεγάλες συνθέσεις, συνήθως χαλαρές. Ακόμη τούτο το παράδοξο: μολονότι υπήρξε ιδιαίτερα μουσόληπτος, συγγραφεύς δυο ωραίων βιβλίων για τις κορυφαίες όπερες Ντον Τζοβάννι του Mozart και Βόυτσεκ του Alban Berg, η ποίησή του είναι ιδιότυπα μουσική...
Ο Rene Char, poeta rusticus, στις ποιητικές πρόζες του μεταπολέμου (είδος κατ' εξοχήν προσιδιάζον στη γαλλική ρυθμοποιία) δίνει ό,τι εντελέστερο και προσωπικότερο. Απόσπαση και βίωση μαζί των θετικών στοιχείων του υπερρεαλισμού. Αφέλεια του συνειρμού με κεντρικό τόπο το "γλυκύ ήθος" της Προβηγκίας.
Τέλος, η φωνή του Saint-John Perse διήνυσε τον αιώνα κρατώντας σταθερά τον υψηλό τόνο. Απ' τα λαμπερά χρώματα των ρεμπαλδικών "Εγκωμίων" και την επική "Ανάβαση" ως τους "Ανέμους" και το "Χρονικό"... πολύχρονες σιωπές, μα ποτέ η εγκατάλειψη κι ο μαρασμός... επιβλητική συνέχεια ενός πινδαρικού Έργου. Τα τέσσερα τελευταία ποιήματά του γραμμένα στον προσφιλή του στίχο (verset) κατά το πρότυπον εδαφίου της Γραφής, των "Ψαλμών" ιδιαίτερα, ή τη μουσική φράση της Θείας Λειτουργίας, ηχούν σαν κύκνειο άσμα, λίγο πριν τον θάνατό του. Και είναι αφιερωμένα όπως η συνολική ποίησή του στην πλησμονή του Είναι.
Παραθέτω και τις εκδόσεις: Pierre Jean Jouve, Poesie, "Mercure de France", 1964· Rene Char, Commune Presence, "Gallimard", 1964· Saint-John Perse, Chant pour un equinoxe, "Gallimard", 1975.
Από τον πρόλογο