Μικρή μυθολογία

Ιστορίες από τη μυθολογία και τη Βίβλο, παραμύθια, επεισόδια από κλασικά λογοτεχνικά έργα παίρνουν απροσδόκητη τροπή. Τα νοήματα των μύθων ανασκευάζονται, τα διδάγματα ανατρέπονται, όταν δεν επιβεβαιώνονται με απρόοπτο τρόπο. Με την είσοδό του στον κόσμο του "Ραγισμένου καθρέφτη" ο αναγνώστης αιφνιδιάζεται, σικάρεται ίσως. Όμως μετά το πρώτο ξάφνιασμα έρχεται η αίσθηση ότι ναί, θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν έτσι, καθώς σε κάποια απόμερη γωνιά του μυαλού ξυπνούν όλες οι αντιρρήσεις που δικαιούμασταν να έχουμε διατηρήσει.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ταξιδιώτες αιώνιοι σ' ένα πλεούμενο που πλέει προς άγνωστη κατεύθυνση μέσα στη θάλασσα της ειμαρμένης, όπου όλα είναι το αντίθετό τους ή δεν είναι παρά ξεγέλασμα των ματιών, γκροτέσκες φιγούρες που συμμετέχουμε αθέλητά μας σε μια φάρσα όπου παραμονεύει το άγνωστο με τα αλλόκοτα φανερώματά του, προσπαθούμε να δώσουμε σχήμα στο ανερμήνευτο ή να διασκεδάσουμε τον τρόμο και την πλήξη μας με παραμύθια και μύθους, τραγικωμικά γλωσσοπλάσματα, ξόρκια και μαζί δεκανίκια ερμηνείας.



Μία μόνο εκδοχή



Αυτό το πολύπλοκο, γεμάτο αντιφάσεις και εκπλήξεις ταξίδι - παιχνίδι που είναι εμείς και όλα, απεικονίζει στη «Μικρή Μυθολογία» το πρώτο του βιβλίο, ο Σταμάτης Ε. Δαγδελένης. Μας εισάγει σ' έναν κόσμο κατόπτρων, ειδώλων και ανατροπών όπου οι μύθοι, τα παραμύθια, οι αλληγορίες δεν είναι παρά μία εκδοχή μέσα από απειρία άλλων, μια προσπάθεια να αιχμαλωτιστεί ένας κόκκος γνώση (γνώση μη συμβατική, μέσα στο όνειρο και κοντά στην ενόραση), ενώ έξω μαίνεται η απέραντη θάλασσα των ατέρμονων αναγωγών και των εικασιών όπου αίτια και αιτιατά συγχέονται. Ακόμη και ο χρόνος δεν είναι μη αναστρέψιμος μέσα στο χώρο του μύθου, αφού και ο μύθος είναι μέτρο ανθρώπινο αποκρυπτογράφησης του Αλλου Χρόνου.



Παίκτης στοχαστικός και επιδέξιος, ο Σταμάτης Δαγδελένης ανατρέπει τις εκβάσεις των μύθων και των παραμυθιών που μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει. Επινοεί απροσδόκητους συσχετισμούς προσώπων και καταστάσεων, άλλοτε μέχρι ευφορίας κωμικούς, άλλοτε σκοτεινά αποκαλυπτικούς, ρίχνοντας το γάντι στον Μεγάλο Μπουφόνο. Και μόνο οι τίτλοι - αίθουσες αυτού του παράξενου λούνα-παρκ, με τις εκπλήξεις- είναι εύγλωττοι: «Μύθοι μέσα σε Ραγισμένο Καθρέφτη», «Παράξενες Συναντήσεις», «Μυθοπλασίες». Ο συγγραφέας της «Πρώτης Μυθολογίας» είναι λάτρης των γρίφων και κατ' επάγγελμα, μια και είναι «κατασκευαστής σταυρολέξων και παρεμφερών παιχνιδιών». Το ότι έρχεται στο χώρο της λογοτεχνίας από άλλα, ασυνήθιστα επιτηδεύματα, είναι γονιμοποιός δύναμη, από την πρώτη ώρα κιόλας αισθητή. Έχει μια αγνότητα το γράψιμό του Σταμάτη Δαγδελένη και συνάμα την ευστοχία ενός σεμνού αριστούχου της ξιφασκίας. Ούτε καν υποψία εκζήτησης, τίποτα φτιαχτό, προς «άγραν» εντυπωσιασμού. (Η «Αγρα» πάντως άγρευσε σωστά...)

Και όμως ένας πλούτος πρωτοτυπίας και εκλεπτυσμένων γνώσεων κατακτά αμέσως τον αναγνώστη. Πολλά διαβάσματα αγαπημένα των παιδικών χρόνων, μεταμφιέσεις και περσόνες με σημάνσεις ψυχαναλυτικές και φιλοσοφικές που έθρεψαν εκείνες τις εποχές, βγαίνουν από το μαγικό του κουτί.

Όπως όταν ο Ριπ Βαν Ουίνκλ ξυπνάει την Κοιμωμένη Βασιλοπούλα, όπως όταν η Λαΐδα νικάει τον Προκρούστη, ο Ήρωας παντρεύεται τη Δράκαινα που είχε εξολοθρεύσει την προηγούμενη μέρα ή όταν η Ήττα γίνεται αιτία για να δοξαστεί το Όνομά Του εις τους Αιώνας. Υποψιάζεται κανείς πολλές ώρες μελέτης και στοχασμού πίσω απ' αυτό το απόσταγμα. Περιηγήσεις σε πολλά ωραία, λίγο αιρετικά, και πολύ βαθιά πράγματα.

Βέβαια, αν αυτό το βιβλίο είναι μέσα σ' ένα μεγαλύτερο βιβλίο που είναι μέσα σ' ένα ακόμη μεγαλύτερο βιβλίο, που είναι σ' ένα άλλο ακόμη μεγαλύτερο βιβλίο κ.λπ., είναι ένας άλλος πολύ μεγάλος γρίφος. Το ωραίο και τραγικό μαζί σ' αυτές τις περιηγήσεις είναι ότι δεν τελειώνουνε ποτέ...

Μαρία Τσάτσου, Καθημερινή 28/10/2001