Γράμματα στη μαμά. Πέρα από την κόλαση

«Aφιερώνω αυτές τις αράδες σ’ εκείνους που είναι ο αέρας που αναπνέω, η ζωή μου. Σ’ εκείνους που με βοηθάνε να κρατάω το κεφάλι έξω απ’ το νερό, που δεν μ’ αφήνουν να κυλήσω στη λήθη, στο τίποτα και στην απελπισία. Ό,τι πετύχατε για μας, είναι ανεκτίμητο: νιώσαμε πως είμαστε άνθρωποι».



Ξαφνικά η Ίνγκριντ Mπετανκούρ, που κρατείται αιχμάλωτη στη ζούγκλα της Kολομβίας εδώ κι έξι χρόνια, δίνει σημεία ζωής: μ’ ένα μεγάλο γράμμα στη μητέρα της τη Γιολάντα και στην οικογένειά της, γραμμένο με μια ανάσα, η όμηρος των ανταρτών, στα όρια της αντοχής πια, προσπαθεί να εκφράσει την ουσία.



Tο μήνυμά της, που παρουσιάζεται εδώ απ’ τα παιδιά της, είναι μια γεμάτη πάθος έκφραση αγάπης και μαζί ένας ύμνος στην ελευθερία. Σε απάντηση, η κόρη της η Mελανί, που από 16 χρονών κινητοποιεί την κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις για τη σωτηρία της μητέρας της, μαζί με τον αδερφό της τον Λορέντσο, της στέλνει ένα μήνυμα αξιοπρέπειας και θάρρους. Aυτά τα δύο γράμματα, γραμμένα πέρα από την κόλαση, αγγίζουν κατευθείαν την καρδιά κι εκφράζουν όλο τον πόνο κι όλο το μεγαλείο του ανθρώπου.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

Φωνή απόγνωσης

Από τα βάθη της ζούγκλας της Κολομβίας

«Είναι γνωστό ότι τα καρτέλ των ναρκωτικών διαθέτουν τρομακτική δύναμη στην Κολομβία. Οι δολοφονίες και τα πολιτικά σκάνδαλα είναι καθημερινότητα. Ομως πίσω από την οργανωμένη μαφία υπάρχει ένας λαός περήφανος και αποφασισμένος να ξεφύγει από τα γρανάζια της κόλασης, από το φόβο και τη βία», έγραφε η Ινγκριντ Μπετανκούρ, στο βιβλίο της «Με τη φλόγα στην καρδιά» που κυκλοφόρησε πριν από την απαγωγή της στις 23 Φεβρουαρίου 2002. Η Μπετανκούρ ήθελε να συνεχίσει τον αγώνα που ξεκίνησε ο υποψήφιος πρόεδρος της δημοκρατίας Λουί Κάρλος Γκαλάν, ο οποίος δολοφονήθηκε το 1989 σε προεκλογική συγκέντρωση στην Μπογκοτά γιατί είχε ορκιστεί να απαλλάξει το κράτος από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της μαφίας. Η κολομβιανή μαφία είχε επιχειρήσει δυο φορές να σκοτώσει την Μπετανκούρ, η οποία είχε απόλυτη συναίσθηση του κινδύνου, αλλά δεν υποχωρούσε, ήθελε να φτάσει μέχρι το τέλος γιατί ονειρευόταν ότι κάποια μέρα θα υπάρξει στην Κολομβία αληθινή δημοκρατία.

Η Ινγκριντ Μπετανκούρ, που κρατείται αιχμάλωτη στη ζούγκλα της Κολομβίας εδώ και έξι χρόνια, δίνει ξαφνικά σημεία ζωής: μ' ένα μεγάλο γράμμα στη μητέρα της τη Γιολάντα και στην οικογένειά της, γραμμένο με μια ανάσα, η όμηρος των ανταρτών, στα όρια της αντοχής πια, προσπαθεί να εκφράσει την ουσία. Το μήνυμά της, που παρουσιάζεται σ' αυτό το μικρό βιβλίο από τα παιδιά της, είναι μια γεμάτη πάθος έκφραση αγάπης και μαζί ένας ύμνος στην ελευθερία. Σε απάντηση, η κόρη της η Μελανί, που από 16 χρόνων κινητοποιεί την κοινή γνώμη και τις κυβερνήσεις για τη σωτηρία της μητέρας της, μαζί με τον αδερφό της τον Λορέντσο, της στέλνει ένα μήνυμα αξιοπρέπειας και θάρρους. Αυτά τα δύο γράμματα, γραμμένα πέρα από την κόλαση, αγγίζουν κατευθείαν την καρδιά κι εκφράζουν όλο τον πόνο κι όλο το μεγαλείο του ανθρώπου.

