Σκαπτή ύλη από τα Σολωμικά μεταλλεία

Σκαπτή ύλη είχε ονομαστεί στην αρχαιότητα η χρυσοφόρα φλέβα του Παγγαίου. Σκαπτή ύλη είναι, στην περίπτωση που μελετούμε, μεταφορικά και η ύλη που ανορύσσει από τα δικά του μεταλλεία ο Σολωμός. Και σκαπτή πρέπει να είναι και η σπουδή αυτού του έργου: μία ανασκαφή του κριτικού μελετητή πάνω στα ίχνη της πρωταρχικής ανασκαφής του ποιητή. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Με τον Διονύσιο Σολωμό συμβαίνει το εξής παράδοξο: Ολοι τον γνωρίζουν, αλλά λίγοι είναι αυτοί που τον απολαμβάνουν. Πιο λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν τα αποκρυσταλλώματά του, τα οποία παραδόθηκαν ως σπαράγματα. Ετσι, γενικώς, ο μεγάλος ποιητής παραμένει άγνωστος. Αντιθέτως, εμπλουτίζεται συνεχώς η σχετική με τον Σολωμό βιβλιογραφία. Πρόσφατη περίπτωση το βιβλίο του Γιάννη Δάλλα, όπου αναδημοσιεύονται μελέτες που είδαν το φως σε χρονικό διάστημα μίας σχεδόν εικοσαετίας (1981-2000). Πρόκειται για μελέτες βάθους πάνω στην ποίηση του Σολωμού και κυρίως στην ποιητική του. Γράφει ο Γ. Δάλλας, εξηγώντας τον τίτλο του αλλά και τις προθέσεις του: «Σκαπτή ύλη είχε ονομαστεί στην αρχαιότητα η χρυσοφόρα φλέβα του Παγγαίου. Σκαπτή ύλη είναι ...μεταφορικά και η ύλη που ανορύσσει από τα δικά του μεταλλεία ο Σολωμός. Σκαπτή πρέπει να είναι και η σπουδή αυτή του έργου: μια ανασκαφή του κριτικού μελετητή πάνω στα ίχνη της πρωταρχικής ανασκαφής του ποιητή». Ο συγγραφέας ασχολείται κυρίως με τα κείμενα της ωριμότητας του ποιητή, με τη διαδικασία της παραγωγής τους και τη σωστή τους αποτίμηση. Ο προβληματισμένος αναγνώστης, γράφει, οφείλει να δει την ποιητικότητα του Σολωμού «στα σημεία αιχμής, όπου ανάμεσα από δύο επίπεδα πολιτισμού και δύο γλώσσες (σ.σ. ελληνικά και ιταλικά) συντελείται η ένωση του ελληνικού κειμένου με τα ξένα περικείμενα». Αναμόχλευση, λοιπόν, των «Αυτογράφων» του ποιητή και των «Ελεύθερων Πολιορκημένων», όπου ο Σολωμός επιχείρησε μετάπλαση των πεζών ιταλικών κειμένων του σε έμμετρα ελληνικά. Αυτή η υπέρβαση της διγλωσσίας, μας λέγει ο Δάλλας, «πρώτα μέσα από τη δύσκολη καμίνευση της ένωσης, τού έγινε στο τέλος η οργανική "αδυναμία" και η μοίρα του. Του έγινε ακουσίως η ποιητική του». Οι 11 μελέτες του Δάλλα φέρουν τους εξής δηλωτικούς τίτλους και πλαγιότιτλους: 1. Ο Σολωμός ανάμεσα σε δύο γλώσσες - Η αμφίδρομη δοκιμασία της ποιητικής ιδέας. 2. Μουσικήν ποίει - Η σημασία και η λειτουργία του ήχου στα ώριμα ποιήματα του Σολωμού. 3. Ο Κρητικός - Η γένεση ενός ποιήματος και μιας ποιητικής. 4. «Εγώ το σίδερο κι αυτή η πετροκαλαμήθρα» - Από τη γείωση στην απογείωση ενός μοτίβου. 5. Ελεύθεροι Πολιορκημένοι - Συνανάγνωση του Β' Σχεδιάσματος με τα ιταλικά περικείμενα. 6. Il componimento - Η οργάνωση και αναδιοργάνωση μιας σύνθεσης (Μια υπόθεση εργασίας). 7. «Με λογισμό και μ' όνειρο» και τα συμφραζόμενά του - Από το Β' προς το Γ' Σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων. 8. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι και η «Madre Greca» - Συγκριτική Ανάλυση του στοχασμού. 9. Ο Σολωμός και η καλλιέργεια του κριτικού πνεύματος - Η στοχαστική συνείδηση ενός δημιουργού. 10. Σολωμός και Κάλβος - Δύο αντίζυγες ποιητικές της εποχής. 11. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι ως μήτρα αναπαραγωγής - Τα μεσοπολεμικά και μεταπολεμικά συμπτώματα του φαινομένου.



ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 28/02/2003