Χειμώνας στον πολιτισμό

Μέσα στο θολό και συγκεχυμένο τοπίο της τέχνης του σήμερα ο Jean Clair αισθάνεται άβολα. Σ’ αυτό το βιβλίο με τον μελαγχολικό τίτλο "Χειμώνας στον πολιτισμό" εκφράζει τη δυσφορία του με περισσότερο σθένος και στιβαρότητα. Το πράττει με την ευφυΐα του λόγου του, την τόλμη, την διεισδυτικότητα και διορατικότητα της κρίσης του. Είναι λόγος ευθύς, διόλου συμβατικός, που συνδυάζει γνώση, οξυδέρκεια και θάρρος. Συνδυάζει νου και συναίσθημα, λογιότητα και εντιμότητα, θαυμασμό και πρόκληση. Για όσους τον γνωρίζουν από τα κείμενα ή τον λόγο του αδιαμφισβήτητα του αναγνωρίζουν την χαρισματικότητα της γραφής, την γοητεία του λόγου και την ουμανιστική του παιδεία. Το "Χειμώνας στον πολιτισμό" έχει γραφεί θαρρείς για να στηλιτεύσει επιλήσμονες μουσειακούς φορείς οι οποίοι απεμπόλησαν τα καταστατικά τους ιδεώδη, ανοίγοντας άφρονα το δρόμο προς όσους συγκαλυμμένοι πίσω από τις καθ’ όλα έντιμες αναζητήσεις μινιμαλιστικού και εννοιακού χαρακτήρα αφαίθηκαν σε πράξεις εφήμερων καλλιτεχνικών νεολογισμών, που εύγλωττα αποκαλύπτουν την εκφραστική ένδεια και την ανυπαρξία συγκροτημένου εικαστικού λόγου. Σε μια περίοδο όμως σαν την δική μας, κατά την οποία η τέχνη φαίνε-ται άδοξα εγκλωβισμένη μέσα σε πλέγμα σύγχυσης εννοιών, αισθητικών διδαχών και αντιφατικών αναφορών, κατά την οποία ομολογημένες ή ανομολόγητες υπαρξιακές ανησυχίες καθιστούν όσο ποτέ άλλοτε αδυσώπητο το ερώτημα: κρίση ή το τέλος μιας ουτοπίας; φωνές σαν κι αυτή του Jean Clair, που όχι μόνο δεν παρέχουν την οποιαδήποτε θεωρητική κάλυψη, αλλά τολμούν να στηλιτεύσουν την κενότητα, είναι από αυτές που έχουν την δύναμη και το σθένος να υπερβαίνουν καταδυναστευτικά στερεότυπα, να διατρανώνουν τις πραγματικές αξίες και να θυμίζουν ότι η τέχνη δεν αφήνεται στο έλεος της εκάστοτε κριτικής, ούτε και δομείται στα μέτρα της μόδας, αλλά ακολουθεί την δική της ροή εντός των δικών τους χωροχρονικών ορίων.