Η Ινγκριντ Μπετανκούρ γεννήθηκε το 1961 και έζησε τα παιδικά και νεανικά της χρόνια μεταξύ Κολομβίας και Γαλλίας. Από μικρή άκουγε τους φίλους των γονιών της να συζητάνε για το μέλλον της Κολομβίας. Αυτοί οι φίλοι, που ονομάζονται Πάμπλο Νερούδα, Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ή Φερνάντο Μποτέρο, θα εμφυσήσουν την αγάπη για την πατρίδα στο κοριτσάκι που κρύβεται πίσω από το πιάνο για να τους ακούει ώς αργά τη νύχτα...

Ο πατέρας της Γκαμπριέλ Μπετανκούρ διετέλεσε υπουργός επί δικτατορίας του στρατηγού Γκουστάβο Ρόχας Πινίλα (1953-1957) και αργότερα διπλωμάτης της χώρας του στο Παρίσι, όπου μεγάλωσε η Ινγκριντ. Η μητέρα της Γιολάντα Πουλέσιο, πρώην Μις Κολομβία, εξελέγη αργότερα πολλές φορές γερουσιαστής στο Κογκρέσο, εκπροσωπώντας τις φτωχές νότιες περιοχές της Μπογκοτά. Η Ινγκριντ Μπετανκούρ φοίτησε στο φημισμένο Ινστιτούτο Πολιτικών Σπουδών του Παρισιού (γνωστό και ως Sciences Ρο). Μετά την αποφοίτησή της παντρεύτηκε τον συμφοιτητή της Φαμπρίς Ντελουά, μετέπειτα Γάλλο διπλωμάτη, λαμβάνοντας τη γαλλική υπηκοότητα, με τον οποίον απέκτησε δύο παιδιά, τη Μελανί και τον Λορέντσο. Λόγω του επαγγέλματος του συζύγου της (με τον οποίον αργότερα χώρισε) έζησε σε πολλές χώρες, ανάμεσά τους και στη Νέα Ζηλανδία.

Το 1989 αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα της και να προσφέρει τις υπηρεσίες της. Από το 1990 εργάστηκε στο υπουργείο Οικονομίας της Κολομβίας απ' όπου παραιτήθηκε για να ασχοληθεί με την πολιτική. Εξελέγη βουλευτής το 1994 και ίδρυσε το κόμμα Πράσινο Οξυγόνο. Ασκησε έντονη κριτική στον τότε πρόεδρο Ερνέστο Σαμπέρ, ο οποίος κατηγορούνταν για διαφθορά. Το 1998 εξελέγη γερουσιαστής, λαμβάνοντας τις περισσότερες ψήφους από κάθε άλλον υποψήφιο σε εκείνες τις εκλογές. Αποφάσισε να κατεβεί υποψήφια πρόεδρος στις εκλογές του Μαΐου του 2002. Αλλά δεν πρόλαβε. Στις 23 Φεβρουαρίου απήχθη από την αριστερή οργάνωση FARC (Επαναστατικές Ενοπλες Δυνάμεις της Κολομβίας). Την ημέρα που απήχθη, η κυρία Μπετανκούρ πήγαινε στο Σαν Βισέντε, περιοχή η οποία ελεγχόταν από τους FARC, για να λάβει μέρος σε διαδήλωση για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από τότε η τύχη της παραμένει άγνωστη. Πριν από έναν χρόνο δόθηκε στη δημοσιότητα βίντεο στο οποίο η άτυχη γυναίκα έδειχνε αδύναμη και απελπισμένη. Η κόρη της, Μελανί Ντελουαγιέ, λέει ότι ανησυχεί ιδιαιτέρως για την υγεία της μητέρας της, καθώς τα νέα που έφεραν οι τέσσερις όμηροι των FARC που απελευθερώθηκαν πρόσφατα δεν είναι ενθαρρυντικά. «Είναι εξαιρετικά ανησυχητική η κατάστασή της και γνωρίζω ότι οι μέρες της είναι μετρημένες. Η μαμά είναι ζωντανή, αλλά δεν ξέρω για πόσο ακόμη, και ξέρω ότι πρέπει να τη βγάλουμε από εκεί το συντομότερο δυνατόν» είπε.

