Επαναστατημένο Ισλάμ

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι να συνθέσει τις διαστάσεις, μουσουλμανική, δυτική και άλλες, της ισλαμικής αναβίωσης προκειμένου να επιτύχει μια ισόρροπη κατανόηση των εκφάνσεών της στον αραβικό κόσμο. Για το σκοπό αυτό, η αναζήτησή μας τοποθετείται σε ένα ευρύ πλαίσιο, στο οποίο περιλαμβάνονται ιστορικοί, θεολογικοί, ψυχολογικοί, πολιτικοί και κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες, οι οποίοι επηρεάζουν το φαινόμενο του φονταμενταλισμού.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Διακεκριμένοι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, όπως ο Ν. Τσόμσκι στην Αμερική και ο βραβευμένος με Νόμπελ Ινδός οικονομολόγος Α. Σεν, έχουν καταπιαστεί με την ανάλυση του φαινομένου της τρομοκρατίας, μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Αλλοι πάλι, όπως ο Ρ. Ντεκμετζιάν, καθηγητής της Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Λος Αντζελες της Καλιφόρνιας, επιχειρούν να εμβαθύνουν στις ιδιόμορφες εξελίξεις που συντελούνται στους κόλπους του Ισλάμ, προκειμένου να δώσουν ερμηνεία σε συγκλονιστικά γεγονότα, όπως αυτό της 11ης Σεπτεμβρίου.

Η παρούσα εργασία του καθηγητή R. Dekmejian γνώρισε συνεχείς εκδόσεις και έχει μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες. Και αυτό, γιατί αποτελεί μια πλήρη θεωρητική και άριστα τεκμηριωμένη μελέτη, που δίνει μια καθ' όλα κατανοητή και πειστική ερμηνεία των σημερινών εξελίξεων στον κόσμο του Ισλάμ. Με τη μελέτη του αυτή, όπως έχει κάνει με προγενέστερες, διεισδυτικές αναλύσεις του, έχει διαψεύσει αρκετές προβλέψεις και προσδοκίες διαφόρων δυτικών μελετητών για φαινόμενα και εξελίξεις που παρατηρούνται στον χώρο του Ισλάμ, και ιδιαίτερα της Μέσης και Εγγύς Ανατολής.

Ο καθηγητής R. Dekmejian, με ρίζες στην ηρωική αρμενική διασπορά, έζησε τα παιδικά του χρόνια στην υπό γαλλική επιρροή Συρία. Εκεί απέκτησε έντονη την αίσθηση μιας πολυπολιτισμικής κουλτούρας με κυρίαρχα τόσο τα αραβικά, ισλαμικά στοιχεία όσο και τα δυτικοευρωπαϊκά, χριστιανικά, η κατανόηση των οποίων στάθηκε καταλυτική αργότερα στην πανεπιστημιακή του σταδιοδρομία στις ΗΠΑ. Διακρίθηκε όχι μόνον ως καθηγητής Συγκριτικής Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στα Πανεπιστήμια Κολούμπια, Ν. Υόρκης και Καλιφόρνιας, αλλά και ως ένας από τους πιο γνωστούς και έγκυρους αναλυτές σε θέματα πολιτικής και κοινωνίας χωρών της Εγγύς και Μέσης Ανατολής, όπως Αίγυπτος, Ισραήλ, Λίβανος κ.ά. Πέρα από τα αναρίθμητα επιστημονικά άρθρα και συμβολές του σε συλλογικούς τόμους, τα πρώτα βιβλία του: «Egypt under Nasir: Α study in political dynamics» (1972) και «Patterns of Political Leadership» (1975), και τα δύο από τις εκδόσεις του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, αποτέλεσαν έγκυρες συμβολές στην ερμηνεία του ρόλου της ηγεσίας ιδιαίτερα των χαρισματικών ηγετών, όπως ο Νάσερ, σε παραδοσιακές κοινωνίες της Μ. Ανατολής.

