Στοιχεία του Δικαίου της Θαλάσσιας Ασφάλισης

Το έργο «Στοιχεία του Δικαίου της Θαλάσσιας Ασφάλισης» έχει ως στόχο την συνοπτική ανάλυση των βασικών εννοιών και ζητημάτων του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης. Αρχικά γίνεται παρουσίαση των πηγών του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης. Ακολούθως προσδιορίζονται οι έννοιες της ασφάλισης, της ασφαλιστικής σύμβασης και του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και εντοπίζονται οι μεταξύ τους διαφορές. Παράλληλα γίνεται ειδική αναφορά και ανάπτυξη των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν στη θαλάσσια ασφάλιση σε σχέση με τις παραπάνω έννοιες. Σημαντικό μέρος του παρόντος καταλαμβάνει η ανάλυση του ασφαλιστικού συμφέροντος ως προϋπόθεσης της έγκυρης σύμβασης θαλάσσιας ασφάλισης. Περαιτέρω εξετάζονται οι καλυπτόμενοι και οι εξαιρούμενοι κίνδυνοι, οι εγγυήσεις, οι ρήτρες, καθώς και οι κύριες και δευτερεύουσες υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών. Τέλος εκτεταμένη αναφορά γίνεται στην ασφαλιστική αποζημίωση και στην έκταση αυτής. Στο τέλος της έκδοσης παρατίθεται χρήσιμο Παράρτημα Νομοθεσίας με τους βασικούς νόμους που ρυθμίζουν τα ζητήματα που καλύπτει η ύλη. Το έργο απευθύνεται στους φοιτητές, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο του Δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ I

ΒΑΣΙΚΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ IX

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι:Πηγές του ελληνικού και αγγλικού δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης

1. Τοποθέτηση του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης στην εθνική έννομη τάξη 4

2. Πηγές του δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης 4

Α. Εισαγωγή 4

Β. Πηγές του ελληνικού δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης 4

α. Νομοθετικές πηγές 4

β. Εθιμικές και άλλες πηγές 8

γ. Συμβατικές πηγές δικαίου 8

Γ. Πηγές του αγγλικού δικαίου της θαλάσσιας ασφάλισης 11

Δ. Προαιρετικές και υποχρεωτικές ασφαλίσεις σύμφωνα με το ελληνικό δίκαιο της θαλάσσιας ασφάλισης 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ:Ιστορική επισκόπηση του θεσμού της ασφάλισης με έμφαση στη θαλάσσια ασφάλιση

1. Πρώιμα στάδια ασφάλισης 15

2. Κοινή αβαρία 15

Α. Έννοια 15

Β. Ομοιότητες και διαφορές της κοινής αβαρίας με την αλληλασφάλιση 16

3. Ναυτικό δάνειο 16

Α. Έννοια 16

Β. Σύγκριση ναυτικού δανείου με σύγχρονες μορφές ασφάλισης 16

4. Πρακτικές που οδήγησαν στη σύγχρονη θαλάσσια ασφαλιστική σύμβαση 17

Α. Οι πρακτικές 17

Β. Ομοιότητες και διαφορές με τη σύγχρονη μορφή ασφάλισης 17

5. Οι εξελίξεις από τον 15ο αιώνα μέχρι σήμερα 17

6. Η εξέλιξη της ασφάλισης στην Ελλάδα 19

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: Ασφάλιση, ασφαλιστική σύμβαση, ασφαλιστήριο συμβόλαιο

1. Η ασφάλιση 22

Α. Έννοια της ασφάλισης 22

Β. Ουσιώδη στοιχεία της ασφάλισης 22

α. Ο κίνδυνος 22

β. Κοινωνία κινδύνων 23

γ. Ομοιότητα κινδύνων 23

δ. Ασφαλιστική κάλυψη 23

ε. Ανταποδοτικός χαρακτήρας 23

στ. Αξίωση 23

Γ. Σημαντικότερες διακρίσεις της ασφάλισης 23

α. Ιδιωτική και κοινωνική ασφάλιση 23

2. Η ασφαλιστική σύμβαση 25

Α. Εισαγωγή 25

Β. Ορισμός 25

Γ. Χαρακτηριστικά της ασφαλιστικής σύμβασης 25

Δ. Συμβαλλόμενα μέρη και τρίτα πρόσωπα στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης 26

