Τρυφερός σύντροφος

Στον ΤΡΥΦΕΡΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟ, μια μυθιστορία βασισμένη στη ζωή και τον θάνατο του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΚΛΗΡΟΥ, η συγγραφέας ανατέμνει τον ψυχισμό του και φωτίζει εκ των έσω την πάλη του με τα εξωτερικά και εσωτερικά εμπόδια που οδήγησαν στη διαμόρφωση της ιστορικής αυτογνωσίας και των θέσεών του για την κοινωνία και τη γλώσσα.

Ο Γεώργιος Σκληρός, Έλληνας της διασποράς, γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου. Η ζωή του υπήρξε μια συνεχής μετακίνηση μέσα στον ευρύτερο γεωγραφικό χώρο που φιλοξένησε τη ζωή και τη δράση του ελληνισμού της πρώτης εικοσαετίας του 20ού αιώνα: από την Οδησσό και τη δυσφορία της μαθητείας στο εμπορικό συγγενών, στη Μόσχα και την Πετρούπολη της επανάστασης του 1905, όπου σπουδάζει ιατρική, διαβάζει Γκόγκολ και Ντοστογιέφσκι και μυείται στις επαναστατικές ιδέες? και ακολούθως στην Ιένα, όπου συνδέεται με Ρωμιούς διανοούμενους, όπως ο Κ. Χατζόπουλος και ο Φώτος Πολίτης. Από εκεί στέλνει τα πρώτα του άρθρα στα αθηναϊκά περιοδικά και το θρυλικό Το Κοινωνικόν μας Ζήτημα που εκδόθηκε στην Αθήνα το 1907 και τάραξε τα πνεύματα μιας κοινωνίας τραυματισμένης από οικονομικούς, κοινωνικούς και εθνικούς κλυδωνισμούς, καθώς και από τις αντιθέσεις και τις βίαιες συγκρούσεις γύρω από το γλωσσικό ζήτημα.

Το όνειρο της εγκατάστασης στην εξιδανικευμένη Αθήνα, το μεγάλο κέντρο των ιδεών, παραμένει άπιαστο. Ανέχεια, προβληματική οικονομική σχέση με την οικογένεια, δανεικά από φίλους. Δύο γυναίκες διατρέχουν τη ζωή του: η δίδυμη αδελφή του Όλγα στην οποία πάντα εξομολογείται και η Γκρέτα, η εξιδανικευμένη ερωμένη των φοιτητικών του χρόνων στην Εσθονία. Κι έρχονται τα αγωνιώδη χρόνια της φθίσης και του εγκλεισμού σ’ ένα σανατόριο του Ταταρίνο της Ρωσίας, η απομόνωση και η σιωπή. Και η κατάληξη στην Αίγυπτο, σ’ έναν οικισμό στον Νείλο έξω απ’ το Κάιρο.
Από εκεί η χαμένη μορφή του Γεωργίου Σκληρού, που είχε γίνει θρύλος στον χώρο των διανοουμένων, επανεμφανίζεται στα Γράμματα του Σ. Πάργα. Και σε μια διάλεξή του στην Αλεξάνδρεια, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό του το 1919, συναντιέται και συνομιλεί εκτενώς για τη γλώσσα και άλλα ζητήματα με τον Κ.Π. Καβάφη.

Μια ζωή περιπλανήσεων, δημιουργικής και μαχητικής σκέψης, ονείρων, με τον θάνατο –τον τρυφερό σύντροφο– να καραδοκεί.

Στο καράβι που γλιστρούσε σε μια κατασκότεινη θάλασσα, ασυνήθιστα ήσυχη για χειμώνα, προσπαθούσε να βάλει μια τάξη μες στο μυαλό του. Πού πήγαινε; Το μόνο βέβαιο ήταν πως έφευγε ολοένα και πιο μακριά απ’ τον Πόντο.

[…] Ήταν το ίδιο ξένος μέσα στην οικογένεια όσο ήταν κι αυτοί, μόνον που αυτός το παραδεχόταν, ενώ οι άλλοι δεν τολμούσαν να το φανερώσουν ούτε στον εαυτό τους και το έκρυβαν.

[…] Το αποφάσισα, το Σκληρός ως ψευδώνυμον μου ταιριάζει, εκφράζει όσα πιστεύω και όσα αισθάνομαι. Την φοβερή μου απέχθεια για τις αισθηματολογίες, την μαλθακότητα, τις ρομάντζες, τους ψευτοαισθητισμούς και όλα τα συναφή που ωραιοποιούν και συσκοτίζουν τα πράγματα. Η πραγματικότητα είναι σκληρή και αμείλικτη, τελεία και παύλα. Το γνωρίζω, και χρειάζεται και οι άλλοι να γνωρίζουν ότι το γνωρίζω.

[…] Υπήρξα ρεαλιστής, από αγάπη για τον τόπο μου όπου ήθελα να κυλήσει η ζωή μου. Και για να τον τιμήσω, απαιτούσα να είμαι υπεύθυνος και προσωπικός, να θέλω, αλλά και να σκέφτομαι τι θα ήταν καλύτερο για μένα και για τους άλλους και με ποια σειρά. Κι όπως δεν ήμουν ιδεαλιστής, δεν ήμουν ούτε υλιστής, γιατί η ζωή δεν μετριέται με βάση όσα βλέπεις, φοράς, τρως, αλλά με βάση όσα καταφέρνεις να δεις και να κάνεις με συνεργό τους πόθους και την δύναμη της ψυχής σου να κρίνει ποιοι από δαύτους αξίζουν και ποιοι είναι σκέτη χίμαιρα που σε παραπλανά και μάταια ροκανίζει τον χρόνο σου.