Άγγελος Τερζάκης

Τα δημοσιεύματα που έχουν αποθησαυριστεί από τον αθηναϊκό ημερήσιο και περιοδικό Τύπο της δεκαετίας του 1930, και συγκροτούν τον τόμο "Άγγελος Τερζάκης. Κείμενα πνευματικής ευθύνης (1930-1938)", αποτελούν σημαντική πηγή πληροφοριών για την κοινωνική και πολιτιστική ιστορία της περιόδου. Συμβάλλουν στην κατανόηση της κοινωνικής και πολιτικής κρίσης που διατρέχει την ελληνική κοινωνία κατά τη δεκαετία του 1920 -με την κορύφωσή της να διαγράφεται στα χρόνια του 1930, όταν αναδεικνύεται το ζήτημα της ταυτότητας που αναζητεί να διαμορφώσει ο ελληνικός κόσμος την επαύριο του Μεγάλου Πολέμου και της Μικρασιατικής Καταστροφής. Μαρτυρούν, εξάλλου, πώς ένας νέος στοχαστής και λογοτέχνης, γεννημένος στην πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα (1907-1979), υποδέχτηκε την εποχή του, πώς την έκρινε, πώς είδε τη θέση των νέων συγγραφέων της γενιάς του απέναντι στην ελληνική κοινωνία, πώς, τέλος, αξιολόγησε το ελληνικό κοινωνικό και πολιτιστικό παρόν ένα βήμα πριν από την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών που ανέλαβε σε μια μεταβατική περίοδο σφοδρής πολιτικής και κοινωνικής αντιπαράθεσης, την εποχή που το γλωσσικό ζήτημα είχε καταστεί ετικέτα πολιτικής ιδεολογίας, ο Άγγελος Τερζάκης έθεσε το 1937 το ζήτημα της «γραμματικής ενοποίησης» της δημοτικής γλώσσας, της «εθνικής μας γλώσσας», όπως ορίζει το 1937 τη δημοτική στα γραπτά του. Είχε ήδη κλείσει μία εκατονταετία από την ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1830 και το ζήτημα αυτό τότε μόλις, με έναυσμα την πρόταση του τριαντάχρονου Τερζάκη, αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά και οδήγησε το 1938 στη σύσταση της επιτροπής υπό την προεδρία του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, που ανέλαβε τη σύνταξη και το 1941 έφερε σε πέρας την έκδοση της Νεοελληνικής Γραμματικής (της δημοτικής). Η πρωτοβουλία του αυτή εκδηλώθηκε δημόσια, με συγκεκριμένο σκεπτικό, ως συνέπεια της πρωταγωνιστικής προσπάθειας που ανέλαβε -και έμπρακτα ανέπτυξε στο πεδίο της δημιουργικής πεζογραφίας- για την καθιέρωση ελληνικής μυθιστορηματικής παράδοσης στον 20ό αιώνα, και, ταυτόχρονα, για μια δυναμική εξέλιξη του δοκιμιακού λόγου στο ευρύτερο ελληνικό κοινωνικό πεδίο.