α. Τα συμβαλλόμενα μέρη στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης 26

β. Τα ασφαλιζόμενα πρόσωπα 30

γ. Άλλα πρόσωπα που έχουν συμφέρον από ορισμένη ασφάλιση 31

δ. Βοηθητικά πρόσωπα του ασφαλιστή 31

Ε. Ειδικότερα οι τρόποι λήξης της ασφαλιστικής σύμβασης 37

ΣΤ. Υποκατάσταση 39

Ζ. Ιδιαιτερότητες της ασφαλιστικής σύμβασης στη θαλάσσια ασφάλιση 40

Η. Διακρίσεις θαλασσίων ασφαλίσεων 40

Θ. Τύποι θαλάσσιας ασφάλισης 41

Ι. Ιδιαιτερότητες της ασφάλισης πλοίου, φορτίου ή ναύλου 42

3. Το ασφαλιστήριο συμβόλαιο στη θαλάσσια ασφάλιση 45

Α. Έννοια και στοιχεία 45

Β. Ενδεικτικά είδη ασφαλιστηρίων συμβολαίων στη θαλάσσια ασφάλιση 45

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV: Τα ασφαλιστικό συμφέρον στη θαλάσσια ασφάλιση

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 47

2. Η έννοια του ασφαλιστικού συμφέροντος στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης 49

Α. Ορισμός του ασφαλιστικού συμφέροντος 49

3. Η σημασία ύπαρξης ασφαλιστικού συμφέροντος 50

4. Χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού συμφέροντος στη θαλάσσια ασφάλιση 51

Α. Συμφέρον οικονομικά αποτιμητό 51

Β. Συμφέρον νόμιμο 51

Γ. Συμφέρον πραγματικό 52

5. Υποκείμενα του ασφαλιστικού συμφέροντος στη θαλάσσια ασφάλιση 53

Α. Η πρώτη κατηγορία αφορά όσους έχουν σχέση κυριότητας με το αντικείμενο της ασφάλισης 53

Β. Ενδεικτικές περιπτώσεις έλλειψης ασφαλιστικού συμφέροντος 59

6. Αντικείμενο του ασφαλιστικού συμφέροντος στη θαλάσσια ασφάλιση 61

7. Κρίσιμος χρόνος για την ύπαρξη του ασφαλιστικού συμφέροντος 62

Α. Ο χρόνος επέλευσης του κινδύνου ως κρίσιμος χρόνος 62

Β. Ειδικά η περίπτωση της ρήτρας ΡΡΙ (Policy Proof of Interest) 62

8. Συνέπειες έλλειψης του ασφαλιστικού συμφέροντος 63

9. Η ύπαρξη περισσοτέρων ασφαλιστικών συμφερόντων στο ίδιο αντικείμενο 63

ΚΕΦΑΛΑΙΟ V: Καλυπτόμενοι και εξαιρούμενοι κίνδυνοι στη θαλάσσια ασφάλιση

1. Καλυπτόμενοι κίνδυνοι στη θαλάσσια ασφάλιση 66

Α. Η αρχή της καθολικότητας των κινδύνων 66

Β. Διάκριση των θαλασσίων κινδύνων 67

α. Κίνδυνοι της θάλασσας (perils of the sea) 67

β. Κίνδυνοι στη θάλασσα (perils on the sea) 68

2. Μη καλυπτόμενοι κίνδυνοι από τη βασική σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης 68

A. Οι πολεμικοί κίνδυνοι 68

Β. Η περίπτωση πρόκλησης της ζημίας λόγω μεταβολής της πλεύσης 69

Γ. Η ύπαρξη της ρήτρας «ελεύθερον αβαρίας» (276, 281 ΚΙΝΔ) 69

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI: Εγγυήσεις-Incoterms-Ρήτρες