Οι αντάρτες απελευθέρωσαν τον Μάρτιο τέσσερις ομήρους, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στη Βενεζουέλα όπου έγιναν δεκτοί από τον πρόεδρο Ούγκο Τσάβες, ο οποίος δείχνει έντονο ενδιαφέρον για την υπόθεση και έχει προσφερθεί να μεσολαβήσει για τη σωτηρία της Ινγκριντ Μπετανκούρ.

Οι δύο από τους απελευθερωθέντες ομήρους χαρακτήρισαν κρίσιμη την κατάσταση της υγείας της Ινγκριντ Μπετανκούρ και δήλωσαν ότι οι αντάρτες την κακομεταχειρίζονται.

Τον Ιανουάριο του 2008 οι FARC απελευθέρωσαν την Κάρλα Ρόχας, βοηθό της Μπετανκούρ, η οποία απήχθη την ίδια ημέρα μαζί της. Προειδοποίησε και εκείνη ότι η Μπετανκούρ αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας.

Αλλο ένα πλήγμα ήταν η δολοφονία του Ραούλ Ρέγες στην πρόσφατη κολομβιανή επιχείρηση στον Ισημερινό, η οποία προκάλεσε μεγάλη κρίση στη Νότια Αμερική.

Ο Ρέγες, δεύτερος στην ιεραρχία των FARC, ήταν ο σύνδεσμος της Γαλλίας στις διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση της Ινγκριντ Μπετανκούρ. Το αποκάλυψε ο ίδιος ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Μπερνάρ Κουσνέρ, δίνοντας νέα διάσταση στην υπόθεση. «Το γεγονός ότι ο άνθρωπος με τον οποίο συνομιλούσαμε, με τον οποίο είχαμε επαφές, σκοτώθηκε, αποτελεί κακή είδηση. Βλέπετε πόσο άσχημος είναι ο κόσμος» είπε ο Κουσνέρ. «Τώρα πρέπει να διπλασιάσουμε τις προσπάθειές μας για να συνομιλήσουμε με την Ινγκριντ Μπετανκούρ» πρόσθεσε.

Η εκτός συνόρων στρατιωτική επιχείρηση της Κολομβίας εξόργισε τον Ισημερινό, καθώς και τη Βενεζουέλα, με τον Ούγκο Τσάβες να προειδοποιεί τον Κολομβιανό ομόλογό του Αλβάρο Ουρίμπε ότι πιθανή επιχείρηση εναντίων ανταρτών των FARC σε έδαφος της Βενεζουέλας θα αποτελούσε αιτία πολέμου. Η κρίση επιδεινώθηκε όταν η Κολομβία κατηγόρησε τον πρόεδρο του Ισημερινού Ραφαέλ Κορέα ότι έχει σχέσεις με τους αντάρτες FARC.

Πολύ εύστοχα ο Ελί Βιζέλ (βραβείο Νόμπελ Ειρήνης) μας προτρέπει να διαβάσουμε αυτό το γράμμα της Μπετανκούρ προς τη μητέρα της και τα παιδιά της. Περιγράφει με γλώσσα απλή και σπαρακτική την καθημερινότητά της μες στη ζούγκλα ανάμεσα στους ανθρώπους της βίας και του μίσους. Περιγράφει τη μοναξιά της, τη νοσταλγία για τους δικούς της, τις αγωνίες της στα όρια της απόγνωσης.

www.agirpouringrid.com, www.betancourt.info

ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ, διεθνολόγος, δρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Βιβλιοθήκη, 9/5/2008