Ελλάδος περιήγησις

[...] Όταν επέστρεψε στη Γαλλία, εργάστηκε ακούραστα για την αξιοποίηση του σημαντικού και πλούσιου υλικού που είχε συλλέξει, με σκοπό να προσφέρει στο κοινό τον καρπό των λόγιων κατακτήσεών του. Εξέδωσε, έτσι, στα 1782 τον πρώτο τόμο από τα "Εικονογραφημένα Ταξίδια" του. Αυτό το έργο, που αναμενόταν με αδημονία, έγινε δεκτό και διαβάστηκε με σπουδή, ενώ τα εγκώμια που του επιφύλαξαν μπορούν να θεωρηθούν ως η ευγενική και δίκαιη ανταμοιβή του μόχθου, της εργασίας και του ταλέντου του συγγραφέα. Μιλά εκεί πράγματι για την Ελλάδα σαν άξιος μαθητής του διάσημου συγγραφέα που, από τότε, την ξετύλιξε ολόκληρη στα μάτια μας, ή μάλλον τη μετέφερε ανάμεσά μας, μας έκανε γνώριμους τους θεσμούς της, τα ήθη της, τους νόμους της, τις θεωρίες της και μας έφερε σε μια ουσιαστικότερη επαφή με όλους τους σπουδαίους άντρες του μεγάλου αιώνα του Περικλή.

Όλες οι αφηγήσεις του ντε Σουαζέλ είναι διαυγείς, περιεκτικές, δροσερές, πληθωρικές, χωρίς να μακρηγορούν. Οι περιγραφές του είναι ζωηρές και πάλλουσες, ενώ το ύφος του, απόλυτα εναρμονισμένο με τα διάφορα θέματα που πραγματεύεται, χαρακτηρίζεται από ευγένεια, απλότητα και ευκρίνεια. Την πολυμάθειά του την αισθάνεται κανείς διάχυτη περισσότερο σ' αυτό το πρώτο ταξίδι, δίχως εντούτοις να κυριαρχεί σε όλο το έργο του. Θα είχε ίσως το φόβο μήπως μια ισχυρότερη δόση προξενήσει στον κόσμο δυσφορία και έβαλε τόσο όση επιτρέπει η φιλοκαλία, σ' ένα έργο που πιο πολύ το ενέπνευσε ο ενθουσιασμός για τις τέχνες κα την αρχαιότητα και λιγότερο η πρόθεση να διευρύνει την ιστορική γνώση. Στην ιστορία όμως της τωρινής Ελλάδας θα βρούμε κάποιες βαθιές και φωτεινές παρατηρήσεις, κάποια γεγονότα που τα αγνοούμε ή που δεν τα καλοξέρουμε και που θα μπορούσαν να την αφορούν. [...]



(απόσπασμα από το σημείωμα του Dacie, ισόβιου γραμματέα της Βασιλικής Ακαδημίας Επιγραφών και Φιλολογίας)