1. Εγγυήσεις 70

Α. Έννοια εγγυήσεων 70

Β. Σημασία εγγυήσεων για τη θαλάσσια ασφάλιση 71

Γ. Διάκριση των εγγυήσεων από συγγενείς έννοιες 71

Δ. Διακρίσεις των εγγυήσεων σε κατηγορίες 71

α. Στις ρητές εγγυήσεις: 71

β. Στις εξυπακουόμενες ή σιωπηρές εγγυήσεις 72

Ε. Χαρακτηριστικά των εγγυήσεων 73

ΣΤ. Εξαιρέσεις ως προς την υποχρέωση αυστηρής συμμόρφωσης με μία εγγύηση 74

Ζ. Συνέπειες παραβίασης μίας εγγύησης 74

Η. Βάρος απόδειξης 75

2. Incoterms 75

Α. Free on Board (FOB) (ελεύθερον επί του πλοίου) 75

Β. Cost Insurance and Freight (CIF) (Αξία Ασφάλεια Ναύλος) 76

Γ. Ex Works (EXW) (εκ του εργοταξίου) 76

3. Συχνά εμφανιζόμενες ρήτρες στα ασφαλιστήρια συμβόλαια θαλάσσιας ασφάλισης 77

Α. Ρήτρα συγκρούσεως 77

Β. Ρήτρα αδελφού πλοίου 77

Γ. Ρήτρα συνεχίσεως καλύψεως 78

Δ. Held covered clause 78

Ε. Ρήτρα εκτιμήσεως 78

ΣΤ. Ρήτρες πολέμου 78

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VII: Υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης - Η αρχή της υπέρτατης καλής πίστης

1. Κύριες υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών στη σύμβαση θαλάσσιας ασφάλισης 79

Α. Βασική υποχρέωση του λήπτη της ασφάλισης 79

Β. Βασική υποχρέωση του ασφαλιστή 81

2. Δευτερεύουσες υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών 81

Α. Δευτερεύουσες υποχρεώσεις του λήπτη της ασφάλισης 81

α. Η αρχή της καλής πίστης στη θαλάσσια ασφάλιση και υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτή 81

β. Η τήρηση των ασφαλιστικών βαρών 83

Β. Δευτερεύουσες υποχρεώσεις του ασφαλιστή 86

ΚΕΦΑΛΑΙΟ VIII: Η Αποζημίωση (Προϋποθέσεις για τη θεμελίωση του δικαιώματος αποζημίωσης και έκτασή της) - Η θεωρία της εγγύτερης αιτίας (causa proxima)

1. Causa proxima (θεωρία της εγγύτερης αιτίας) 87

2. Αποζημίωση (Προϋποθέσεις για τη θεμελίωση του δικαιώματος αποζημίωσης και έκτασή της) 88

Α. Προϋποθέσεις για την καταβολή αποζημίωσης 88

Β. Έκταση της αποζημίωσης-μέτρο αποζημίωσης 88

α. Ολική απώλεια 89

β. Τόπος επισκευών βάσει του οποίου γίνεται ο υπολογισμός για τη σύγκριση της σχέσης κόστους της αποκατάστασης των ζημιών με την ασφαλισμένη αξία 90

γ. Χρόνος που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της τεκμαρτής απώλειας 91

δ. Η δήλωση εγκατάλειψης 91

ε. Σε ποιες περιπτώσεις δεν είναι απαραίτητη η δήλωση εγκατάλειψης 92

στ. Έκταση αποζημίωσης σε περίπτωση ολικής απώλειας (είτε πραγματικής είτε τεκμαρτής) 93

ζ. Μερική απώλεια 93

Γ. Ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιήσει ο ασφαλιστής για την είσπραξη της αποζημίωσης σε περίπτωση προκληθεί ο ασφαλισμένος κίνδυνος 94

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 95

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Ν 3816/1958 [Άρθρα 257-288] 99

Ν 2496/1997 [Άρθρα 1 - 34, 43] 105

Marine Insurance Act 1908 122

Insurance Act 2015 149