Βυζαντινή φιλολογία: Τα πρόσωπα και τα κείμενα

Ο παρών τόμος της "Βυζαντινής φιλολογίας" είναι ο πρώτος στη σχεδιαζόμενη τρίτομη έκδοση του όλου έργου. Αρχίζοντας από τους προδρόμους συγγραφείς των προβυζαντινών χρόνων και παρουσιάζοντας παράλληλα τα πρόσωπα και τα έργα της εθνικής και της χριστιανικής γραμματείας των πρώιμων βυζαντινών αιώνων σε μορφή προσωπογραφικής ανθολογίας, ο συγγραφέας αποσκοπεί στο να δώσει μια κατά το δυνατόν πλήρη εικόνα της ελληνόγλωσσης γραμματείας, σε μια εξαιρετικά κρίσιμη ιστορική περίοδο, όπως είναι εκείνη της μετάβασης από την αρχαία στη βυζαντινή εποχή. Ξεκινώντας από την αρχή ότι τα πνευματικά ζητήματα έχουν μακρότατη περίοδο κυοφορίας και εξέλιξης, ο συγγραφέας πιστεύει ότι μπορούμε να μιλούμε για "Βυζάντιο πριν από το Βυζάντιο", όπως θεωρούμε ότι υπάρχει και "Βυζάντιο πριν από το Βυζάντιο". Για τον λόγο αυτόν παρουσιάζονται στο βιβλίο συγγραφείς με κείμενα πρόδρομα, που προαγγέλλουν τις νέες τάσεις των πνευματικών ενδιαφερόντων και παρέχουν εικόνα της προοδευτικής μετάβασης από τον τύπο του αρχαίου Έλληνα λογίου στον τύπο του Βυζαντινού λογίου, του οποίου κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα είναι η ιδιότητα του χριστιανού και η παιδεία του Έλληνα. Τυπικό χρονικό όριο του τόμου αυτού είναι η ανάρρηση του Ιουστινιανού στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης (527). Πριν από τον Ιουστινιανό η εθνική γραμματεία είναι ακόμη ζωντανή και παράγει έργα, ενώ μετά τον Ιουστινιανό οι συγγραφείς είναι πλέον στο σύνολό τους χριστιανοί και η εθνική γραμματεία έχει σιγήσει.