Η παρούσα μελέτη του βασίζεται σε λεπτομερή και μακρόχρονη καταγραφή στοιχείων της διαχρονικής πορείας πολυάριθμων μικρών και μεγάλων ισλαμικών οργανώσεων ανά τον κόσμο. Ιδιαίτερης σημασίας, όπως θα διαπιστώσει ο προσεκτικός αναγνώστης, είναι το κοινωνικοπολιτικό προφίλ των ηγετών αυτών των οργανώσεων, ιδιαίτερα των χαρισματικών, που αναδείχτηκαν μαζί με τα κινήματα αυτά και συμβάδισαν μαζί τους. Αναλύοντας την προσωπικότητα των κυριοτέρων ηγετικών μορφών του ισλαμισμού, εισέρχεται στην ανάλυση της διαλεκτικής των ιστορικών συγκυριών και κρίσεων που έθρεψαν τα κινήματα αυτά, όπως του Μαχντί στο Σουδάν κ.ά. Αξίζει να προσέξει κανείς το θεωρητικό του μοντέλο, με βάση το οποίο δίνει πειστική ερμηνεία των κοινωνικοπολιτισμικών κρίσεων στον χώρο του Ισλάμ, προσφέρει πολύτιμη εμπειρική τεκμηρίωση, συμβάλλοντας έτσι και στη σύγχρονη θεωρία ανάδειξης των επαναστατικών ηγετών.

Βαθύς και απαράμιλλος γνώστης της δυναμικής τού Ισλάμ και των παραφυάδων του, ο καθηγητής R. Dekmejian κατορθώνει να καταστήσει κατανοητές τις λεπτές αποχρώσεις αλλά και τις θεωρητικές, δογματικές αποκλίσεις πολλών ισλαμικών χωρών, επισημαίνει πόσο σύνθετος και περίπλοκος είναι ο ισλαμικός κόσμος, με ιδιαίτερη έμφαση στη θρησκεία, την πολιτική και κοινωνική ιδεολογία του κ.ά. Περιεκτικός και λεπτολόγος, με έντονη την αίσθηση του περιττού, αναλύει με ευστροφία τις λίαν περίπλοκες σχέσεις ανάμεσα στις διάφορες ισλαμικές σέκτες. Χριστιανός ο ίδιος, με ιερατικό σχήμα και ανώτερο βαθμό στους κόλπους της Αρμενικής Εκκλησίας, αγγίζει με άκρα ευαισθησία, σεβασμό και κατανόηση τη θρησκεία του Ισλάμ.

Με το ανά χείρας βιβλίο του ο καθηγητής R. Dekmejian επιχειρεί μια εύστοχη πρισματική θεώρηση του «επαναστατημένου Ισλάμ» κατά τις τελευταίες δεκαετίες, προσφέροντας στη Δύση πειστική εικόνα της δυναμικής του Ισλάμ, με τις ποικίλες αποχρώσεις του, ώστε αυτή να μπορέσει να το κατανοήσει καλύτερα και να προσαρμόσει ανάλογα τη συμπεριφορά της απέναντί του.

Στο επίμετρο (1995-2006) που ο καθηγητής Dekmejian έγραψε για την ελληνική έκδοση, με αναλυτική διεισδυτικότητα και με το γλαφυρό ύφος που τον διακρίνει, συνδέει το πλούσιο υλικό της αρχικής του μελέτης με τις εξελίξεις που διαμορφώθηκαν έκτοτε στο Ισλάμ, και ιδιαίτερα τη φυσιογνωμία του μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Αναλύει τους λόγους που οδήγησαν στα τραγικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και τις μετέπειτα εξελίξεις. Γι' αυτό η κυκλοφορία αυτού του βιβλίου του στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά σημαντική και επίκαιρη.



ΚΛΕΟΜΕΝΗΣ ΚΟΥΤΣΟΥΚΗΣ (Ομ. καθ. Παντείου)

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 02/02/2007