Μανιάτικα μοιρολόγια

Με περιοχές σαν τη Μάνη όπου η παράδοση διατηρείται από παλιά χωρίς χάσματα και ρήγματα, θα 'πρεπε η Πολιτεία και η Παιδεία να κρατούν στενή επαφή, να μαθητεύουν και να μελετούν τα στοιχεία αυτής της παράδοσης μ' ευθύνη και σοβαρότητα. Το Μανιάτικο μοιρολόγι διατηρήθηκε χωρίς σοβαρές μεταβολές, όπως μας έρχεται από την αρχαιότητα, -πέρα από την τραγωδία και τον τραγικό χορό- από τον Όμηρο, με το κλάμα του Έκτορα, με πρώτες μοιρολογήτρες στο χορό του μοιρολογιού την Ανδρομάχη, την Εκάβη και την Ελένη, μ' ολόπρωτη -κορυφαία- την Ανδρομάχη και με την ίδια σειρά δικολογιάς με το νεκρό, όπως γίνεται έως σήμερα, να τον μοιρολογάει με λόγια του καημού της: «Άντρα μου, νέος χάθηκες και μένα αφήνεις χήρα / στο σπίτι μας με το παιδί που 'ναι ακόμα νήπιο. . .». Όπως και στον Όμηρο, στους τραγικούς, στον Σαίξπηρ, για τον Μανιάτη και τη Μανιάτισσα ο γδικιωμός του σκοτωμένου είναι πράξη δικαιοσύνης. Δε μπορεί κανείς Μανιάτης να βγαίνει στην αγορά, να περπατάει με ψηλά το κεφάλι, να λέει ελεύθερη γνώμη, να κάνει πράξη γενναία και να ’χει δικόν του σκοτωμένον και αδίκιωτον. Ο σκοτωμένος ζητάει εκδίκηση.